Της Μαρίας Λεουτσάκου,
Πόσες φορές έχουμε βρεθεί ανάμεσα στο πλήθος, να περπατάμε στο πεζοδρόμιο δίπλα σε αναρίθμητους ανθρώπους και να αναρωτιόμαστε: Άραγε, πόσοι από αυτούς να ‘ναι σπουδαίοι; Σίγουρα, σπουδαίοι άνθρωποι υπάρχουν πολλοί, με κανένα φύλο και καμία εθνικότητα να μπορεί να τους διαχωρίσει. Ωστόσο, το άρθρο αυτό έχει έρθει για μία πιο ειδική αναφορά. Έχει έρθει για να μας υπενθυμίσει σήμερα, 8 Μαρτίου του 2023, τη Διεθνή Ημέρα Γυναικών και να μας εξιστορήσει εν συντομία ιστορίες σπουδαίων γυναικών, που τόσο τα ονόματά τους όσο και τα όσα έζησαν, ίσως, να είναι άγνωστα μέχρι στιγμής σ’ εσάς.
Η ημέρα αυτή αποτελεί μέρα γιορτής σε αναρίθμητες χώρες του κόσμου, ενώ σε αρκετές έχει εδραιωθεί ως επίσημη αργία. Η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας σε πρώτο στάδιο γιορτάστηκε για πρώτη φορά στις 28 Φεβρουαρίου του 1909 στη Νέα Υόρκη με τη βοήθεια της Τερέζα Μαλκίελ και του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αμερικής, με αρκετούς να υποστηρίζουν ότι οφειλόταν στη διαμαρτυρία των εργατριών στην κατασκευή ενδυμάτων της Νέας Υόρκης, χωρίς, όμως, αυτό να έχει επιβεβαιωθεί. Στη συνέχεια της ιστορίας, παίρνει τη σκυτάλη η Γερμανίδα Σοσιαλίστρια Λουίζε Τσιτς, η οποία, εμπνευσμένη από τους Αμερικανούς, πρότεινε στις 10 Αυγούστου του 1910 στη Διεθνή Διάσκεψη των Γυναικών την καθιέρωση της ημέρας αυτής. Η ιδέα της υποστηρίχθηκε ένθερμα από τις Κλάρα Τσέτκιν και Κέιτ Ντούκε, καθώς και από τις υπόλοιπες αντιπροσώπους των χωρών, ενώ το εγχείρημα αυτό θεωρήθηκε ως ένα μέσο προώθησης των ίσων δικαιωμάτων, με σημαντικότερο αυτό του εκλέγειν.
Από τις 19 Μαρτίου του 1911 και για πολλά ακόμα χρόνια, αναρίθμητες διαδηλώσεις γυναικών γίνονταν εξακολουθητικά σε χώρες όπως Αυστρία, Δανία, Γερμανία, Ελβετία, Ρωσία και Αγγλία. Παράλληλα, το 1914, θεσμοθετήθηκε η ημέρα της γυναίκας στις 8 Μαρτίου, πιθανόν, επειδή τη χρονιά εκείνη έπεφτε ημέρα Κυριακή. Τελικά, το 1977 η Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. πρότεινε την ανακήρυξη της 8ης Μάρτη ως ημέρα για τα δικαιώματα των γυναικών και την παγκόσμια ειρήνη.
Καθημερινά, λοιπόν, ακούμε για ιστορίες γυναικών που μέσα από τις δικές τους δυσκολίες αφυπνίστηκαν και αποφάσισαν κατ’ αυτόν τον τρόπο ότι θα αφήσουν το δικό τους στίγμα στην προσπάθεια για την αλλαγή του κόσμου αυτού. Μία από αυτές είναι η Μπέτι Μαχμουντί. Η εν λόγω γυναίκα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αμερική, μέσα στη ροή των προβλημάτων και της συνηθισμένης της ζωής, ενώ, ύστερα από τη νοσηλεία της στο νοσοκομείο του Κάρσον Σίτι, γνώρισε τον Ιρανό γιατρό Μαχμουντί. Οι ζωές τους και η καθημερινότητά τους ενώθηκαν πολύ σύντομα, οδηγώντας τη σχέση τους σε γάμο, καθώς και στη γέννηση της κόρης τους, Μάχτομπ. Η οικογένεια ζούσε ευτυχισμένη μέχρι που έφτασε ο Αύγουστος του 1984. Τη χρονιά εκείνη, ο Μαχμουντί θέλησε να επισκεφτούν την πατρίδα του και αφού καθησύχασε τη Μπέτι ότι η απόφαση αυτή αφορούσε μόνο τις καλοκαιρινές τους διακοπές, αναχώρησαν για ένα ταξίδι χωρίς επιστροφή.
Μετά το πέρας των διακοπών τους ο Μαχμουντί ανακοίνωσε στη Μπέτι τη μόνιμη διαμονή τους στο Ιράν και τότε ξεκίνησε ο «αγώνας». Ένας αγώνας που διήρκησε για πάνω από έναν χρόνο, δίπλα σ’ έναν άνθρωπο που ξαφνικά άλλαξε ολοκληρωτικά και της στέρησε κάθε ανθρώπινο δικαίωμα. Η απάντησή του στις διαμαρτυρίες της ξεκινούσε από χάπια και ενέσεις και τελείωνε σε πράξεις βίας εις βάρος της. Ύστερα από υπεράνθρωπες προσπάθειες σε μία χώρα θρησκευτική, πίσω από το φως του ήλιου, με μία «πασντάρ» να παραμονεύει σε κάθε βήμα της και ανθρώπους πλήρως φανατισμένους, η Μπέτι καταφέρνει να βρει την ελπίδα.
Καταφέρνει μέσα στην απόλυτη απογοήτευση, να συναντήσει Ιρανούς που αποτελούσαν την εξαίρεση. Έτσι, την ημέρα που ο Μαχμουντί θα την έστελνε βίαια πίσω στην Αμερική κρατώντας τη Μάχτομπ αιχμάλωτη στο Ιράν, καταφέρνει να δραπετεύσει. Καταφέρνει να φύγει μαζί με την Μάχτομπ από την αιχμαλωσία της και την κακοποίηση που δέσποζε εκεί, ταξιδεύοντας πλάι σε αγνώστους και διασχίζοντας τα χιονισμένα όρη Ζάγκρος της Τουρκίας. Μετά την επιστροφή της στην Αμερική, η Μπέτι κατήγγειλε την ιστορία της ακούγοντας την απάντηση ότι όλα όσα έζησε αποτελούσαν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Ωστόσο, η ίδια γνωρίζοντας και έχοντας συναντήσει στο Ιράν αρκετές γυναίκες με παρόμοια βιώματα αποφάσισε να συγγράψει το ομώνυμο βιβλίο Ποτέ χωρίς την κόρη μου και να προβεί στην αναζήτηση παρεμφερών ιστοριών.
Μία από τις ιστορίες που κατόρθωσε να βρει και ν’ αγωνιστεί, όπως μπορούσε, για αυτή είναι αυτή των Ζάνα και Νάντια Μόχσεν. Οι αδερφές Μόχσεν γεννήθηκαν στη Βρετανία από πατέρα Υεμενίτη και μητέρα Βρετανίδα. Στην περίοδο της εφηβείας τους, ο πατέρας τους πρότεινε να ταξιδέψουν μόνες τους στην Υεμένη, προκειμένου να γνωρίσουν την πατρίδα τους. Ενθουσιασμένες, λοιπόν, και σε ηλικία 15 και 14 ετών αντίστοιχα, ξεκινούν για τη «Γη της Επαγγελίας», όπως την περιέγραφε ο πατέρας τους. Η Ζάνα φτάνει πρώτη και ξυπνάει γρήγορα από το παραμύθι της, καθώς συνειδητοποιεί πως ο πατέρας τους τις έχει πουλήσει για 13.000 φράγκα στους μελλοντικούς τους συζύγους. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο, Ζάνα και Νάντια βρίσκονται αιχμάλωτες σε μία χώρα, χωρίς κανένα δικαίωμα, παντρεύονται χωρίς τη θέλησή τους και βιάζονται.
Η Ζάνα αγωνίστηκε με κάθε τρόπο να ξεφύγει, κατορθώνοντάς το μετά από 8 χρόνια δυστυχίας. Άφησε, όμως, πίσω το παιδί και την αδερφή της, ενώ, ύστερα από προσπάθειες χρόνων, κατόρθωσε να σώσει και τη Νάντια. Ακόμα, μετά την επιστροφή της, έγραψε το βιβλίο Πουλημένες εξιστορώντας τη βάναυση ζωή της στο Ιράν και τις προσπάθειές της να σώσει την αδερφή της.
Οι ιστορίες, λοιπόν, αυτές θα μπορούσαν να φαντάζουν μακρινές, σα να έρχονται από μία άλλη εποχή. Ωστόσο, πώς θα μπορούσε να ισχύει αυτό όταν γυναίκες αιχμαλωτίζονται; Γυναίκες που δεν φέρουν μόνο το όνομα Μαχμουντί και Μόχσεν, αλλά γυναίκες, όπως Τεχμίνα Ντουράνι, Νάντια Μουράντ, Νοζούντ Αλί, Μαλάλα Γιουσαφζάι, Μάχσα Αμίνι και άλλες πολλές, αναρίθμητες, με την τελευταία, όμως, να επιβεβαιώνει, τελικά, εξαιτίας του θανάτου της ότι τα γεγονότα αυτά δεν είναι μακριά από το σήμερα. Δεν είναι μακριά από κάθε σήμερα και από κάθε τόπο, από κάθε χώρα και από κάθε σπίτι!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μπέτι Μαχμουντί, Ποτέ χωρίς την κόρη μου, Εκδόσεις Ψυχογιός, Αθήνα, 2015
- Ζάνα Μόχσεν και Άντριου Κροφτς, Πουλημένες, Α. Α. Λιβάνη, Αθήνα, Δεκέμβριος 1993
- Ημέρα της Γυναίκας- Γιατί τη γιορτάζουμε, τι συνέβη στις 8 Μαρτίου 1857 [εικόνες], iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
