Της Δήμητρας Κούβελα,
Το φεστιβάλ Holi στην Ινδία ή αλλιώς το φεστιβάλ χρωμάτων είναι μία πολύ δημοφιλής εκδήλωση, με παράλληλο θρησκευτικό χαρακτήρα. Από θρησκευτική άποψη, η γιορτή συνδέεται με την ινδουιστική θρησκεία και θεωρείται πως έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Στην ουσία, συμβολίζει την άφιξη της άνοιξης και την έννοια μιας νέας αρχής. Θεωρείται, ακόμα, ότι κατά τη διάρκεια της γιορτής οι θεοί τυφλώνονται και, έτσι, οι πιστοί μπορούν να απελευθερωθούν, να διασκεδάσουν, να χορέψουν και να παίξουν με τα χρώματα. Την πρώτη μέρα της εκδήλωσης ανάβουν μια φωτιά που συμβολίζει την καύση όλων των κακών.
Τα χρώματα σε μορφή πούδρας που πετούν στον αέρα συμβολίζουν ποικίλες έννοιες, όπως μια νέα αρχή είτε την ίδια την αμαρτία. Το πλύσιμο των ρούχων στο τέλος της εκδήλωσης συμβολίζει την κάθαρση από τις αμαρτίες και ένα είδος δέσμευσης των συμμετεχόντων ότι θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους, αλλά και τη νίκη του «καλού» εναντίον του «κακού». Επιπλέον, το φεστιβάλ συμβολίζει την ενότητα όλων των Ινδουιστών, γι’ αυτό και πραγματοποιείται σε όλο τον κόσμο.
Αρχικά, θεωρείται ότι το φεστιβάλ αφορούσε κυρίως παντρεμένες γυναίκες που ευλογούνταν από την τελετή, ώστε να είναι γόνιμες. Όσο αφορά τον συμβολισμό της νίκης του καλού εναντίον του κακού, σχετίζεται με την ινδουιστική ιστορία του δαίμονα Hiranyakashipu. Ήταν ένας Βασιλιάς, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι ήταν αναμάρτητος και επέβαλε τη λατρεία του ως Θεό. Ο γιος του, Prahlad, ήταν αφοσιωμένος στη λατρεία της ινδουιστικής θεότητας Vishnu και ο Hiranyakashipu είχε εξοργιστεί, επειδή ο γιος του λάτρευε έναν Θεό περισσότερο από εκείνον. Ο Θεός Vishnu εμφανίστηκε με τη μορφή μισού λιονταριού και μισού ανθρώπου και σκότωσε τον Hiranyakashipu και, έτσι, το «καλό νίκησε το κακό».
Μια άλλη εκδοχή που σχετίζεται με το φεστιβάλ είναι αυτή της όγδοης ενσάρκωσης του Θεού Vishna, αλλά και της καθιέρωσης της Krishna ως υπέρτατης θεότητας. Λέγεται πως ο Krishna έχει «μπλε δέρμα», επειδή ήπιε δηλητηριώδες γάλα από έναν δαίμονα, όταν ήταν βρέφος. Έπειτα, ερωτεύτηκε τη θεότητα Radha, αλλά φοβήθηκε ότι δεν θα τον αγαπήσει λόγω του χρώματος του δέρματός του. Ωστόσο, η Radha επέτρεψε στον Krishna να βάψει το δέρμα του και, έτσι, έγιναν ζευγάρι. Με βάση αυτή την εκδοχή, το φεστιβάλ Holi είναι προς τιμήν των δύο αυτών θεοτήτων.
Κάθε χρόνο, το φεστιβάλ λαμβάνει χώρα στα μέσα Μαρτίου, αλλά η ημερομηνία αλλάζει. Για το 2023, πραγματοποιείται στις 8 Μαρτίου. Συγκεκριμένα, εορτάζεται κατά την τελευταία ημέρα της πανσελήνου του μηνός Phalguna. Αρχικά, η εκδήλωση περιοριζόταν στην Ινδία, το Νεπάλ και σε άλλες ασιατικές χώρες, ενώ με τα χρόνια η γιορτή άρχισε να εμφανίζεται σε πολλά μέρη του κόσμου, όπως σε πολλές Πολιτείες των Η.Π.Α., όπου η χροιά του φεστιβάλ δεν είναι θρησκευτική, αλλά ψυχαγωγική.
Γενικότερα, το φεστιβάλ μπορεί να διαχωριστεί σε τρία στάδια: το στάδιο της προετοιμασίας, της φωτιάς, των πυροτεχνημάτων και το στάδιο των χρωμάτων. Κατά την παραμονή, συνηθίζουν να μαζεύουν ξύλα, ώστε να ανάψουν φωτιά σε πάρκα και ανοιχτούς χώρους. Επιπλέον, μαγειρεύουν παραδοσιακά πιάτα, όπως mathri, malpuas και gujiya και διοργανώνουν πάρτι με ποτά και συγκεντρώσεις. Όταν έρθει η ώρα να ανάψουν τη φωτιά, συγκεντρώνονται συνήθως γύρω από αυτήν, τραγουδούν και χορεύουν. Όσον αφορά τις βαφές που χρησιμοποιούν, πρόκειται για οργανικά χρώματα, όπως κουρκουμάς ή νερομπογιές.
Το φεστιβάλ Holi ουσιαστικά αποτελεί ένα μοναδικό γεγονός για τους Ινδουιστές αλλά και για οποιονδήποτε άλλον θέλει να συμμετάσχει, ώστε να διασκεδάσει. Πέραν της θρησκευτικής του σημασίας, οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν νέα άτομα και να διασκεδάσουν με την οικογένεια και τους οικείους τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Holi 2023: The festival of colours and how it’s celebrated around the world, news.sky.com, διαθέσιμο εδώ
- Holi 2023: When is it, what is it and how is the festival of colours celebrated around the world, scotsman.com, διαθέσιμο εδώ
