Του Οδυσσέα Παπαγιάννη,
Ελληνικό δημόσιο. Για πολλούς γεμάτο πληγές και παθογένειες, αποτελώντας πεδίο συγκρούσεων. Οι δύο αυτές λέξεις που περιγράφουν, εν πολλοίς, τον κρατικό μηχανισμό και τη λειτουργία του, λαμβάνουν μια αρνητική χροιά σε πολλές συζητήσεις και συχνά χρησιμοποιούνται ως αναφορά για παραδείγματα οκνηρίας, αργοπορίας, κωλυσιεργίας και λανθασμένης οργάνωσης, καθώς και στασιμότητας. Αυτήν την εικόνα είναι που η Κυβέρνηση και τα αρμόδια στελέχη της επιθυμούν ακριβώς να απομακρύνουν από την εντύπωση των πολιτών. Θέλουν να επενδύσουν το ελληνικό δημόσιο με ένα νέο μανδύα και χαρακτήρα.
Σίγουρα, τα πρώτα βήματα έχουν γίνει μέσω της καινοτόμου πλατφόρμας gov.gr, η οποία εξυπηρετεί αρκετά και άμεσα τους πολίτες, δείχνοντας πως ο ψηφιακός μετασχηματισμός τους έχει ελαφρύνει. Έχουν παρακαμφθεί δυσκολίες με έγγραφα, καθώς όλα σχεδόν βρίσκονται αναρτημένα ψηφιακά, και διαδικασίες όπως το γνήσιο της υπογραφής και η εξουσιοδότηση έχουν γίνει απλούστατες και πρακτικές. Πλέον, ο πολίτης από τον υπολογιστή ή το κινητό του έχει άμεση πρόσβαση σε όποια υπηρεσία επιθυμεί, αποφεύγοντας τη γραφειοκρατία και τις μετακινήσεις από γραφείο σε γραφείο.
Όμως, το δημόσιο δεν θέλει να μείνει εκεί. Η πλατφόρμα είναι με βεβαιότητα ένα λαμπρό δείγμα για το τι μπορεί να επιτευχθεί στη συνέχεια. Το κράτος φέρνει το νομοσχέδιο με τίτλο «Σύστημα Καινοτομίας στον δημόσιο τομέα – Ρυθμίσεις Γενικής Γραμματείας Ανθρωπίνου Δυναμικού Δημοσίου Τομέα – Ρυθμίσεις για τη λειτουργία των Ο.Τ.Α. α΄ και β’ βαθμού και των αποκεντρωμένων διοικήσεων και για την ευζωία των ζώων συντροφιάς – Λοιπές επείγουσες ρυθμίσεις του Υπουργείου Εσωτερικών». Μέσω του προγράμματος προβλέπεται η στήριξη σε νέες ιδέες, η ενθάρρυνση της καινοτομίας και της τεχνογνωσίας, με τελικό στόχο να δημιουργηθούν βάσεις και δομές στο Δημόσιο για την ανάπτυξή του. Στόχος είναι μέσω του εκσυγχρονισμού να καταστεί σταθερό, εξυπηρετικό, να αποκτήσουν τα στελέχη του κατάρτιση και εξειδίκευση, αλλά και να έχει το ίδιο ταχύτητα και ποιότητα.
Αναφορικά με το πλαίσιο του νομοσχεδίου για τους Δήμους, προβλέπεται η παραγραφή χρεών σε βάθος πενταετίας για την υγιέστερη λειτουργία τους. Επίσης, ενισχύεται η Δημοτική Αστυνομία με περαιτέρω αρμοδιότητες και προσλήψεις εντός του έτους. Στόχος είναι να πάψει να είναι «διακοσμητική», κατά πολλούς, αλλά να είναι βοηθητική στο έργο των Δήμων. Ακόμα, αυξάνεται η άδεια σε ημέρες σε περιπτώσεις απώλειας τέκνου δημοσίου υπαλλήλου στους γονείς του. Σημαντική πρωτοβουλία είναι και η ενίσχυση της Α.Α.Δ.Ε. με νέο προσωπικό μέσω διαγωνισμού, αλλά και ο νέος μεγάλος γραπτός διαγωνισμός του Α.Σ.Ε.Π. με αξιοκρατικά στοιχεία, από τον οποίο θα εξαχθεί μια δεξαμενή επιτυχόντων που θα ενισχύσουν ανά διαστήματα το Δημόσιο σε θέσεις όπου χρειάζεται. Το ελάχιστο ποσό που απαιτείται για την κατάρτιση συνδυασμού αναφορικά με τη συμμετοχή στις δημοτικές εκλογές μειώνεται σε 60%, μέτρο το οποίο ευνοεί τη μεγαλύτερη συμμετοχή των πολιτών στην εκλογική διαδικασία, με την απλούστευση των κριτηρίων για κατάρτιση συνδυασμών. Στην ουσία, τα αρμόδια στελέχη της Κυβέρνησης προσπαθούν να δημιουργήσουν μια ισχυρή και σύγχρονη αυτοδιοίκηση, να εφαρμόσουν το Τομεακό Πρόγραμμα Ανάπτυξης, να εκσυγχρονίσουν τους εκλογικούς καταλόγους και τα Μητρώα πολιτών, αλλά και να φέρουν την ανάπτυξη μέσω του συστήματος «Διαφάνεια» στις εκλογές. Είναι τα εργαλεία, τα οποία ψάχνουν για να κάνουν την καθημερινότητα των πολιτών πιο εύκολη.
Όσον αφορά το προσωπικό των δημοσίων υπηρεσιών, προκρίνεται το σύστημα αξιολόγησης και δεξιοτήτων για τις κρίσεις και τη γενικότερη αξιολόγηση και των στελεχών και υπαλλήλων. Το σύστημα αυτό επεκτείνεται και στην αξιολόγηση και επιλογή προϊσταμένων με συγκεκριμένα αξιοκρατικά κριτήρια. Στόχος είναι ακόμα και η είσοδος της τεχνητής νοημοσύνης στο Δημόσιο με νέες εφαρμογές και εργαλεία για την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό των προσφερόμενων υπηρεσιών. Οι επιτελείς αναζητούν τρόπους να δοθούν ευκαιρίες ανάπτυξης στους υφιστάμενους υπαλλήλους και ανταμοιβής για την απόδοσή τους, ενώ μέλημα είναι να ανοίξουν και νέες θέσεις εργασίας για υποψήφιους, με παράλληλη δημιουργία ενός πλαισίου ενσωμάτωσής τους. Μια εποικοδομητική και σύγχρονη ιδέα και πρωτοβουλία είναι, επίσης, η ανταλλαγή στελεχών και υπαλλήλων μεταξύ χωρών και Δήμων της Ε.Ε., διαδικασία η οποία προωθεί την ανάπτυξη της κουλτούρας των συνεργασιών, καθώς και της απόκτησης εμπειρίας και γνώσης των στελεχών επάνω σε διάφορους και ποικίλους τομείς.
Ένα από τα «αγκάθια» της αυτοδιοίκησης είναι και η διαφθορά. Η Κυβέρνηση και τα επιτελεία εξετάζουν τρόπους για την πάταξή της, μέσω του κώδικα δεοντολογίας και κατάρτισης ομάδων εσωτερικού ελέγχου και διαφάνειας. Η όλη προσπάθεια βασίζεται σε 3 πυλώνες: πρόληψη, καταστολή του ζητήματος της διαφθοράς, αλλά και ευαισθητοποίηση των πολιτών. Σίγουρα το ζήτημα είναι σοβαρό και δύσκολο σε επίλυση, γι’ αυτό γίνεται μια προσπάθεια για θεσμοθέτηση πλαισίου για την ολοκληρωμένη διαχείριση κινδύνων κακοδιοίκησης και διαφθοράς στον δημόσιο τομέα.
Τέλος, μεγάλο κομμάτι του εκσυγχρονισμού αφορά την τηλεργασία. Ο Covid–19 άνοιξε τον δρόμο και πλέον το μέτρο εξετάζεται να εφαρμοστεί σε ευρεία κλίμακα. Σίγουρα υπάρχουν προϋποθέσεις αναφορικά με τη φύση της εργασίας και αν είναι δυνατό να είναι αποδοτική η εργασία απομακρυσμένα, μα είναι ένα μοντέρνο μέτρο. Η τηλεργασία θα έχει υποχρεωτική ισχύ σε: α) περιπτώσεις υγειονομικής κρίσης και β) όταν υπάρχει κίνδυνος υγείας εργαζομένου, μα δεν θα επιτρέπεται γενικά σε περιόδους αιχμής των αδειών των υπαλλήλων (π.χ. καλοκαίρι). Οι εργαζόμενοι θα έχουν τα ίδια δικαιώματα και υποχρεώσεις, αλλά και το ωράριο με αυτούς που εργάζονται δια ζώσης, ενώ ο εξοπλισμός θα παρέχεται από την εκάστοτε υπηρεσία στον υπάλληλο.
Γίνεται λόγος για μια προσπάθεια της Κυβέρνησης να καταστεί το Δημόσιο μια αξιόλογη υπηρεσία στα μάτια όλων ως σύμμαχος του πολίτη στη δύσκολη μάχη της καθημερινότητας. Όπως σε κάθε περίπτωση, έτσι και σε αυτή, δεν λείπουν οι κριτικές και οι αντιδράσεις της αντιπολίτευσης. Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α., περίπου στο ίδιο μήκος κύματος, αναγνωρίζουν πως το εγχείρημα είναι δύσκολο και ενέχει κάποιες καλές ιδέες, μα το χαρακτηρίζουν «σκούπα» και ως αόριστο με διατάξεις αμφίβολες «από εδώ κι εκεί», σαν ένα προεκλογικό πυροτέχνημα που αδιαφορεί για την ουσία. Το Κ.Κ.Ε., από τη μεριά του, κάνει λόγο για ένα ανίκανο σχέδιο που δεν προστατεύει τον λαό και είναι μια καινοτομία με αντιλαϊκό χαρακτήρα. Η Ελληνική Λύση μιλά για ψηφιοποίηση της γραφειοκρατίας και της ταλαιπωρίας των πολιτών, ενώ το Μέ.Ρ.Α.25 κατηγορεί την Κυβέρνηση ότι κοιτά τις εντυπώσεις και όχι την ουσία. Το σχέδιο οδηγεί στην τελική αποδόμηση της Δημόσιας Διοίκησης, ενώ τέθηκαν από το κόμμα της αριστεράς και ζητήματα πνευματικών δικαιωμάτων. Σε γενικές γραμμές, πρόκειται για ένα πρόγραμμα με τεράστια δυσκολία, που απαιτεί μεγάλο κόπο. Είναι μια σημαντική ιδέα, όμως θα πρέπει από τη βάση να παταχθεί η διαφθορά και η παθογένεια και σταδιακά να έρθει η λύση και η ανάπτυξη. Αφορά, πάντως, ένα βήμα που πρέπει να γίνει, ώστε η χώρα να εκσυγχρονιστεί σύμφωνα και με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Καινοτομία στο Δημόσιο: Τι αλλαγές φέρνει το νομοσχέδιο του υπουργείου Εσωτερικών, ot.gr, διαθέσιμο εδώ
- Όλες οι αλλαγές στο Δημόσιο το 2023, capital.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τηλεργασία στο Δημόσιο: Καθιερώνεται σε μόνιμη βάση – Ολες οι αλλαγές, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Βουλή: Οι θέσεις των κομμάτων στο ν/σ για το σύστημα καινοτομίας στον δημόσιο τομέα, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
