Της Φωτεινής Παπαγιαννοπούλου,
To ”multitasking”, ή αλλιώς πολυδιεργασία, αποτελεί όρο της πληροφορικής και δηλώνει την παράλληλη εκτέλεση πολλών προγραμμάτων από ένα λειτουργικό σύστημα, με την τεχνική του χρονομερισμού. Ο όρος, όμως, αυτός χρησιμοποιείται ευρέως, όταν οι άνθρωποι κάνουν δύο ή περισσότερα πράγματα ταυτόχρονα. Μάλιστα, ο σημερινός ασθματικός ρυθμός της ζωής επιβάλλει την πολυπραγμοσύνη. Για να δούμε, όμως, τι συμβαίνει με αυτήν τη «νέα» πρακτική.
Ας ξεκινήσουμε με ένα βιολογικό δεδομένο. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει προγραμματιστεί από τη φύση να μας αφήνει να κάνουμε ένα πράγμα τη στιγμή και πρέπει να διακόπτουμε κάτι κάθε φορά που ασχολούμαστε με κάτι άλλο. Δηλαδή, δύναται να επεξεργαστεί μία ενέργεια τη φορά. Ο κανόνας αυτός τώρα έρχεται «σε κόντρα» με τους multitaskers. Για να γίνει ο όρος ‘‘multitasker’’ πιο κατανοητός, θα παραθέσω ένα σύντομο παράδειγμα. Φανταστείτε έναν άνθρωπο να διαβάζει, να παρακολουθεί και λίγο από τη σειρά που παίζει στην τηλεόραση, να τσεκάρει (και ίσως να απαντά) σε τυχόν μηνύματα που του έχουν σταλεί στο κινητό και –για να το τραβήξω λίγο παρά πέρα– να τσιμπάει και κανένα σνακ.
Αυτός, λοιπόν, ο άνθρωπος εκτελεί πρακτικά πολλές ταυτόχρονες ενέργειες. Γίνεται, όμως, κατανοητό ότι αν μια προγραμματισμένη για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα ενέργεια κατακερματίζεται και μοιράζεται το χρονικό της περιθώριο με άλλες, δεν θα είναι εν τέλει ούτε η ίδια ολοκληρωμένη, ή και στην περίπτωση που ολοκληρωθεί, είναι σίγουρο ότι δεν θα έχει γίνει ορθά. Εδώ, λοιπόν, αξίζει να θίξουμε το θέμα «μνήμη».
Λόγω της παγίωσης της τεχνολογίας σε όλους τους τομείς και τις ηλικίες, οι σημερινοί ”multitaskers” διαφέρουν από εκείνους προηγούμενων δεκαετιών. Υπάρχει αρνητική σχέση ανάμεσα στο ”multitasking” και την απόδοση της μνήμης σύμφωνα με τεστ γνωστικής μνήμης. Για παράδειγμα, επηρεάζονται οι γνωστικές μας ικανότητες και συνηθίζουμε να χάνουμε γρήγορα και εύκολα το ενδιαφέρον μας για τα πράγματα. Όταν απαιτούμε από τον εγκέφαλο να εναλλάσσει συνεχώς την προσοχή του, τότε καταναλώνει οξυγονωμένη γλυκόζη (oxygenenated gluecose), την ουσία που χρειάζεται δηλαδή για να παραμείνουμε συγκεντρωμένοι σε μια ενέργεια. Έτσι, η συνεχής διάσπαση δημιουργεί αίσθημα κούρασης κι αποπροσανατολισμού. Ακόμα, πάνω στο «τρέξιμο» για να ολοκληρώσουμε πολλά διαφορετικά πράγματα σε μικρό χρονικό διάστημα, προκαλείται άγχος το οποίο αυξάνει τα επίπεδα κορτιζόλης στον οργανισμό και μας κάνει ευερέθιστους και παρορμητικούς.
Μέγιστο θέμα των ημερών μας αποτελεί η καθιέρωση του ”multitasking” και στη ζωή των παιδιών. Με δεδομένες τις προαναφερθείσες βιολογικές πληροφορίες, κατανοεί κανείς τους λόγους για τους οποίους δε θα πρέπει να ζητάμε από τα παιδιά να κάνουν παράλληλα πολλά πράγματα. Θα παραθέσω εν συνεχεία δύο παραδείγματα ”multitasking” που αφορούν κυρίως τα παιδιά. Στη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης, στην οποία υπεβλήθησαν οι μαθητές τα δύο περίπου χρόνια που μαστιζόταν η χώρα μας (όπως και ο υπόλοιπος πλανήτης) από τον COVID-19, τα παιδιά ήδη από τη νηπιακή ηλικία εξοικειώθηκαν με τη χρήση των ηλεκτρονικών μέσων (υπολογιστής, λάπτοπ και τάμπλετ).
Στη διάρκεια, λοιπόν, του μαθήματος έπρεπε να ασχολούνται με το ίδιο το ηλεκτρονικό μέσο, με το τι έλεγε η δασκάλα ή η καθηγήτρια, με το βιβλίο τους, ίσως ταυτόχρονα να διαχειρίζονταν και τεχνικά θέματα που όλοι πάνω κάτω γνωρίζουμε ότι «βασάνιζαν» κάποιες διδακτικές ώρες, και ίσως να τσιμπούσαν κάτι παράλληλα με το μάθημα (μιας και οι κάμερες της πλειοψηφίας ήταν κλειστές). Επομένως, μιλάμε καθαρά για υποχρεωτική «εισβολή» του ”multitasking” στην καθημερινότητα όλων των μαθητικών (αλλά και φοιτητικών) ηλικιών με ποικιλία τρόπων και μέσων.
Χαρακτηριστικό επίσης παράδειγμα κατά την ψυχολόγο Ε. Μουλάκη είναι πως όταν κάποιος διαβάζει ενώ παρακολουθεί τηλεόραση, οι πληροφορίες που προσλαμβάνει αποθηκεύονται σε λάθος μέρος του εγκεφάλου, το οποίο είναι αρμόδιο για την εκμάθηση νέων πληροφοριών και διαδικασιών. Αυτό το σημείο δεν είναι υπεύθυνο για γεγονότα και ιδέες και έτσι οι πληροφορίες δεν αποθηκεύονται στο μέρος που οργανώνουμε και ταξινομούμε τις πληροφορίες, με αποτέλεσμα στη συνέχεια να μην έχουμε εύκολα πρόσβαση σε αυτές.
Η ύπαρξη της τηλεργασίας, κυρίως στη διάρκεια της καραντίνας αλλά και κατόπιν αυτής, επιβάλλει το φαινόμενο του ”multitasking” και στον χώρο εργασίας. Πρέπει να σημειωθεί ότι δεν υφίσταται μεμονωμένη δημοσιευμένη έρευνα που να δείχνει στατιστικά εναργή θετική σχέση μεταξύ της χωρητικότητας, της εργασιακής μνήμης και του ”multitasking”. Μάλιστα, έχει επισημανθεί ότι υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να υπάρξει από την πολυδιεργασία, πέραν της συρρίκνωσης της μνήμης, και έντονη διάσπαση προσοχής. Ωστόσο, για τους επιστήμονες, είναι πολύ νωρίς για να οριστεί η αιτία και το αποτέλεσμα.
Αυτό που πρέπει να μας μείνει σαν συμβουλή είναι ότι πρέπει να είμαστε πιο προσεκτικοί και υποψιασμένοι και ως προς το ”multitasking” (και κυρίως το ”media multitasking”), αλλά και γενικότερα στον τρόπο με τον οποίο διαχειριζόμαστε την πολυδιεργασία στην καθημερινότητά μας, μιας και πλέον αποτελεί παγιωμένο φαινόμενο αυτής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πολυδιεργασία, el.wiktionary.org, διαθέσιμο εδώ
- Multitasking, eramoulaki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Minds and brains of media multitaskers: Current findings and future directions, pubmed.ncbi.nlm.nih.gov, διαθέσιμο εδώ
