Του Γιώργου Γαλανάκη,
Η Ρόδος αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και ιστορικότερα νησιά της χώρας μας, με καταγεγραμμένα ευρήματα από την εποχή του λίθου, ενώ φαίνεται ότι το νησί κατοικείται από τα τέλη της νεολιθικής περιόδου. Με την άφιξη των Δωριέων στο νησί, γίνεται ο χωρισμός του νησιού σε τρεις πόλεις-κράτη την Ιαλυσό, την Κάμειρο και την Λίνδο. Οι τρεις αυτές πόλεις διατηρούσαν φιλικές σχέσεις μεταξύ τους, ενώ συμμετείχαν και στις ίδιες συμμαχίες. Στην συνέχεια αυτές οι τρεις πόλεις ίδρυσαν μαζί την πόλη της Ρόδου το 408 π.Χ., δεν έπαψαν όμως να κατοικούνται και να διαδραματίζει η κάθε μία τον δικό της ρόλο.
Η πόλη-κράτος της Ιαλυσού αποτελούσε μία από τις τρείς αρχαίες πόλεις της Ρόδου. Τα ίχνη κατοίκησης της ευρύτερης περιοχής της λεγόμενης Ιαλυσίας ανάγεται στο τέλος της 3ης χιλιετίας π.Χ., ενώ έχουν βρεθεί οικισμοί και νεκροταφεία της μινωικής και μυκηναϊκής περιόδου. Κατά τους ιστορικούς, η επιρροή της πόλης επεκτάθηκε σε όλο το βόρειο τμήμα του νησιού. Θεωρείται ότι η Ιαλυσός αποτελούνταν από αγροτικούς οικισμούς με παρόμοια δομή και κοινή Ακρόπολη, τον λόφο της Φιλερήμου, όπου βρίσκεται στο βορειό-δυτικό τμήμα του νησιού. Η πρώτη ονομασία της περιοχής ήταν Αχαΐα, που καταδεικνύει την παρουσία Ελλήνων της Μυκηναϊκής εποχής, ενώ ο Στράβωνας ονομάζει την Φιλέρημο οχύρωμα, λόγω της χρήσης του λόφου ως οχυρό, που αποτελούσε ταυτόχρονα και χώρο λατρείας.
Tα καταγεγραμμένα αρχαία μνημεία της ακρόπολης είναι η δωρική κρήνη, και ο ναός του Διός και της Αθηνάς Πολιάδος. Η δωρική κρήνη βρίσκεται στην πλαγιά του λόφου, ενώ είναι χτισμένη από πωρόλιθο σε μορφή στοάς. Διαθέτει δύο δεξαμενές, μία κλειστή και μία ανοιχτή με έξι πεσσούς και την πρόσοψη, η οποία είναι μια στοά με έξι δωρικούς κίονες, ενώ υπήρχαν κρουνοί σε σχήμα λεοντοκεφαλής. Ο ναός του Διός και της Αθηνάς Πολιάδος βρίσκεται στην κορυφή της ακρόπολης και πρόκειται για ναό πώρινο, τετράστυλο, αμφιπρόστυλο δωρικού ρυθμού, ενώ στο εσωτερικό του εντοπίζεται θεμελίωση λατρευτικού αγάλματος. Υλικά του αρχαίου ναού χρησιμοποιήθηκαν μεταγενέστερα για την κατασκευή παλαιοχριστιανικής Βασιλικής. Η Ιαλυσός θεωρείται η αριστοκρατικότερη από τις πόλεις της Ρόδου, ενώ από αυτήν καταγόταν ο ολυμπιονίκης Διαγόρας.
Η Λίνδος ήταν η εμπορικότερη από τις τρεις πόλεις, και ήλεγχε το νότιο τμήμα του νησιού. Από την εποχή του χαλκού και την νεολιθική περίοδο, εντοπίζονται κάποια σποραδικά ευρήματα, ενώ η ευρύτερη περιοχή η Λινδία έχει να επιδείξει πλούσια ευρήματα από νεκροπόλεις της μυκηναϊκής περιόδου. Η Αρχαϊκή περίοδος θεωρείται η χρυσή περίοδος της Λίνδου καθώς τότε, και συγκεκριμένα τον 6ο αιώνα, έδρασε και κυβέρνησε την Λίνδο ο τύραννος Κλεόβουλος, ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας. Τον 5ο αιώνα, κατάφεραν να αποκρούσουν την επίθεση των Περσών ενώ, συμμετείχαν και με τις άλλες δύο ροδιακές πόλεις στην συμμαχία της Δήλου, δίνοντας χρήματα για την εκστρατεία κατά των Περσών. Μετά την ίδρυση της νέας πόλης της Ρόδου άρχισε να χάνει την δύναμή της, χωρίς όμως να πάψει να αποτελεί σημαντικό κέντρο. Η ακρόπολη της Λίνδου χρησίμευε ως φρούριο, ενώ δεσπόζουσα θέση σε αυτή καταλαμβάνει ο ναός της Λινδίας Αθηνάς, που αποτελούσε σημαντικό θρησκευτικό κέντρο της εποχής. Είναι -όπως και αυτός της Ιαλυσού- δωρικός αμφιπρόστυλος τετράστυλος. Από την Λίνδο καταγόταν ο Χάρης ο Λίνδιος, δημιουργός του πασίγνωστου Κολοσσού της Ρόδου.
Η Κάμειρος -η λεγόμενη Πομπηία της Ελλάδας- καταλάμβανε το δυτικό κομμάτι του νησιού. Χαρακτηρίστηκε έτσι, καθώς και αυτή ήταν για αιώνες θαμμένη κάτω από το χώμα. Ήταν η μικρότερη, η συντηρητικότερη και πιο απομονωμένη από τις τρείς πόλεις, ενώ διατήρησε σε όλη την αρχαιότητα τον αγροτικό της χαρακτήρα. Ονομάστηκε αργινόεντα από τον Όμηρο, λόγω του αργιλώδους εδάφους της. Τα ίχνη κατοίκησης της Καμειρίδας ανάγονται στους μυκηναϊκούς χρόνους, λόγω της εύρεσης νεκροταφείου εκείνης της εποχής. Μέρος της αρχαίας πόλης καταστράφηκε από τον σεισμό του 226 π.Χ., όμως ξαναχτίστηκε. Το ενδιαφέρον στην περίπτωση της Καμείρου- σε σχέση με τις άλλες δύο πόλεις- είναι ο ξεκάθαρος διαχωρισμός το δημοσίου και ιδιωτικού βίου. Στον χώρο της αρχαίας πόλης, ξεχωρίζει η κρήνη με έξι κίονες δωρικού ρυθμού, τα ερείπια κατοικιών- δύο εξ αυτών με περίστυλη αυλή-,ίχνη λουτρών και στην κορυφή της ακρόπολης το τέμενος της Αθηνάς Καμειράδος. Εικάζεται ότι η περιοχή εγκαταλείφθηκε στον 2ο αιώνα μ.Χ. λόγω του σεισμού που σημειώθηκε το 155 μ.Χ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Κωνσταντινόπουλος, Γρηγόρης (1986), Αρχαία Ρόδος, Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης.
- rhodes.gr, Ιστορικά στοιχεία, Διαθέσιμο εδώ
