Του Δημήτρη Τσελίκα,
Η ελληνική μυθολογία και ιστορία βρίθει προτύπων. Άνθρωποι δίκαιοι, ενάρετοι, με υψηλές ηθικές αρχές και φρονήματα. Και πάντοτε αυτοί οι άνθρωποι λάμβαναν τιμές, είτε όσο βρίσκονταν εν ζωή είτε μετά θάνατον. Ένας από αυτούς τους ενάρετους ανθρώπους ήταν και ο Αιακός, του οποίου την – πολύ ενδιαφέρουσα – ιστορία θα δούμε σήμερα.
Ο Αιακός ήταν γιος του Δία και της νύμφης Αίγινας, κόρης του ποταμού Ασωπού. Ο πατέρας των θεών, θαμπωμένος από την ομορφιά της, την απήγαγε, όμως ο πατέρας της, τους κυνήγησε. Έμαθε από τον πανούργο Σίσυφο, Βασιλιά της Κορίνθου, ότι ο Δίας είναι αυτός που άρπαξε την κόρη του και με τη μανία που έχει ένας πατέρας για να σώσει το παιδί του δεν δίστασε να τα βάλει με τον ίδιο τον Δία. Στην αρχή, μάλιστα, ο Δίας ξαφνιάστηκε και το έβαλε στα πόδια και αναγκάστηκε να μεταμορφωθεί μαζί με την Αίγινα σε βράχο για να γλυτώσει.
Όταν του ξέφυγαν, πήγαν προς τον Όλυμπο. Λίγο πριν φτάσουν, όμως, τους εντόπισε ο Ασωπός και τους ξανακυνήγησε. Ο Δίας τότε πήρε τους κεραυνούς του στα χέρια, κατακεραύνωσε τον Ασωπό και όχι μόνο τον έδιωξε, αλλά τον καταδίωξε μέχρι την κοίτη του. Μέχρι και σήμερα λένε πως οι μαύροι βράχοι στις όχθες του ποταμού Ασωπού (στα σύνορα Βοιωτίας και Αττικής) είναι από τους κεραυνούς του Δία. Μετά από αυτό, ο Δίας πήρε την Αίγινα και την πήγε σε ένα νησί του Σαρωνικού, την Οινώνη, και την έκανε γυναίκα του. Το νησί αυτό ονομάστηκε μετέπειτα Αίγινα, από την όμορφη νύμφη.
Γιος του Δία και της Αίγινας ήταν, λοιπόν, ο Αιακός. Ήταν ο πιο δίκαιος και ευλαβής άνθρωπος σε ολόκληρη τη γη. Τόσο πολύ, που τις προσευχές του Αιακού τις άκουγαν πάντοτε όλοι οι θεοί και τον βοηθούσαν. Για αυτόν τον λόγο ήταν ξακουστός και όλοι οι Έλληνες προσέτρεχαν σε αυτόν για να προσεύχεται στους θεούς. Ένα από τα πολλά παραδείγματα είναι το παρακάτω. Όταν ο Πέλοπας, Βασιλιάς της Πελοποννήσου, θέλησε να καταλάβει τη Στύμφαλο και επειδή δεν μπορούσε, ξεγέλασε με δόλο τον Βασιλιά της, τον Στύμφαλο, και τον παρέσυρε σε παγίδα με την πρόφαση φιλίας, σκοτώνοντάς τον, διαμελίζοντάς τον και σκορπώντας τα μέλη του. Αυτή του η πράξη εξόργισε τους θεούς, οι οποίοι έφεραν στην Ελλάδα μια τρομερή ξηρασία. Τίποτα δεν φύτρωνε και τα ζώα και οι άνθρωποι πέθαιναν.
Όταν ερωτήθηκε το μαντείο των Δελφών για να δώσει λύση στο πρόβλημα, απάντησε πως θα έπρεπε οι άνθρωποι να παρακαλέσουν τον Αιακό να προσευχηθεί για τη σωτηρία τους. Έτσι και έγινε. Εστάλη πανελλήνια πρεσβεία στον Αιακό για την εκπλήρωση του αιτήματος. Ο Αιακός, πράγματι, θυσίασε στον Πανελλήνιο Δία και αμέσως άρχισε να βρέχει. Προς τιμήν του, οι Αιγινήτες ανέγειραν μνημείο, το Αιάκειο, το οποίο περιβαλλόταν από ορθογώνιο τοίχωμα κατασκευασμένο από λευκόλιθο και στην είσοδό του υπήρχαν οι ανδριάντες των πρέσβεων που είχαν προσφύγει σε αυτόν. Και στους μεγάλους αθλητικούς αγώνες των Ελλήνων, ο Αιακός ήταν πάντα κριτής, αφού την εντιμότητά του δεν υπήρχε κανείς να την αμφισβητήσει.
Εκτός από έντιμος, ο Αιακός ήταν και χειροδύναμος άντρας. Όταν ο Απόλλων και ο Ποσειδώνας αναγκάστηκαν από τον Δία να χτίσουν τα τείχη της Τροίας, φώναξαν και τον Αιακό να συμβάλει, ώστε αυτά να γίνουν απόρθητα. Μόλις, όμως, τελείωσαν το χτίσιμο, έγινε κάτι απρόσμενο. Τρία μεγάλα φίδια βγήκαν από τη θάλασσα και αποπειράθηκαν να σκαρφαλώσουν στα τείχη για να μπουν στην πόλη. Τα δυο που επιτέθηκαν στην πλευρά των τειχών, που έχτισαν οι δυο θεοί έπεσαν κάτω και σκοτώθηκαν. Το τρίτο, όμως, που επιτέθηκε από την πλευρά που έχτισε ο Αιακός, μπήκε μέσα και έβγαλε έναν τρομερό συριγμό. Τότε ο Απόλλων προφήτευσε πως η Τροία θα αλωθεί από τους απογόνους του Αιακού – όπως και έγινε, αφού η πρώτη άλωση της Τροίας έγινε από τον Ηρακλή και τους άντρες του, δυο εκ των οποίων ήταν ο Τελαμώνας και ο Πηλέας (γιοι του Αιακού), και στη δεύτερη άλωση συμμετείχε ο δισέγγονός του ο Νεοπτόλεμος, γιος του Αχιλλέα (οι εγγονοί του, Αχιλλέας και Αίας Τελαμώνιος, γιοι του Πηλέα και του Τελαμώνα αντίστοιχα, έλαβαν μέρος στον πόλεμο της Τροίας αλλά δεν ζούσαν όταν έγινε η εισβολή).
Ο Αιακός αγαπούσε πολύ την Αίγινα και έκανε τα πάντα για την ευημερία της. Ένα από τα έργα του ήταν τεχνητοί ύφαλοι με πέτρες και άλλα υλικά γύρω από το νησί, για να μην προσορμίζονται πειρατές, αφήνοντας, έτσι, μόνο ένα λιμάνι σε όλο το νησί. Η Ήρα, βλέποντας τη ζωή του Αιακού και την ευτυχία της γης του, αποφάσισε να τον εκδικηθεί. Έστειλε, λοιπόν, ένα νερόφιδο, το οποίο γέννησε και, εν τέλει, μόλυνε όλες τις πηγές του νησιού. Οι άνθρωποι έπιναν νερό και πέθαιναν, έτσι που σε κάποιο σημείο έμειναν μόνο ο Αιακός με την οικογένειά του ζωντανοί. Περίλυπος, πήγε σε μια ιερή βελανιδιά που είχε φυτρώσει στο νησί, προερχόμενη από κλαδί της ιερής βελανιδιάς του Δία στη Δωδώνη, και παρακάλεσε τον πατέρα του να τον βοηθήσει. Βλέποντας μπροστά του μια μυρμηγκότρυπα με χιλιάδες μυρμήγκια να μπαινοβγαίνουν και να εργάζονται αδιάκοπα, φώναξε στον ουρανό: «Δία πατέρα, μακάρι αυτά τα μυρμήγκια να γίνονταν άνθρωποι και να κατοικούσαν το νησί!». Μετά από λίγο τον πήρε ο ύπνος και μόλις ξύπνησε, αντίκρυσε χιλιάδες ανθρώπους να πηγαινοέρχονται, να καλλιεργούν τη γη και να παίζουν. Ο Δίας είχε εισακούσει την προσευχή του γιου του και μετέτρεψε τα μυρμήγκια σε ανθρώπους. Αυτοί, λόγω της καταγωγής τους, ονομάστηκαν Μυρμιδόνες και ήταν οι περίφημοι πολεμιστές του Αχιλλέα.
Ο Αιακός νυμφεύθηκε την Ενδηίδα και απέκτησαν δύο γιους, όπως προαναφέρθηκε, τον Πηλέα και τον Τελαμώνα, τους οποίους αγαπούσε πολύ. Αργότερα, με την Ψαμάθη έκανε τον Φώκο, στον οποίο είχε ιδιαίτερη αδυναμία, επειδή ήταν το στερνοπούλι του – γι’ αυτό και ο Πηλέας με τον Τελαμώνα τον ζήλευαν. Μια μέρα, ενώ αθλούνταν, ο Τελαμώνας σκότωσε κατά λάθος τον Φώκο, ρίχνοντάς του έναν δίσκο στο κεφάλι. Ο Αιακός θύμωσε πολύ και εξόρισε τους γιους του. Ο Πηλέας πήγε στη Φθία και ο Τελαμώνας στη Σαλαμίνα. Και οι δύο έγιναν ξακουστοί Βασιλείς στις πόλεις τους.
Αυτός ήταν ο Αιακός, ο πιο δίκαιος άνθρωπος στον κόσμο. Για την τιμιότητά του, μάλιστα, ο Δίας τον τίμησε και μετά θάνατον, ορίζοντάς τον κριτή των ψυχών στον Κάτω Κόσμο, μαζί με τον Μίνωα και τον Ραδάμανθυ, άλλους δύο γιους του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σταγειρίτης, Αθανάσιος (2015), Ωγυγία ή Αρχαιολογία, τόμος. Ε΄, Αθήνα: Εκδόσεις Διανόηση.
- Τσοτάκου – Καρβέλη Αικ. (2012), Λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας, Αθήνα: Έκδοση εφημερίδας Τα Νέα.
- King Aeacus in Greek mythology, greeklegendsandmyths.com, Διαθέσιμο εδώ
