Του Βασίλη Μυρλίδη,
Όπως έχω αναφέρει σε προηγούμενη άρθρο μου, η αγορά ενέργειας στην Ευρώπη ήταν χαώδης. Σίγουρα η δομή της μπορεί να χαρακτηριστεί ότι απείχε αρκετά από μία πανευρωπαϊκή ολοκληρωμένη αγορά ενέργειας, η οποία κάνει αποφασιστικά βήματα προς την ενεργειακή ουδετερότητα. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, την αύξηση των τιμών ενέργειας και την ενεργειακή κρίση που ήρθε στην Ευρώπη, η Γηραιά Ήπειρος στοχεύει να γίνει ανεξάρτητη και πρωτοπόρα, επενδύοντας στο «πράσινο» μέλλον της.
Για να αποσαφηνιστεί η τρέχουσα κατάσταση και οι προοπτικές, θα εξεταστούν στοιχεία σχετικά με τις κύριες πηγές παραγωγής ενέργειας, τις εξελίξεις των τελευταίων ετών και τις μεγαλύτερες ηλεκτροπαραγωγούς – χώρες:
Για το 2021 –σύμφωνα με την Eurostat– το 41,9% της καθαρής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παράχθηκε με τη χρήση ορυκτών καυσίμων (φυσικό αέριο και λιγνίτης), το 25% με τη χρήση της πυρηνικής ενέργειας, το 13,3% από το υδρογόνο, το 19,5% από την αξιοποίηση της ηλιακής (5,8%) και αιολικής (13,7%) ενέργειας και το εναπομείναν 0,3% από άλλες πηγές (γεωθερμία κ.ά.).
Βέβαια, από το 2012 στο 2021 υπήρξε πρόοδος στην «πράσινη» μετάβαση, καθώς το μερίδιο των ορυκτών καυσίμων –στη συνολική παραγωγή– μειώθηκε κατά 29,7%, της πυρηνικής κατά 8,1% (αν και ακόμη παραμένει η κύρια πηγή παραγωγής στην Ε.Ε.), ενώ από την άλλη το μερίδιο ενέργειας που παράγεται από την αιολική αυξήθηκε κατά 106,4% και της ηλιακής κατά 133,5%.
Παρόλο αυτά, οι περισσότερες χώρες βασίζονται ακόμη, σε πολύ μεγάλο βαθμό, στα ορυκτά καύσιμα, με όλες τους, όμως, να κάνουν βήματα στην αντικατάσταση των ορυκτών καυσίμων με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Σχετικά με τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες:
1) H Γερμανία είχε το 2020 ως κύριες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας τον άνθρακα (23%), το φυσικό αέριο (14%) και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας –αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική ενέργεια και βιομάζα– (46%).
2) Η Γαλλία έχει το 2020 ως κύρια πηγή ηλεκτρικής ενέργειας την πυρηνική ενέργεια (μερίδιο 70%), με τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να αποτελούν περίπου το 20% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας, με το υπόλοιπο 10% να παράγεται από ορυκτά καύσιμα.
3) Η Ιταλία έχει ως κύριες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας το φυσικό αέριο (45%), τον λιγνίτη (10%) και τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας –υδροηλεκτρική, αιολική και ηλιακή ενέργεια– (37%).
4) Η Ισπανία αποτελεί ένα πετυχημένο παράδειγμα χώρας, που τα πάει καλά στην «πράσινη» μετάβαση, καθώς οι κύριες πηγές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (44%). Έπειτα ακολουθεί το φυσικό αέριο (22%), με τον λιγνίτη να καταλαμβάνει μόνο το 2%.
5) Τέλος, σχετικά με τη χώρα μας, την Ελλάδα, οι κύριες πηγές παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι ο λιγνίτης, το φυσικό αέριο και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Τα τελευταία χρόνια, στην Ελλάδα έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην «πράσινη» ανάπτυξη (αύξηση της παραγωγής από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας). Μάλιστα, η Ελλάδα κατάφερε τον Οκτώβρη του 2022 να ηλεκτροδοτηθεί κατά 100% –για διάστημα 5 ωρών– αποκλειστικά από «πράσινη» ενέργεια, με τη χώρα να έχει θέσει στόχο την πλήρη κατάργηση του λιγνίτη έως το 2028 και την αύξηση του μεριδίου της στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας –έως το 2030– στο 60%. Τέλος, όσον αφορά τις κύριες πηγές μας παραγωγής ηλεκτρισμού, το 2020 ο λιγνίτης αντιπροσώπευε το 24% της παραγωγής, το φυσικό αέριο αντιπροσώπευε το 45% και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας –αιολική, ηλιακή και υδροηλεκτρική ενέργεια– αντιπροσώπευαν το 31%.
Κλείνοντας, πιστεύω πως πρέπει να γίνει ειδική μνεία στην πρόσφατη ευρωπαϊκή ενεργειακή κρίση και τις εξελίξεις που επέφερε. Από την αρχή του πολέμου, η Ευρώπη κατάλαβε πως πρέπει να επιδιώξει σοβαρά την ενεργειακή ανεξαρτησία της και να χτίσει μια ανθεκτική, ανταγωνιστική και βιώσιμη ενεργειακή παραγωγή. Άλλωστε, η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία, χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, ανήκει στις προτεραιότητές της για το άμεσο μέλλον (με πολλές στρατηγικές της, όπως το “RepowerEU”, “EU Green Deal” κ.ά. να στοχεύουν προς αυτή την κατεύθυνση). Έτσι, ενώ το 2022 σημειώθηκε αύξηση στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, αυτή θα μειωθεί το 2023 έως και 20%. Εάν η Ε.Ε. μπορέσει να διατηρήσει αυτή την επιταχυνόμενη απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, μέχρι το 2030 θα μπορεί να παράγει και να καταναλώνει το 45% της ενέργειας –τελική κατανάλωση ενέργειας– αποκλειστικά από Α.Π.Ε. Για την Ε.Ε. αυτή η μετάβαση θα πρέπει να λογίζεται ως ευκαιρία ζωής για την αύξηση της βιωσιμότητάς της, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών της, τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και τη γενικότερη τόνωση της οικονομίας και καινοτομίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Where does Europe’s electricity come from?, weforum, διαθέσιμο εδώ
- Ευρωπαϊκή Επιτροπή, REPowerEU, διαθέσιμο εδώ
- Eurostat, Electricity production, consumption and market overview, διαθέσιμο εδώ
- Ιστορικό γεγονός: Για πρώτη φορά η Ελλάδα κάλυψε με ΑΠΕ τη συνολική ζήτηση ρεύματος, newmoney.gr, διαθέσιμο εδώ
