Του Θάνου Αβαρικιώτη,
Συχνά ακούμε γύρω μας ανθρώπους να βρίσκουν «απλές» λύσεις σε πολύπλοκα οικονομικά προβλήματα, που ταλανίζουν τόσο τη χώρα μας όσο και τις χώρες του εξωτερικού παγκοσμίως. Φράσεις όπως «αυξήστε τους μισθούς για να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια» ακούγονται ολοένα και περισσότερο. Όχι άδικα, οι πολίτες της χώρας μας έχουν αγανακτήσει με τα τεκταινόμενα των τελευταίων 15 ετών, καθώς η μία κρίση διαδέχεται την άλλη. Είναι, όμως, αναγκαίο να καταστεί κατανοητό πως ο κλάδος της οικονομίας είναι αρκετά περίπλοκος και κάθε κίνηση πρέπει να γίνεται έπειτα από πολυπληθείς μελέτες. Ας δούμε, βέβαια, συγκεκριμένα παραδείγματα του παρόντος, ώστε να οδηγηθούμε στο παραπάνω συμπέρασμα.
Η Ελληνική Κυβέρνηση έχει ανακοινώσει εδώ και αρκετούς μήνες ότι μέσα στο 2023 θα προχωρήσει σε μια επιπλέον αύξηση του κατώτατου μισθού. Έπειτα από ανακοινώσεις, έχει οριστεί η 1η Απρίλη ως ημέρα «κλειδί», καθώς, από εκείνη την ημερομηνία και έπειτα, οι εργαζόμενοι θα δουν παραπάνω χρήματα να μπαίνουν στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς. Όσον αφορά το μέγεθος της αύξησης, υπολογίζεται περίπου στο 9%, ένα ποσοστό που μόνο αμελητέο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Ένα τέτοιο γεγονός, προφανώς, φέρνει μεγάλη χαρά, αλλά και ανακούφιση στους εργαζόμενους, οι οποίοι βλέπουν τον τελευταίο χρόνο συνεχείς αυξήσεις σε όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να μειώνεται ραγδαία η αγοραστική τους δύναμη. Θα ευνοήσει, όμως, τελικά τους εργαζόμενους αυτό το γεγονός;
Ο λόγος που τίθεται το παραπάνω ερώτημα δεν αποσκοπεί στην υπονόμευση της σπουδαιότητας αυτής της κίνησης. Όμως, έπειτα από το άκουσμα του ύψους της αύξησης, γεννάται η απορία αν και κατά πόσο η ενέργεια αυτή θα επηρεάσει τον πληθωρισμό. Μία μεγάλη αύξηση των μισθών μπορεί να οδηγήσει σε διατάραξη ολόκληρης της οικονομίας, ειδικά στο διάστημα που βρισκόμαστε. Καταρχάς, οι επιχειρήσεις θα είναι υπόχρεες –βάσει νόμου– να αυξήσουν τους κατώτατους μισθούς, οδηγώντας στην αύξηση των εξόδων τους. Συνεπώς, πολλές εταιρείες θα αυξήσουν το κόστος των προϊόντων τους, ώστε να καλύψουν τα πρόσθετα έξοδα. Επιπλέον, οι εργαζόμενοι θα έχουν στην κατοχή τους περισσότερα χρήματα διαθέσιμα προς κατανάλωση και σε περίπτωση που τα παραγόμενα προϊόντα δεν αυξηθούν, ο όγκος των χρημάτων θα πρέπει να κατανεμηθεί σε ένα περιορισμένο αριθμό αγαθών και βάσει του νόμου της προσφοράς και της ζήτησης οι τιμές των αγαθών θα πιεστούν προς τα πάνω.
Επίσης, παράλληλα με την παραπάνω κίνηση της Κυβέρνησης, έχει σημειωθεί μείωση της ανεργίας τους τελευταίους 12 μήνες, πράγμα που υπό κανονικές συνθήκες θα αποτελούσε ένα υπέροχο γεγονός. Πρέπει να τονιστεί σε αυτό το σημείο και πριν αναλυθεί το οτιδήποτε, ότι σε κοινωνικό επίπεδο κανένας δεν επιθυμεί την ύπαρξη της ανεργίας, όσα ειπωθούν παρακάτω αναφέρονται σε μια οικονομική οπτική και μόνο. Αποκλειστικά από οικονομικής άποψης, η μείωση της ανεργίας δεν φαίνεται να βοηθάει πολύ στη βελτίωση της οικονομίας, καθώς την προκείμενη περίοδο, όπου ο πληθωρισμός αυξάνεται συνεχώς, θα έπρεπε να αυξηθεί η ανεργία ως ένα σημείο, ώστε να μειωθεί η ρευστότητα και τα χρήματα που δαπανώνται καθημερινά, με σκοπό τον περιορισμό του πληθωρισμού.
Συνεπώς, μια μεγάλη μείωση της ανεργίας –τη δεδομένη στιγμή– αποτελεί ένα είδος «εχθρού» της μείωσης του πληθωρισμού. Προφανώς, δεν υπάρχει ο ίδιος βαθμός κινδύνου να σημειωθεί μια τροφοδότηση του πληθωρισμού από τις αυξήσεις των μισθών (σπείρα τιμών-μισθών) στην Ελλάδα, σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες με στενές αγορές εργασίας, όπως της Γερμανίας (2,9%) και των Η.Π.Α. (3,4%), που βρίσκονται –πιθανώς– σε πλήρη απασχόληση.
Εκτός των άλλων, οι (πραγματικές) αυξήσεις στους μισθούς απαιτούν να συμβαδίζουν με την παραγωγική δυνατότητα της αγοράς, ώστε να μην γίνουν ασύμφορες οι αμοιβές προσωπικού για τις επιχειρήσεις και δρομολογήσουν κύκλο αυξήσεων. Βέβαια, αυτό έχει να κάνει και με την ευελιξία στην αγορά εργασίας, δηλαδή πόσο εύκολο είναι να πραγματοποιηθούν απολύσεις (αλλά και προσλήψεις). Σε ευέλικτες αγορές εργασίας, μάλιστα, βάσει μελετών, είναι πολύ πιο εύκολο να υπάρξει μεταβολή στο δημοσιονομικό κόστος, λόγω των αυτόματων σταθεροποιητών (π.χ. αριθμός επιδομάτων ανεργίας).
Συνεπώς, μια αύξηση στον κατώτατο μισθό, που δεν «αντέχουν» οι επιχειρήσεις, μπορεί να οδηγήσει σε άνοδο της ανεργίας. Όμως, στην Ελλάδα το τελευταίο διάστημα παρατηρείται ενίσχυση των παραγωγικών δυνατοτήτων, με πολλές επιχειρήσεις να καταγράφουν υψηλή κερδοφορία και βελτιωμένα οικονομικά μεγέθη, έχοντας τη δυνατότητα ένα μέρος των κερδών να το επιστρέψουν στους εργαζομένους, εφόσον δεν πρόκειται για κάτι παροδικό. Με λίγα λόγια, είναι αμφίρροπα τα αποτελέσματα που μπορεί να αποφέρει η αύξηση στον κατώτατο μισθό.
Από τα παραπάνω μπορούμε να καταλάβουμε πως ορισμένες ομολογουμένως καλές ειδήσεις, την ίδια στιγμή αποτελούν δύσκολα οικονομικά προβλήματα. Έτσι, βλέπουμε πως το «νόμισμα» σε αυτόν τον κλάδο έχει πάντα δύο όψεις και πως οι αποφάσεις δεν μπορούν να παρθούν αβίαστα, χωρίς ουσιαστική μελέτη της κάθε κίνησης.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Στο 11,6% υποχώρησε η ανεργία στην Ελλάδα τον Δεκέμβριο, naftemporiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κατώτατος μισθός 2023: Πόσα είναι καθαρά, armyvoice.gr, διαθέσιμο εδώ
