Της Ζωής Σερμπίνη,
Ο Αίσωπος είναι ένας από τους πιο γνωστούς και αρχαιότερους παραμυθάδες, που έχουν στιγματίσει τον κόσμο της μυθολογίας. Λίγες είναι οι πληροφορίες που έχουμε για τον ίδιο τον Αίσωπο και αυτές προέρχονται από τρίτους, καθώς ο ίδιος δεν έγραψε ποτέ τίποτα δικό του. Αφηγούνταν τους μύθους και τις ιστορίες του προφορικά, με τη μορφή παραβολών. Ο Ηρόδοτος αναφέρει πως ο Αίσωπος ήταν μια ιστορική προσωπικότητα, που έζησε στη Σάμο και καταγόταν από τη Θράκη. Άλλοι τοποθετούν την καταγωγή του Αισώπου στη Φρυγία.
Η Ζωή του Αισώπου ένα αρχαίο ελληνικό μυθιστόρημα, άγνωστης προέλευσης, που χρονολογείται πιθανότατα στον 1ο αιώνα μ.Χ., περιγράφει με έντονο χιουμοριστικό τρόπο τη ζωή του Αισώπου. Οι βασικότερες πληροφορίες που μας δίνει το συγκεκριμένο σύγγραμμα είναι πως ο Αίσωπος υπήρξε για ένα σημαντικό χρονικό διάστημα της ζωής του σκλάβος και, στη συνέχεια, κατάφερε να ελευθερωθεί. Περιγράφεται, επίσης, εξαιρετικά άσχημος αλλά το κυριότερο, μουγκός. Ο θρύλος λέει πως ο μουγκός Αίσωπος συνάντησε κάποια στιγμή μια ιέρεια της θεάς Ίσιδας, και της φέρθηκε με τόση καλοσύνη, που ανταμείφθηκε με το δώρο της ομιλίας. Έχοντας πλέον τη δυνατότητα να μιλήσει, ο Αίσωπος ξεκίνησε να μοιράζεται τις ιστορίες που με τόση σοφία έπλαθε το μυαλό του. Οι Αισώπειοι μύθοι είναι πολλοί, μα όλοι έχουν έντονο διδακτικό τόνο και στοχεύουν να μεταδώσουν στον ακροατή ένα βαθύτερο και, συνάμα, τρανταχτό μήνυμα. Πολύ σύντομα, μπορούμε να πούμε πως οι μύθοι αυτοί περιέχουν μηνύματα που αφορούν την ανθρώπινη ψυχή, τη δύναμη, αλλά και την αδυναμία της.
Σε έναν από τους πολλούς μύθους που αποδίδονται στον Αίσωπο, συναντάμε την ιστορία ενός σκύλου και του αφεντικού του. Υπήρχε, λοιπόν, κάποτε ένας κυνηγός που είχε ένα πολύ έξυπνο σκυλί, ικανό να τρέξει και να εντοπίσει με την όσφρησή του κάθε λαγό που το αφεντικό του πετύχαινε στο κυνήγι. Ο κυνηγός αγαπούσε τον σκύλο του τόσο πολύ που δεν σταματούσε να τον παινεύει με κάθε ευκαιρία. Ο σκύλος του που τον άκουγε καμάρωνε και ένιωθε ευτυχισμένος που μπορούσε να κάνει το αφεντικό του τόσο περήφανο. Μια μέρα, όμως, η ζωή του σκύλου άλλαξε ριζικά. Καθώς κοιμόταν στο πλακόστρωτο, πέρασε μια άμαξα και έσπασε το πόδι του. Ήταν πλέον αυτονόητο πως ο σκύλος δεν μπορούσε να κυνηγήσει, καθώς είχε γίνει πολύ αργός και κούτσαινε.
Ο κυνηγός στεναχωρήθηκε πολύ για την κατάσταση του σκύλου του. Στην αρχή προβληματίστηκε με τα λόγια διάφορων γνωστών του, που του έλεγαν πως αφού ο σκύλος ήταν πια εντελώς άχρηστος, δεν υπήρχε λόγος να τον κρατήσει, να συνεχίσει να τον φροντίζει και να τον ταΐζει. Αντιθέτως, όσοι περνούσαν μπροστά από το σπίτι του κυνηγού και έβλεπαν τον σακάτη σκύλο, συμβούλευαν τον κυνηγό να πάρει έναν νέο σκυλί που θα μπορεί να τον βοηθήσει στο κυνήγι. Ωστόσο, ο κυνηγός είχε μεγάλη αγάπη για τον σκύλο του και δεν δεχόταν να τον αποχωριστεί. Μια μέρα, και ενώ ο σκύλος βρισκόταν μαζί με τον κυνηγό έξω από το σπίτι τους, ένας γείτονας πέρασε και έδωσε στον κυνηγό τη συμβουλή που του έδιναν όλοι, να παρατήσει αυτόν τον άχρηστο σκύλο. Ο κυνηγός τότε κοίταξε τον γείτονα και του απάντησε: «Δεν πειράζει, τον λυπάμαι τον δύστυχο τον σκύλο… κάποια στιγμή θα βρω χρήματα για να αγοράσω κανέναν άλλο σκύλο που θα με βοηθάει στο κυνήγι».
Ο σκύλος που άκουσε τα λόγια του αφεντικού του στεναχωρήθηκε και κουτσαίνοντας πήγε και κρύφτηκε σε ένα δάσος. Εκεί, καθώς ξάπλωσε στον ίσκιο ενός δέντρου, οσμίστηκε ένα μανιτάρι. Ήταν ένα πολύ σπάνιο και ακριβό είδος μανιταριού που βρίσκεται μέσα στη γη. Με τα μπροστινά του πόδια έσκαψε το χώμα και το έφερε στην επιφάνεια. Συνέχισε να ψάχνει με την όσφρησή του και εντόπισε κι άλλα πολλά τέτοια μανιτάρια. Κάθε φορά που έβρισκε ένα μανιτάρι, το έβγαζε στην επιφάνεια και το μάζευε σε ένα συγκεκριμένο μέρος μαζί με τα υπόλοιπα. Επειδή, όμως, η ώρα περνούσε, ο κυνηγός ανησύχησε και πήρε τον δρόμο προς το δάσος ψάχνοντας τον σκύλο του. Μόλις τον βρήκε, έμεινε έκπληκτος: «Με τα μανιτάρια που οσμίζεσαι και βγάζεις από το χώμα μπορούμε να κερδίσουμε πολύ περισσότερα χρήματα από ότι κερδίζαμε με τους λαγούς!». Έτσι, ο κυνηγός και ο σκύλος του ξεκίνησαν να μαζεύουν τα μανιτάρια αυτά και να τα εμπορεύονται, βγάζοντας πλέον πολύ περισσότερα χρήματα από ό,τι έβγαζαν μέχρι τώρα.
Ο παραπάνω μύθος είναι γνωστός με τον τίτλο «Ο άχρηστος σκύλος», ωστόσο ο προσδιορισμός «άχρηστος» μόνο ειρωνικός θα μπορούσε να είναι, καθώς ο σκύλος κατάφερε να αποδείξει την αξία και την ικανότητα του να προσφέρει έστω και μετά το ατύχημα που υπέστη. Δεν θα ήθελα, όμως, να σταθούμε στον τίτλο του μύθου και στο στοιχείο της «χρησιμότητας» και της «αχρηστίας», γιατί το γεγονός πως κανείς δεν είναι άχρηστος και πως όλοι μπορούν να προσφέρουν με τον δικό τους τρόπο, είναι δεδομένο και δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση.
Αντιθέτως, θα ήταν καλό να δοθεί περισσότερο φως και προσοχή στη σχέση και τη φιλία, που έχει ο συγκεκριμένος κυνηγός με τον σκύλο του. Η σχέση τους είναι ισχυρή και ικανή να ανταπεξέλθει στις αντιξοότητες και τις αναποδιές. Ο κυνηγός, παρά την κοινή γνώμη, δεν δέχεται να παρατήσει τον σκύλο και εξακολουθεί να τον φροντίζει χωρίς να περιμένει κάποιο αντάλλαγμα. Η προσφορά του κουτσού πλέον σκύλου στο αφεντικό του, με τον εντοπισμό των σπάνιων μανιταριών, έρχεται τυχαία και όχι από ενοχικότητα, παρότι βλέπουμε πως ο σκύλος δυσαρεστείται στη σκέψη πως μπορεί κάποια στιγμή να αντικατασταθεί. Με λίγα λόγια, στον σύντομο αυτό μύθο περιγράφεται μια υγιής φιλική σχέση-πρότυπο.
Κλείνοντας, ο παραπάνω μύθος μπορεί να ιδωθεί ως μια παραβολή για την αξία της πραγματικής φιλίας και της εμπιστοσύνης που ενυπάρχει σε αυτή. Μια αληθινή φιλία μπορεί να είναι πολυτιμότερη από οποιοδήποτε άλλο υλικό κέρδος. Τέλος, η στήριξη και η εμπιστοσύνη που δεχόμαστε από τους δικούς μας ανθρώπους είναι εν τέλει αυτό που μπορεί να μας κάνει ικανούς, που μας βοηθάει να ξεπερνάμε τον εαυτό μας, να αντιμετωπίζουμε με μεγαλύτερη σιγουριά τα εμπόδια που βρίσκονται μέσα και γύρω μας, και να προχωράμε με θάρρος, ακόμη κι όταν πρέπει να προχωρήσουμε, έχοντας τα πόδια μας τραυματισμένα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Gibbs L. (2002), Aesop’s Fables, Oxford University Press, New York.
- Townsend G. F. (1999), Aesop’s Fables, The Pennsylvania State University.
