Της Δανάης Χιόνου,
Το 1066, ο Γουλιέλμος βάδισε προς το Λονδίνο ανεμίζοντας το λάβαρο του Πάπα. Ο βασιλιάς της Αγγλίας είχε σκοτωθεί λίγες μέρες νωρίτερα στο πεδίο της μάχης. Από τότε και μετά ο Γουλιέλμος, δούκας της Νορμανδίας, θα έμενε γνωστός ως Γουλιέλμος ο Κατακτητής. Πώς όμως έφτασε ως εκεί; Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε την κατάσταση της Αγγλίας και της Νορμανδίας πριν τον 11ο αιώνα και θα αναλύσουμε την κατάκτηση της Αγγλίας καθώς και τις συνέπειές της.
Μέχρι τον 5ο αιώνα μ.Χ. στη Μεγάλη Βρετανία και στην Ιρλανδία κατοικούσαν Κέλτες, οι οποίοι μετακινήθηκαν προς τη Σκωτία και την Ιρλανδία λόγω της έλευσης των -εκ Βόρειας Γερμανίας- Άγγλων, Σαξόνων και Γιούτων κατά την διάρκεια του 5ου και 6ου αιώνα. Στην αρχή υπήρχαν τρία αυτόνομα βασίλεια: η Νορθάμπρια, η Μερκία και το Ουέσσεξ, τα οποία το 827 ενώνονται κάτω από έναν Αγγλοσάξονα βασιλιά για πρώτη φορά. Λίγα χρόνια αργότερα, το 878, ξεκινά η πρώτη επιδρομή στην Αγγλία από Δανούς Βίκινγκς. Αυτή εξελίχθηκε σε πολλαπλές επιδρομές, με συμμετοχή χιλιάδων πολεμιστών, και τελικά μετατράπηκε σε μια τελευταία είδους «εισβολή», που οδήγησε στην οριστική αποχώρηση των Βίκινγκς από το νησί της Αγγλίας, το 1035.
Η παραπάνω εισβολή έγινε σε πολλά κύματα και ύστερα από αρκετές συγκρούσεις, οι Δανοί ίδρυσαν ένα βραχύχρονο βασίλειο στο Γιορκ και διάφορους οικισμούς στην Ιρλανδία. Έστειλαν ομάδες Βίκινγκ στην Φραγκία, οι οποίες μέσω του Σηκουάνα εγκαταστάθηκαν στην περιοχή της Νευστρίας (περιοχές που βρίσκονται στην σημερινή Γαλλία), όπου και ίδρυσαν το βασίλειο της Νορμανδίας. Οι σκανδιναβικές επιθέσεις κατά των Φράγκων είχαν προκαλέσει ερήμωση στην περιοχή, κάτι που άρχισε να αλλάζει το 911, όταν ο Νορβηγός Ρόλλο εκχριστιανίζεται και του δίνονται γαίες από τον Γάλλο βασιλιά στη Ρουέν. Αυτό το γεγονός προκάλεσε μεγάλο κύμα μετανάστευσης Νορβηγών και Δανών προς την Νορμανδία. Οι Δανοί αποτελούσαν και την πλειοψηφία, και οι αρχηγοί τους διατήρησαν αυστηρή εξουσία στην περιοχή. Αυτές οι κατακτήσεις των Σκανδιναβών δημιούργησαν σχέσεις μεταξύ της Αγγλίας και της Νορμανδίας δύο αιώνες πριν τα γεγονότα που οδήγησαν στην κατάκτηση.
Ο βασιλιάς της Αγγλίας Έθελρεντ Β΄, το 1002, παντρεύεται την κόρη του Ριχάρδου Α΄ της Νορμανδίας, Έμμα. Δεκατέσσερα χρόνια μετά, ο Κνούτος ο ηγεμόνας της Δανίας, παίρνοντας την εξουσία, αυτοαναγορεύεται βασιλιάς και εξορίζει τον Έθελρεντ και τους διαδόχους του στην Νορμανδία, ενώ ταυτόχρονα παντρεύεται και την Έμμα. Καθώς έλειπε συχνά από την Αγγλία, η εξουσία ασκούνταν στην πραγματικότητα από τέσσερις κόμητες, οι οποίοι στην αρχή ήταν Σκανδιναβοί, αλλά μέχρι το 1030 είχαν αντικατασταθεί από Άγγλους. Ο κόμης του Ουέσσεξ, Γόδουιν, υποστήριξε τον Εδουάρδο, γιο του Έθελρεντ, που το 1045 επιστρέφει στην Αγγλία και στέφεται βασιλιάς, πέρνοντας την κόρη του Γόδουιν ως σύζυγό του. Το 1052 όμως ο Εδουάρδος, καθώς ασφυκτιούσε κάτω από την κυριαρχία του εξ αγχιστείας πατέρα του, βρίσκει ως πρόσχημα την άρνησή του να ακολουθήσει εντολές και τον εξορίζει στην Νορμανδία μαζί με τους γιους του. Μετά από έναν χρόνο, επιστρέφουν στην Αγγλία και μετά τον θάνατο του Γόδουιν, το 1053, ο τίτλος του κόμη του Ουέσσεξ κληροδοτείται στα παιδιά του.
Ο Εδουάρδος μην έχοντας διαδόχους, είχε υποσχεθεί το στέμμα σε έναν συγγενή του από την Νορμανδία, τον δούκα Γουλιέλμο. Ωστόσο, σύμφωνα με το αγγλοσαξονικό έθιμο σε περίπτωση που δεν υπήρχε διάδοχος, το βασιλικό συμβούλιο καλούνταν να τον εκλέξει. Από την στιγμή που οι Άγγλοι δεν ήθελαν Νορμανδό βασιλιά, το βασιλικό συμβούλιο έδειχνε να υποστηρίζει τον γιο του Γόδουιν και κόμη του Ουέσσεξ, Χάρολντ. Το 1061, όμως, ο Χάρολντ ναυαγεί στα παράλια της Νορμανδίας και γίνεται αιχμάλωτος του Γουλιέλμου, ο οποίος τον απελευθερώνει υποχρεώνοντάς τον να του υποσχεθεί ότι θα τον υποστηρίξει στην διεκδίκηση του θρόνου μετά τον θάνατο του Εδουάρδου. Μια υπόσχεση που αθέτησε.
Στις 5 Ιανουαρίου 1066 ο Εδουάρδος πεθαίνει, αφήνοντας την Αγγλία χωρίς διάδοχο. Το βασιλικό συμβούλιο τότε εκλέγει τον Χάρολντ βασιλιά. Εκείνος ισχυρίζεται πως δεν μπορεί να κρατήσει την υπόσχεσή του στον Γουλιέλμο, καθώς αυτή πάρθηκε υπό πίεση και έτσι δέχεται το στέμμα. Η Αγγλία, λοιπόν, βρίσκεται ανάμεσα σε δύο εχθρικές δυνάμεις που είναι έτοιμες να επιτεθούν: τους Νορβηγούς και τους Νορμανδούς. Ένας από τους γιους του Κνουτ είχε υποσχεθεί στον Χάραλντ, πατέρα του Νορβηγού βασιλιά, ότι θα του έφερνε το στέμμα της Αγγλίας. Είχαν την υποστήριξη των Δανών εποίκων της Αγγλίας, οι οποίοι εξεγέρθηκαν και τάχθηκαν υπέρ των Νορβηγών στο πεδίο της μάχης. Στις 25 Σεπτεμβρίου 1066, οι Σκανδιναβοί συντρίβονται από τον Χάρολντ στο Στάμφορντ Μπρίτζ.
Ο Γουλιέλμος δεν μπορούσε να παραβλέψει την προσβολή του Χάρολντ, και νιώθοντας ότι του στερούν το δικαίωμά του στον θρόνο της Αγγλίας, πέρασε στις 28 Σεπτεμβρίου 1066 την Μάγχη με 7.000 μισθοφόρους χωρίς να βρει αντίσταση. Οι Νορμανδοί ευγενείς είχαν αποσύρει την υποστήριξη τους απ’ τον Γουλιέλμο, καθώς χαρακτήρισαν την εισβολή παρακινδυνευμένη. Η υποστήριξη προς τον Γουλιέλμο ήταν ανύπαρκτη τόσο από τον αγγλικό λαό και τους αγγλοσάξονες ευγενείς, όσο και από τους Νορμανδούς της Αγγλία. Παρά τις αντιρρήσεις των ευγενών, ο Χάρολντ αντιμετωπίζει τον Γουλιέλμο στο πεδίο της μάχης στις 14 Οκτωβρίου 1066 -μάχη του Χέιστινγκς- όπου και πεθαίνει. Ο Γουλιέλμος βαδίζει προς το Λονδίνο, και στις 25 Δεκεμβρίου 1066 στέφεται βασιλιάς από τον αρχιεπίσκοπο του Γιορκ. Από το 1072, ο Γουλιέλμος έζησε στην Νορμανδία έχοντας εξασφαλίσει τον αγγλικό θρόνο.
Η κατάκτηση της Αγγλίας από τους Νορμανδούς βασίστηκε κατά μεγάλο μέρος στην τύχη, και οι συνέπειες ήταν σημαντικές για τους επόμενους αιώνες. Καθυστέρησε την οικονομική και πολιτική ανάπτυξη της Αγγλίας, ευνόησε το φεουδαρχικό σύστημα και την αποδυνάμωση της μοναρχίας. Ο βασιλιάς δεν κατάφερε να επιβληθεί στους φεουδάρχες και αναγκάστηκε να συμβιβαστεί το 1215 με την Μάγκνα Κάρτα (Magna Charta), ένα από τα σημαντικότερα έγγραφα στην ιστορία της δημοκρατίας. Οι ρήτρες της δέσμευαν τον βασιλιά να αποκηρύξει ορισμένα δικαιώματά του και όριζαν τον επαναπροσδιορισμό του συστήματος δικαιοσύνης, καθώς και τον έλεγχο της συμπεριφοράς των βασιλικών αξιωματικών. Βέβαια οι συγκεκριμένες συνέπειες αν και είχαν σημαντικό αντίκτυπο στο βασίλειο της Αγγλίας, η τραγικότερη μακράν ήταν ο Εκατονταετής Πόλεμος. Περίπου διακόσια πενήντα χρόνια μετά την μάχη του Χέιστινγκς, το 1337 ο βασιλιάς της Αγγλίας Εδουάρδος εισβάλει στην Γαλλία για να διεκδικήσει τον γαλλικό θρόνο. Μεταξύ άλλων λόγων, θεωρεί ότι του ανήκει δικαιωματικά αφού είναι απόγονος του Γουλιέλμου. Ο πόλεμος τελειώνει το 1453, σχεδόν έναν αιώνα αργότερα και θεωρείται ο μακροβιότερος πόλεμος ανάμεσα στην Αγγλία και τη Γαλλία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ραφαηλίδης, Β. (1996), Λαοί της Ευρώπης: Καταγωγή και Χαρακτηριστικά, Αθήνα: Εκδόσεις Εικοστού Πρώτου.
- Nicholas, D. (1999), Η Εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου: κοινωνία, διακυβέρνηση και σκέψη στην Ευρώπη 312-1500, Αθήνα: ΜΙΕΤ.
- Chibnall, M. (2006) The Normans, New Jersey: John Wiley and Sons.
- Stenton, D. Mary (2022), Magna Carta, Encyclopedia Britannica, Διαθέσιμο εδώ
