Της Κατερίνας Ζευγίτη,
«Η παχυσαρκία αποτελεί ένα μείζον, παγκόσμιο πρόβλημα δημόσιας υγείας, χαρακτηριζόμενη ως ένα πολυπαραγοντικό, χρόνιο και υποτροπιάζον νόσημα με πιθανές μεταβολικές, ενδοκρινικές και ψυχολογικές συνέπειες. Πιο συγκεκριμένα, ο επιπολασμός της έχει αυξηθεί δραματικά τις τελευταίες δεκαετίες, λαμβάνοντας επιδημικές διαστάσεις στις αναπτυσσόμενες και αναπτυγμένες χώρες. Για παράδειγμα, στη χώρα μας αυτό το πρόβλημα είναι κάτι παραπάνω από έντονο. Σύμφωνα με δεδομένα του ΠΟΥ από το 2019, το 37,9% των Ελλήνων ενηλίκων είναι υπέρβαροι και το 24,9% είναι παχύσαρκοι. Το 44% των Ελλήνων και το 30,8% των Ελληνίδων είναι υπέρβαροι/ες, ενώ τα δύο φύλα εμφανίζουν τα ίδια ποσοστά παχυσαρκίας: ένας στους τέσσερις Έλληνες και μία στις τέσσερις Ελληνίδες ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία. Ακόμη, όπως υποστηρίζεται τα υπέρβαρα παιδιά φαίνεται ότι έχουν χαμηλότερες επιδόσεις στο σχολείο και απουσιάζουν συχνότερα και για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα από τα μαθήματα», με βάση έρευνα που πραγματοποιήθηκε από τον Οργανισμό Έρευνας και Ανάλυσης «διαΝΕΟσις».
Είναι γεγονός ότι η παχυσαρκία αποτελεί μια από τις σημαντικότερες επιδημίες της σύγχρονης κοινωνίας. Και βέβαια, όλοι αναρωτιόμαστε γιατί. Κατ’ αρχάς, οι γρήγοροι ρυθμοί ζωής έχουν ως αποτέλεσμα την έλλειψη ελεύθερου χρόνου, κάτι που αποτρέπει την ενασχόλησή μας με τη γυμναστική και τα αθλήματα. Από την άλλη, τα γρήγορα γεύματα (fast food), γεύματα πλούσια σε κορεσμένα λίπη και χωρίς θερμιδική αξία, γνωρίζουν ραγδαία ανάπτυξη, αποτελώντας για πολλούς διατροφική επιλογή. Επιπλέον, η αύξηση της παραγωγής τροφίμων, η βιομηχανοποίηση της αγροτικής παραγωγής και η έλλειψη χειρωνακτικής εργασίας, έχουν οδηγήσει την τελευταία τριακονταετία τις αναπτυγμένες χώρες στην υπερκατανάλωση φαγητού. Τέλος, ο καθιστικός τρόπος ζωής μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή ή στην τηλεόραση δυσχεραίνει την κατάσταση, µε αποτέλεσμα σήμερα να αποτελεί µια παγκόσμια νόσο.
Πώς μπορεί, όμως, να επηρεαστεί η ζωή μας; Υπάρχει περιθωριοποίηση και κοινωνικός αποκλεισμός; Είναι φανερό ότι, συνεχώς στις μέρες μας, γίνεται λόγος για τη σημασία της εμφάνισης και του καλλωπισμού. Ο ρόλος της εξωτερικής μορφής, διαφαίνεται σε όλες τις πτυχές της ζωής μας. Όλοι παρατηρούμε ότι τα διάφορα προϊόντα αδυνατίσματος διαφημίζονται από καλοσχηματισμένες και ευτυχείς φιγούρες. Τι συμβαίνει με όλους τους υπόλοιπους; Όλους όσους απέχουν από τα πρότυπα που προβάλλονται και κατ’ επέκταση είναι και επιθυμητά;
Ας αναλογιστούμε πόσες φορές ακούσαμε συγγενείς και φίλους να μας παραθέτουν καυστικά σχόλια που αφορούσαν την εμφάνισή τους, είτε στον εργασιακό χώρο είτε στα μέσα μεταφοράς. Ας σκεφτούμε, επίσης, ότι αυτά επηρέασαν τη διάθεσή τους και τους αποδιοργάνωσαν συναισθηματικά.
Ανάμεσα στους ανθρώπους που υφίστανται αυτή τη μορφή διακρίσεων, ανήκουν και όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα σωματικού βάρους. Στην καθημερινότητά μας, όλοι έχουμε νιώσει αμήχανα κάποιες στιγμές, όταν γινόμαστε ακροατές προσβλητικών, πρόστυχων λέξεων, αλλά και θεατές παρατηρήσεων, ή ακόμα χειρότερα, σκηνών βίας στο σχολικό μας περιβάλλον, που μας φέρνουν σε δύσκολη θέση.
Σίγουρα, η λέξη ρατσισμός δεν αφορά μόνο την ιδεολογία για την ανωτερότητα μιας φυλής, ενός έθνους ή τις προκαταλήψεις που αφορούν τα πολιτισμικά στοιχεία ενός λαού. Αντίθετα, υπάρχει και μια άλλη μορφή, η οποία συνδέεται άρρηκτα με την περιθωριοποίηση συνανθρώπων μας, των οποίων οι διατροφικές συνήθειες διαφέρουν από τις δικές μας. Όπως αναφέρει η ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια Μαρία Λασσιθιωτάκη, υπάρχει ρατσισμός εναντίον των ατόμων με υπερβολικό βάρος, αν και ο ευρύτερος πληθυσμός δεν παραδέχεται άμεσα ότι ασκεί κριτική με βάση αυτό το κριτήριο. Όμως, οι συχνά πασίγνωστες και ανιαρές υποδείξεις στα υπέρβαρα άτομα για τους τρόπους ελέγχου του βάρους, οι υπόκωφες συμπεριφορές ειρωνείας, περιφρόνησης και οίκτου, συνθέτουν το λεγόμενο φαινόμενο fatism.
Όσον αφορά τους επιστήμονες υγείας φαίνεται ότι αντιμετωπίζουν με λιγότερο σεβασμό τους ασθενείς που ζυγίζουν λίγο περισσότερο. Ερευνητές του Πανεπιστημίου Τζον Χόπκινς διαπίστωσαν ότι, όσο αυξανόταν ο ΔΣΜ του ασθενούς, τόσο μειωνόταν ο σεβασμός του γιατρού στο πρόσωπό του, αλλά και ότι δεν έδιναν την απαιτούμενη προσοχή.
Oι γυναίκες μάλιστα, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποιήθηκε στο Πανεπιστήμιο Yale, έχουν διπλάσια πιθανότητα να υποστούν διακρίσεις με κριτήριο το βάρος τους στο εργασιακό τους περιβάλλον.
Ο κοινωνικός ρατσισμός, η ιδιότυπη αυτή μορφή φανατισμού, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε σε παγκόσμιο επίπεδο. Αξίζει να σημειωθεί ότι ένα από τα σημαντικότερα αίτια είναι το χαμηλό πνευματικό και μορφωτικό επίπεδο πολλών ατόμων. Η πνευματική ρηχότητα εμποδίζει πολλούς από εμάς να προσεγγίσουμε ηθικά και συναισθηματικά το «διαφορετικό» μέσα από τις αρχές του ανθρωπισμού και ενισχύει ταυτόχρονα την ανισότητα και την κυριαρχία του ισχυρού.
Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν και κάποια κινήματα τα οποία απορρίπτουν τέτοιου είδους φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, δηλαδή τον διαχωρισμό ανάλογα με το φύλο, το χρώμα, το επάγγελμα και τα κιλά!
Ένα από αυτά είναι το body positivity movement, το οποίο ενθαρρύνει όσους έχουν παραπανίσια κιλά. Με άλλα λόγια, τους βοηθά να αποδεχθούν τον εαυτό τους και να ανακτήσουν την αυτοπεποίθησή τους. Έρευνες δείχνουν πως ένας από τους κύριους στόχους της θετικότητας του σώματος είναι να αντιμετωπίσει μερικούς από τους τρόπους με τους οποίους η εικόνα του σώματος επηρεάζει την ψυχική υγεία και ευεξία. Το να έχουν οι άνθρωποι μια υγιή εικόνα παίζει ρόλο στο πώς νιώθουν για την εμφάνισή τους και ακόμη και στο πώς κρίνουν την αυτοεκτίμησή τους, ενώ η αρνητική εικόνα του σώματος σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο για ορισμένες ψυχικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης και των διατροφικών διαταραχών.
Συμπερασματικά, αυτό που δεν πρέπει να ξεχνά κανείς είναι ότι καθένας έχει την ικανότητα να αγαπά, να δημιουργεί, να ζει σε κοινωνία, να σκέπτεται, να χαίρεται, να θαυμάζει. Ο ρατσισμός είναι ένα φαινόμενο που υπάρχει, εντείνεται και θα εντείνεται, αν δε συνειδητοποιήσουμε τη σοβαρότητά του και αν δεν εναντιωθούμε δυναμικά. Άρα, επιβάλλεται να συνεργαστούμε όλοι σε συλλογικό και ατομικό επίπεδο, με όπλα τον πολιτισμό και την εκπαίδευση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ορισμός, αιτιολογία και παθογένεια της παχυσαρκίας, e-endocrinology.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ρατσισμός εις βάρος των παχύσαρκων, mednutrition.gr, διαθέσιμο εδώ
- Θετικότητα σώματος – ένα νέο κίνημα, maxmag.gr, διαθέσιμο εδώ
