Της Γεωργίας Σκαμπελτζή,
Πολλά είναι τα προβλήματα που ταλανίζουν την κοινωνία και ανάμεσα σε αυτά εξακολουθεί να βρίσκεται αυτό του αναλφαβητισμού. Με βάση τον ορισμό της Unesco, «αναλφάβητος είναι όποιος δεν έχει αποκτήσει τις αναγκαίες γνώσεις και ικανότητες για την άσκηση όλων των δραστηριοτήτων, για τις οποίες η γραφή, η ανάγνωση και η αρίθμηση είναι απαραίτητες».
Μέχρι πρόσφατα, διακρινόταν σε δύο είδη, τον οργανικό, δηλαδή την πλήρη άγνοια γραφής και ανάγνωσης, που αφορά τα άτομα που δεν φοίτησαν στο σχολείο· τον λειτουργικό, δηλαδή την ελλιπή γνώση της γλώσσας, που αφορά εκείνους, οι οποίοι έχουν μεν διδαχθεί γραφή και ανάγνωση, ωστόσο, δεν καλλιέργησαν την ανάπτυξη των βασικών αυτών δεξιοτήτων, οι οποίες είναι απαραίτητης στη ζωή όλων. Με την εξέλιξη της τεχνολογίας και τη θέση που έχει σήμερα στη ζωή μας, μπορούμε να κάνουμε λόγο και για μια άλλη κατηγορία αναλφαβητισμού, αυτή του ψηφιακού. Ψηφιακά αναλφάβητος θεωρείται κάποιος που παρουσιάζει αδυναμία στη χρήση των τεχνολογικών μέσων και επικοινωνίας.
Αν θέλει κανείς να αναζητήσει τους λόγους για τους οποίους εξακολουθεί να υφίσταται το φαινόμενο αυτό, δεν θα δυσκολευτεί να τους εντοπίσει. Τα οικονομικά προβλήματα και η αδυναμία αρκετών οικογενειών να ανταποκριθούν στα αναγκαία έξοδα για την επιβίωση, στρέφουν τα παιδιά σε εργασία από πολύ μικρή ηλικία, με αποτέλεσμα να αλλάζουν οι προτεραιότητές τους και, μεταξύ άλλων, να μένει πίσω και η εκπαίδευσή τους. Παράλληλα, το οικογενειακό περιβάλλον και η προσοχή που δίνεται για την εκπαίδευση του παιδιού, όχι για βαθμοθηρικούς λόγους, αλλά για να είναι στο μέλλον εφοδιασμένο με τις απαραίτητες γνώσεις, παίζει μεγάλο ρόλο στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζει κι εκείνο τη γνώση. Φυσικά, δεν μπορούν να λησμονηθούν οι ευθύνες της Πολιτείας και του Εκπαιδευτικού Συστήματος, είτε πρόκειται για αδιαφορία προς το φαινόμενο είτε για αδυναμία διαχείρισης και βελτίωση της κατάστασης.
Ποιες είναι οι συνέπειες που ενδέχεται να επιφέρει ο αναλφαβητισμός στη ζωή των συγκεκριμένων ανθρώπων; Στον επαγγελματικό τομέα, υπάρχουν αρκετές πιθανότητες τα άτομα αυτά να μην έχουν τη σταδιοδρομία των ονείρων τους, διότι δεν θα είναι σε θέση να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις που τίθενται ή δεν θα μπορούν να εξασφαλίζουν τα προς το ζην, που είναι και το πιο σημαντικό. Ακόμα και η συμμετοχή στα κοινά μπορεί να αποβεί δύσκολη, ενώ ελλοχεύει ο κίνδυνος να γίνουν «θύματα» του εκάστοτε δημαγωγού, λόγω της έλλειψης κριτικής σκέψης. Αλλά και στην καθημερινή ζωή ενδέχεται να αποκλειστούν κοινωνικά, καθώς και να μην έχουν την ικανότητα να εκτιμήσουν δεδομένα και να αναπτύξουν τη δική τους άποψη για τα ζητήματα της επικαιρότητας και όχι μόνο.
Λύσεις για την εξάλειψη του φαινομένου πρέπει να προταθούν από όλες τις πλευρές, με γνώμονα τη βοήθεια, αφενός, των παιδιών, να υπάρξει, δηλαδή, πρόληψη του λειτουργικού αναλφαβητισμού, και, αφετέρου, των ενηλίκων που ανήκουν στην κατηγορία των αναλφάβητων. Αν δεν αμβλυνθούν, δηλαδή, οι οικονομικές, κοινωνικές και άλλες ανισότητες και αν δεν υπάρξει η απαραίτητη μέριμνα, το φαινόμενο αυτό θα διαιωνίζεται. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι η αξία της γνώσης μας βοηθάει, πρώτα από όλα, στη διαμόρφωση μιας ολοκληρωμένης και συγκροτημένης προσωπικότητας. Αν υπάρξει αυτή, τότε είναι στο χέρι του καθενός να επιτύχει μικρότερους ή μεγαλύτερους στόχους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Νέα έρευνα της UNESCO για τον παιδικό αναλφαβητισμό, cozyvibe.gr, διαθέσιμο εδώ
- Από τον αλφαβητισμό στο γραμματισμό, atheniantimes.gr, διαθέσιμο εδώ
