Της Μαριάνθης Τσιάρα,
Μέσα στις επόμενες εβδομάδες, οι Ελβετοί πολίτες θα έχουν την ευκαιρία να ψηφίσουν και να αποφασίσουν αν επιθυμούν την κατάργηση της χρήσης μετρητών μέσω ενός δημοψηφίσματος. Το δίλημμα αυτό προβληματίζει καιρό την κοινωνία της χώρας, ωστόσο, την προηγουμένη εβδομάδα, το Ελεύθερο Ελβετικό Κίνημα (FBS), μια ομάδα πίεσης με ελευθεριακό και αγωνιστικό χαρακτήρα, συγκέντρωσε το προαπαιτούμενο πλήθος υπογράφων, ειδικότερα 111.000 υπογραφές, με σκοπό την πραγματοποίηση του δημοψηφίσματος για τη διατήρηση των μετρητών. Με βάση το σύστημα της Άμεσης Δημοκρατίας, που εφαρμόζεται στην Ελβετία, η πρόταση αυτή πρόκειται να γίνει νόμος, εάν εγκριθεί από τους ψηφοφόρους, όμως η Κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο θα αποφασίσει τον τρόπο εφαρμογής. Σε περίπτωση έγκρισης, το κράτος οφείλει να παρέχει νομίσματα, χαρτονομίσματα και τραπεζογραμμάτια σε επαρκείς ποσότητες, ενώ, στην περίπτωση αντικατάστασης του ελβετικού φράγκου, προϋπόθεση αποτελεί η λήψη της γνώμης του λαού.
Δύσκολο το έργο των υπευθύνων χάραξης πολιτικής για τη συναίνεση των Ελβετών για τη μετατροπή του οικονομικού τους συστήματος σε ψηφιακό. Η οικονομία της Ελβετίας λειτουργεί σε μεγάλο βαθμό με τη χρήση του ρευστού χρήματος, καθώς μια στις τρεις συναλλαγές πραγματοποιείται με τη χρήση αυτού του είδους χρήματος. Συμφώνα με την έρευνα της Ελβετικής Εθνικής Τράπεζας για τις οικονομικές συνήθειες των πολιτών, που πραγματοποιήθηκε το φθινόπωρο του 2020, το 97% των Ελβετών πολιτών εξακολουθούν να διατηρούν μετρητά στο πορτοφόλι τους ή στο σπίτι τους, για να καλύψουν τα καθημερινά τους έξοδα, ποσοστό εντυπωσιακά υψηλότερο σε σύγκριση με τις περισσότερες χώρες. Το 40% των συναλλαγών εξακολουθούν να γίνονται με μετρητά, ποσοστό υψηλότερο από άλλες Ευρωπαϊκές χώρες που δε χρησιμοποιούν χαρτονομίσματα και νομίσματα, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Σουηδία. Παρόλα αυτά, έχει μειωθεί από το 70% περίπου που ήταν πριν από 3 χρόνια. Πρέπει, όμως, να τονισθεί ότι αυτή η ελβετική προσπάθεια συμπίπτει σε έναν μεγάλο βαθμό με τη στρατηγική των Βρυξελλών «Μια Ευρώπη έτοιμη για την ψηφιακή εποχή», που συντελεί μία από τις κύριες προτεραιότητες της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen.
Η ομάδα πίεσης πρότεινε την ύπαρξη μιας ρήτρας στον νόμο για την έκδοση χρήματος από την Κεντρική Τράπεζα, που «με τη σωστή διαχείριση προσφοράς χρήματος» και σε συνεργασία με την Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της χώρας θα διασφαλίζουν ότι «μια ικανή ποσότητα τραπεζογραμματίων και κερμάτων θα παραμένει πάντοτε σε κυκλοφορία στην αγορά». Παράλληλα, το FBS δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός πως τα μετρητά κατέχουν σημαντικό ρόλο στο οικονομικό σύστημα της Ελβετίας και άλλων χωρών και η υλοποίηση μόνο ηλεκτρονικών πληρωμών διευκολύνει το κράτος να παρακολουθεί τη συμπεριφορά των πολίτων του και αυξάνει τις πιθανότητες για το διαδικτυακό έγκλημα, το οποίο είναι συχνά πολύ δύσκολο να αντιμετωπισθεί άμεσα. Όπως δήλωσε και ο Πρόεδρος του FBS, Richard Koller,: «Είναι σαφές ότι… η απαλλαγή από μετρητά δεν αγγίζει μόνο ζητήματα διαφάνειας, απλότητας ή ασφάλειας… αλλά εγκυμονεί, επίσης, έναν τεράστιο κίνδυνο ολοκληρωτικής επιτήρησης» .
Η Εθνική Τράπεζα της Ελβετίας εναντιώθηκε σε αυτή την πρόταση και δεν έχει καμία προτίμηση ως προς τον τρόπο πληρωμής, αλλά υπογραμμίζει την αξία της επιλογής που πρέπει να έχουν οι άνθρωποι στο συγκεκριμένο ζήτημα. Σε μια ομιλία του, ο Martin Schlegel, ο Αντιπρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της Κεντρικής Τράπεζας, ανέφερε ορισμένα πλεονεκτήματα της επικράτησης των μετρητών στη ζωή των ατόμων. Αποτελεί γενική αλήθεια πως είναι πιο εύκολος ο έλεγχος των χρήματων και συναλλαγών με μετρητά από ότι ψηφιακά, διότι με τη χρήση καρτών σε αγορές και πληρωμές, το μόνο που γνωρίζει ο άνθρωπος είναι ένα ποσό που θα χρεωθεί στο λογαριασμό του κάποια στιγμή στο μέλλον.
Η χρήση των μετρητών επιτρέπει σε όλους τους πολίτες να συμμετέχουν στην οικονομία, ενώ η χρήση του πλαστικού χρήματος προϋποθέτει λογαριασμό, κινητό τηλέφωνο και ορισμένες στοιχειώδεις γνώσεις ψηφιακής τεχνολογίας. Ακόμα, οι πληρωμές με μετρητά δεν χρειάζονται προσωπικά στοιχεία, όπως αριθμός κάρτας και όνομα κατόχου κάρτας, ενώ στις ηλεκτρονικές πληρωμές αποθηκεύονται πληροφορίες που σχετίζονται με τη συναλλαγή και τις προτιμήσεις του ατόμου.
Προβληματισμό προκαλεί και το παράδειγμα της Νορβηγίας, χώρα της οποίας το οικονομικό σύστημα ήταν πιο κοντά στη μη χρήση μετρητών. Πλέον, όμως, οι Κυβερνήσεις στοχεύουν στην επίτευξη διατήρησης των υπηρεσιών με τη χρήση μετρητών, καθώς θα είχαν έρθει αντιμέτωπες με «Κρίση Μετρητών» της Νορβηγίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εκτός νόμου στην Ελβετία οι συναλλαγές μόνο με πιστωτικές κάρτες, παραβιάζουν τα ατομικά δικαιώματα – Δημοψήφισμα υπέρ μετρητών, BANKING NEWS, διαθέσιμο εδώ
- Ελβετία: Οι πολίτες δε θέλουν να ξεμείνουν από μετρητά, Οικονομικός Ταχυδρόμος, διαθέσιμο εδώ
- Swiss Made: Delivering on the digitalisation push, msn, διαθέσιμο εδώ
- Cashless society? Not in Switzerland where people will vote on keeping banknotes and coins forever, Euronews, διαθέσιμο εδώ
