Του Μενέλαου Γιώτη,
Με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, το 1918, η ηττημένη Γερμανία δεν είχε άλλη επιλογή πάρα να συνθηκολογήσει και να παραδοθεί επί της ουσίας άνευ όρων στους συμμάχους της Αντάντ. Η ανακωχή κηρύχθηκε στις 11 Νοεμβρίου του 1918 και οι διαπραγματεύσεις διήρκεσαν περίπου έξι μήνες. Τελικά, ολοκληρώθηκαν στο Παρίσι το 1919, όπου οι τρεις μεγάλες δυνάμεις της εποχής εκείνης, Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία, επέβαλαν τους όρους που επιθυμούσαν και, όπως αποδείχθηκε ιστορικά, οι όροι θα έφερναν έναν ακόμα μεγαλύτερο και πιο αιματηρό πόλεμο περίπου τρεις δεκαετίες αργότερα. Οι εκπρόσωποι των μεγάλων δυνάμεων ήταν οι Woodrow Wilson (Η.Π.Α.), David Lloyd George (Μεγάλη Βρετανία), Georges Benjamin Clemenceau (Γαλλία). Την ίδια σχεδόν περίοδο, οι Σύμμαχοι ίδρυσαν τα Ηνωμένα Έθνη, με τον οργανισμό αυτόν να επικυρώνει τη Συνθήκη των Βερσαλλιών στις 10 Ιανουαρίου του 1920.
Τι προέβλεπε η Συνθήκη για τη Γερμανία;
Η Συνθήκη αυτή ήταν εξαιρετικά ταπεινωτική για τη Γερμανία σε όλα τα επίπεδα. Η Γερμανία υπέγραφε ότι κατείχε την κυρία ευθύνη για τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο (άρθρο 231 της Συνθήκης των Βερσαλλιών) και, πλέον, θα ήταν υποχρεωμένη να καταβάλει εξοντωτικές χρηματικές αποζημιώσεις στους συμμάχους της Αντάντ. Άρα, η ταπείνωση ήταν σε δύο επίπεδα, αρχικά σε επίπεδο εθνικό-ιστορικό και σε δεύτερη και πιο ουσιαστική βάση, σε οικονομικό και, κατ’ επέκταση, σε κοινωνικό επίπεδο. Δηλαδή, έχουμε την απώλεια εδαφών και όλων των αποικιών και, δεύτερον και πιο σημαντικό, όπως προαναφέρθηκε, οι υπέρογκες και υπερβολικές πολεμικές αποζημιώσεις που αφορούσαν σε μεγάλο βαθμό τη Γαλλία.
Οι πολεμικές αποζημιώσεις αποφασίστηκαν από τους συμμάχους της Αντάντ να ανέλθουν στο εξωφρενικό πόσο για την εποχή των 290 εκατ. μάρκων, δηλαδή πόσο που σήμερα έχει την αξία των $ 32 δις. Η Γερμανία ήταν υποχρεωμένη να αποπληρώσει το ποσό έως το έτος 1984. Με λίγα λόγια, η Γερμανία θα έπρεπε χονδρικά να βρίσκεται σε καθεστώς λιτότητας για περίπου 7 δεκαετίες. Αυτό οικονομικά σήμαινε ότι η ήδη κατεστραμμένη γερμανική οικονομία δεν θα είχε καμία ελπίδα να ανακάμψει προς όφελος της κοινωνίας κι έτσι, αργά ή γρήγορα, η κατάσταση θα οδηγούσε σε κοινωνική εξέγερση ή στην κατάσταση που οδηγήθηκε τρεις δεκαετίες μετά, στη «λύση Hitler».
Επιπτώσεις στη Γερμανική Οικονομία
Η όλη αυτή κατάσταση με τις αποζημιώσεις, σε συνδυασμό με τις κοινωνικές αντιδράσεις και την ασταθή πολιτική κατάσταση στη «φρέσκια» Δημοκρατία της Βαϊμάρης, προκάλεσε πολύ σοβαρές οικονομικές αναταράξεις. Ο υπερπληθωρισμός ήταν το κύριο χαρακτηριστικό αποτέλεσμα και ήταν ιδιαίτερα καταστροφικός, έτσι ώστε η χώρα να οδηγηθεί σε μια οικονομική κρίση μέσα σε μόλις 4-5 χρόνια και, συγκεκριμένα, το έτος 1923.
Η κρίση είχε ως αποτέλεσμα να αδυνατεί η χώρα να αποπληρώσει τις δόσεις της αποζημίωσης, κυρίως στη Γαλλία. Οι Γάλλοι, έχοντας την πιο εκδικητική διάθεση απ’ όλες τις άλλες συμμαχικές χώρες, «κατέλαβαν» τα ορυχεία των ανθράκων, κάνοντας εξαιρετικά δύσκολη την πρόσβαση των Γερμανών σε αυτά. Στην ουσία, οι Γερμανοί αποκόπηκαν από ένα σημαντικό μέρος της παραγωγής του πλούτου τους. Αυτό οδήγησε τους εργάτες των ορυχείων σε απεργίες κι έτσι η χώρα αναγκάστηκε, με σκοπό να καλύψει μέρος των μισθών τους, να καταφύγει στη λύση της τύπωσης χρήματος. Η τύπωση χρήματος σημαίνει αυτόματα υποτίμηση του νομίσματος, γρήγορη άνοδο τιμών και, τελικά, πληθωρισμό. Στην περίπτωση αυτή, ο πληθωρισμός αυξήθηκε με ρυθμό γεωμετρικής προόδου, καθώς φτάσαμε στο σημείο να έχει πέσει τόσο πολύ η αξία του χρήματος, ώστε να καταναλώνεται τεράστια ποσότητα χρήματος για πολύ μικρή ποσότητα πρώτων υλών. Τέλος, ένα χαρακτηριστικό και πιο σοκαριστικό παράδειγμα του υπερπληθωρισμού ήταν ότι είχε φτάσει στο σημείο ένα καρβέλι ψωμί να κοστίζει πολλά εκατομμύρια μάρκα.
Συμπέρασμα
Η Συνθήκη των Βερσαλλιών, τελικά, με βάση το μακροχρόνιο αποτέλεσμα, έφερε πολλές συμφορές παγκοσμίως. Οι ταπεινωτικοί όροι των Συμμάχων κατά των Γερμανών ήταν καταστροφικοί και για τους ίδιους. Αρχικά, οι ίδιοι οι Γερμανοί δεν μπόρεσαν πότε να ανταποκριθούν και έφτασαν ένα βήμα πριν την οικονομική καταστροφή. Έπειτα, μέσα από την ασφυκτική κατάσταση, δημιουργήθηκε πρόσφορο έδαφος για να αναπτυχθούν ιδέες μίσους και, τελικά, μέσω του Ναζισμού, να γίνουν ηγεμονικές με τα γνωστά σε όλους αποτελέσματα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, του ολοκαυτώματος και των δεκάδων εκατομμυρίων νεκρών.
Η επόμενη μέρα, όμως, έβρισκε όλες σχεδόν τις οικονομίες των χωρών της Ευρώπης σχεδόν κατεστραμμένες και κάποιες από αυτές, ειδικά από την πλευρά των ηττημένων, έπρεπε να ξεκινήσουν από την αρχή να χτίζουν ό,τι ο πόλεμος ή οι επιλογές τους γκρέμισαν. Το βασικό, όμως, που πρέπει να θυμόμαστε για τη Συνθήκη των Βερσαλλιών είναι ότι οι Σύμμαχοι και νικητές επέβαλαν οικονομικούς όρους που δεν είχαν κανένα δικαίωμα να επιβάλουν και οι ηττημένοι Γερμανοί αποδέχτηκαν όρους που δεν είχαν δικαίωμα να αποδεχτούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τι προέβλεπε η περίφημη Συνθήκη των Βερσαλλιών για τους ηττημένους Γερμανούς στο Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Γιατί την αποκάλεσαν «δυσχερή συμβιβασμό» και άνοιξε το δρόμο στον Χίτλερ και τον Β’ Παγκόσμιο…, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Συνθήκη των Βερσαλλιών, definebusinessterms.com, διαθέσιμο εδώ
- Πριν από 100 χρόνια: Υπερπληθωρισμός στη Γερμανία, dw.com, διαθέσιμο εδώ
