Της Κατερίνας Χασιώτη,
Λέγεται ότι κατά την περίοδο των θεομηνιών τα βατράχια από τον βορρά μετακινούνται μαζικά προς τον νότο. Εξαίρεση σε αυτή τη μαζική φυγή αποτελούν κάποια ελάχιστα βατράχια, παλαβά θα τα χαρακτήριζε κανείς, που αρνούνται να ακολουθήσουν τον όχλο και κινούνται αντίθετα. Εξαιτίας αυτής της φυσικά παράλογης συμπεριφοράς τους δόθηκε το προσωνύμιο «τρελά βατράχια», έκφραση η οποία αποτέλεσε συνώνυμο για την σθεναρή αντίσταση. Όπως τα τρελά βατράχια έτσι και δύο γιατροί στη σκοτεινή περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου πήγαν κόντρα στο κατεστημένο, προκειμένου να σώσουν ένα ολόκληρο χωριό από το ναζιστικό καθεστώς.
Πρόκειται για μία θεατρική παράσταση, η οποία έπειτα από την τεράστια επιτυχία που γνώρισε στη Γαλλία, ήρθε και στη Θεσσαλονίκη στο Θέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Την παράσταση υπογράφει η Γαλλίδα συγγραφέας και σκηνοθέτης Mélody Mourey σε μετάφραση Γιώργου Βουδικλάρη. Η ιστορία είναι εμπνευσμένη από ελάχιστα γνωστά αληθινά γεγονότα, πράγμα που κάνει ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και συναρπαστική την εν λόγω παράσταση.
Η υπόθεση εκτυλίσσεται στη Νέα Υόρκη του 1990, όπου μία φοιτήτρια ψυχολογίας επισκέπτεται τον Στανισλάβ, έναν ηλικιωμένο γιατρό, για να της δώσει πληροφορίες σχετικά με τη δράση του παππού της, του Ευγένιου Λαζόφσκι, κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μέσα από τις μνήμες του Στανισλάβ παρακολουθούμε μια περιπετειώδη και συναρπαστική ιστορία που περιγράφει το ιδιοφυές σχέδιο που κατέστρωσαν δύο γιατροί και κατάφεραν, ξεγελώντας τους Ναζί, να σώσουν τις ζωές χιλιάδων κατοίκων του χωριού Ροζαντόφ της Πολωνίας. Το σχέδιο των δύο αυτών θαρραλέων γιατρών ήταν να χρησιμοποιήσουν το εμβόλιο για τον τύφο ως ένα αποδεικτικό μόλυνσης της περιοχής από τη θανατηφόρα και εξαιρετικά μεταδοτική ασθένεια, καταφέρνοντας να σώσουν με το τέχνασμα αυτό τις ζωές 8.000 Εβραίων κατοίκων του χωριού.
Η Mélody Mourey με το κείμενό της, αν και αναφέρεται σε ένα τραγικό και σκοτεινό κομμάτι της ιστορίας, θέλησε να δώσει έναν κωμικό τόνο, καθιστώντας την παράσταση πιο ευχάριστη, εύληπτη και διασκεδαστική. Με την απλότητα που χαρακτηρίζει το κείμενό της προσπαθεί να περάσει στους θεατές κάθε ηλικίας βαθιά νοήματα πλούσια ηθικών διδαγμάτων. Ορισμένοι άνθρωποι κατόρθωσαν μέσα σε περιόδους σκοτεινές να ορθώσουν το ανάστημά τους απέναντι στις υποταγές και στον παραλογισμό της εξουσίας αγωνιζόμενοι για το δίκαιο και το ορθό. Όταν ξεκινάει η περιπέτεια των δύο θαρραλέων φίλων και γιατρών, τους ενδιαφέρει αρχικά να βοηθήσουν έναν φίλο τους, προκειμένου να μην τον στείλουν σε στρατόπεδο εργασίας. Εφόσον η πρώτη αυτή πράξη αντίστασης επιτυγχάνεται, τους δημιουργείται το ηθικό δίλημμα εάν αξίζει να πάρουν το ρίσκο μόνο για κάποιον κοντινό τους άνθρωπο ή θα πρέπει να διακινδυνεύσουν και για τους άλλους. Με περίσσια τόλμη και θάρρος αποφασίζουν να κάνουν το ακατόρθωτο, όχι με κεντρικό γνώμονα τη φιλία, αλλά από ανθρωπιά, επιτυγχάνοντας κάτι που οι ίδιοι το θεωρούν δίκαιο και ηθικό προκειμένου να σώσουν όσο πιο πολλές ζωές είναι δυνατόν.
Κεντρικό σημείο της παράστασης θα έλεγε κανείς ότι είναι η σκηνοθετική επιλογή να τεθεί ως αφηγητής ο ένας από τους δύο φίλους, ο οποίος εξιστορεί τα γεγονότα χρόνια αργότερα. Μέσα από αυτή την αφήγηση, ο θεατής παρακολουθεί την ιστορία όχι όπως ακριβώς εκτυλίχθηκε, αλλά όπως ξεδιπλώθηκε μέσα από τις μνήμες ενός ανθρώπου γεμάτου χιούμορ. Με αυτόν τον τρόπο φωτίζεται «η απίστευτη και γεμάτη ανθρωπιά ιστορία των δύο φίλων που είναι μαζί από την παιδική τους ηλικία, ο ένας αποφασισμένος και απερίσκεπτος, ο άλλος επιρρεπής και ευαίσθητος».
Το ύφος του έργου παραμένει ανάλαφρο και παιγνιώδες, αν και το θέμα που πραγματεύεται είναι σοβαρό. Η σκηνοθεσία που επιμελείται η ίδια η συγγραφέας υποστηρίζει τη συνύπαρξη της σοβαρότητας του θέματος με την κωμικότητα και την ελαφρότητα της απόδοσής του. Το θεατρικό είναι γεμάτο ζωντάνια και κίνηση, την οποία επιμελείται η χορογράφος και καλλιτεχνική βοηθός Nina Dipla. Σπουδαίο κομμάτι της σκηνοθεσίας αποτελεί η αβίαστη και εύστοχη διαχείριση του χωροχρόνου, καθώς ο θεατής μεταφέρεται από το παρόν (στη Νέα Υόρκη του 1990) στο παρελθόν (στην Πολωνία του 1940) και το αντίστροφο. Εξαιρετική είναι και η ερμηνεία των δύο ηθοποιών που υποδύονται τον χαρακτήρα σε διαφορετικές ηλικίες της ζωής του μιμούμενοι ο ένας τον άλλο. Ο υπόλοιπος θίασος βρίσκεται σε ένα παιχνίδι ρόλων, προκειμένου να υποδυθούν συνολικά περισσότερους από είκοσι πέντε διαφορετικούς χαρακτήρες, μερικοί από τους οποίους «προσθέτουν μια πινελιά μπουρλέσκ σε αυτή τη δραματική κωμωδία».
Αξίζει να σημειωθεί, τέλος, το κομμάτι της μουσικής που συνέθεσε ο συνθέτης οπτικής μουσικής Simon Meuret, που προσέφερε ζωντάνια και στιγμές συγκίνησης.
Τα Τρελά Βατράχια είναι μια θεατρική παράσταση εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα της σύγχρονης ιστορίας, η οποία μέσα από την αξιέπαινη ερμηνεία των ηθοποιών εξυμνεί την ανθρωπιά, τον αλτρουϊσμό, τη δίχως όρια γενναιότητα και τόλμη. Αποδεικνύει έμπρακτα ότι σε περιόδους που οι ανθρώπινες αξίες και η ηθική φθίνουν και υποβαθμίζονται, αξίζει κανείς να πάει κόντρα στην καθεστηκυία τάξη. Πόση, λοιπόν, ανάγκη έχει κάθε εποχή από τα «τρελά βατράχια» της;
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ευφυέστατα και άκρως διασκεδαστικά τα «Τρελά Βατράχια» στο ΚΘΒΕ. Είδαμε & σχολιάζουμε, kulturosupa.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Τα τρελά βατράχια» Κριτική Παράστασης, cityportal.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τα τρελά βατράχια-Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ntng.gr, διαθέσιμο εδώ
