Του Μάριου Κριτίδη,
24 Φεβρουαρίου 2022. Η μέρα που ο κόσμος «πάγωσε» με τα νέα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Η αρχή ενός πολέμου που εξέπληξε τη Δύση παρά τις προεργασίες και τις προειδοποιήσεις στην περιοχή που ξεκίνησαν λίγους μήνες πριν την αρχή της εισβολής. Ο πόλεμος αυτός αποτέλεσε την πρώτη μεγάλη σύρραξη σε ευρωπαϊκό έδαφος από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ για να κατανοηθούν τα αίτιά του απαιτείται μία βαθύτερη γνώση της ψυχοσύνθεσης, της ιστορίας και της κοσμοθεωρίας του ρωσικού λαού και του κράτους, καθώς πρόκειται για έναν πολιτισμό με τον οποίο πράγματι ο δυτικός κόσμος έχει ελάχιστη γνώση και τριβή.
Με το βιβλίο Ρωσία: Ο μεγάλος εχθρός της Δύσης που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Επίκεντρο, ο ειδήμων του ρωσικού πολιτισμού και ιστορίας Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης σκιαγραφεί μέσα σε μόλις 141 σελίδες τα αίτια που οδήγησαν στη σημαδιακή εισβολή της 24ης Φεβρουαρίου, υπό το πρίσμα της ρωσικής κοσμοθεωρίας για την ίδια και για τον κόσμο, καθώς και του σύγχρονου στρατιωτικού δόγματός της. Ο Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης, με σπουδές στο Κρατικό Πανεπιστήμιο «Ταράς Σεβτσένκο» του Κιέβου και πολυετή μελέτη και έργο πάνω στον ρωσικό πολιτισμό και τα γράμματα, αποτελεί ίσως τον καταλληλότερο άνθρωπο για να «μυήσει» τον αναγνώστη (γνώστη και μη) στον μυστήριο –και ιδιαίτερο– ρωσικό κόσμο.
Στις πρώτες θεματικές ενότητες του βιβλίου, ο συγγραφέας κάνει αναφορές σε σημεία-ορόσημα της παλαιότερης ρωσικής Ιστορίας, ενώ θέτει κάποιες βασικές αρχές που χαρακτηρίζουν διαχρονικά τη δομή του ρωσικού κράτους και τη ροή της Ιστορίας της. Συγκεκριμένα, στον κοινωνικό τομέα, η αυστηρή κάθετη ηγετική δομή με τον «πατέρα» (είτε αυτός παίρνει τη μορφή του πατέρα της οικογένειας είτε του ηγέτη της χώρας) να έχει την κυριότητα του οράματος και της κατεύθυνσης που χαράζει ολόκληρη η οικογένεια-χώρα στο μέλλον, με όλα τα υπόλοιπα μέλη να είναι υποδεέστερα της πατρικής μορφής. Σημειωτέον ότι αυτή η μορφή ηγεσίας δεν έχει σχέση με το αντίστοιχο δυτικό μοντέλο, εντάσσοντας, έτσι, από τη γέννησή του στον 16ο αιώνα το ρωσικό κράτος στον αντιδυτικό άξονα. Στο επίπεδο της ρωσικής Ιστορίας, κυριαρχεί μία κυκλική –και ενίοτε τραγική– ροή της Ιστορίας, όπου η Ρωσία από μία ήττα από τη Δύση μπαίνει σε μία περίοδο φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων, η οποία φέρνει την απάντηση αντιφιλελεύθερων αντιμεταρρυθμίσεων, μέχρι, τελικά, η Ρωσία να οδηγηθεί σε νέα σύγκρουση με τη Δύση και σε μία εκ νέου ήττα της.
Στις μεσαίες θεματικές ενότητες και στον κορμό του βιβλίου, ο συγγραφέας επεκτείνεται πάνω στο ζήτημα της σύγχρονης ρωσικής εξωτερικής πολιτικής. Συγκεκριμένα, εστιάζει στην περίοδο μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ μέχρι σήμερα, με όλες τις διακυμάνσεις που παρουσιάστηκαν τα τελευταία 30 χρόνια. Το βιβλίο θα περιγράψει την πορεία των σχέσεων της Ρωσίας με τις υπόλοιπες χώρες του κόσμου. Από τη Δύση, στις πρώην σοβιετικές χώρες, στις χώρες του Ινδοειρηνικού και, τέλος, στις σημαντικές σχέσεις με την αναδυόμενη Κίνα, στην υποενότητα που φέρει τον τίτλο «Ρωσία και Σύμφωνο της Σαγκάης».
Στη συνέχεια, θα γίνει μία περιγραφή των βασικών σημείων του κυβερνητικού κειμένου «Το στρατιωτικό δόγμα της Ρωσίας», του 2014, το οποίο θέτει μέχρι σήμερα τις βάσεις της ρωσικής εξωτερικής πολιτικής και ενόπλων δυνάμεων για το μελλοντικό όραμα της χώρας. Ειδική μνεία γίνεται και στο δόγμα Γκερασιμόφ, στρατιωτικό δόγμα επιχειρήσεων που παίρνει το όνομά του από τον παρασημοφορημένο Ρώσο Στρατηγό Βαλερί Γκερασιμόφ. Πρόκειται για ένα δόγμα πολέμου νέας γενιάς, απομακρυσμένο από τις συμβατικές επιχειρήσεις, οι οποίες για πολλούς αιώνες χαρακτήριζαν τους πολέμους. Ο «ασύμμετρος πόλεμος» αποτελεί λέξη-κλειδί του δόγματος και αναδύει τη σημασία άλλων οδών προς τη νίκη ενός πολέμου, όπως η οδός της διπλωματίας, των οικονομικών πιέσεων και της εξασφάλισης της εύνοιας των πολιτών.
Το κύριο μέρος του βιβλίου θα κλείσει με μία αναφορά προς τον επικοινωνιακό πόλεμο, έναν τομέα που αποτελεί προέκταση και επιβεβαίωση της σημασίας του δόγματος Γκερασιμόφ. Με τον όρο «επικοινωνιακό πόλεμο» εννοούμε την κατευθυνόμενη και οργανωμένη επίθεση απέναντι σε ένα πρόσωπο με στόχο την καταστροφή της φήμης και της δημοτικότητάς του, είτε αυτό αφορά ένα άτομο είτε άλλο κράτος. «Πρωταθλητές» σε αυτό το «παιχνίδι λάσπης» παραμένουν οι Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με τον συγγραφέα, με άλλες δυτικές δυνάμεις να ακολουθούν με μεγάλη διαφορά από τον πρώτο. Από την άλλη, η Ρωσία παραμένει αμυνόμενη αυτών των επιθέσεων από τη δύση τα τελευταία χρόνια, έχοντας αποτύχει να θεμελιώσει ένα παρόμοιο δίκτυο πέρα από σκοπούς εσωτερικής κατανάλωσης του ρωσικού λαού.
Τα τελευταία κεφάλαια επικεντρώνονται στον Πρόεδρο Putin. Σύμφωνα με το βιβλίο, ο Putin, μέσω του οράματος ανάκτησης της ισχύος της πάλαι ποτέ Σοβιετικής Ένωσης, έχει μπορέσει εκ νέου να συσπειρώσει τον ρωσικό λαό εναντίον της Δύσης με τη σύγκρουση να αποτελεί λύση στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μετά το 1991, ως φυσική συνέχεια της ρωσικής κυκλικής ιστορίας που μελετήθηκε στην αρχή του βιβλίου. Η πολιτική αυτή ήταν μεθοδευμένη και στοχευμένη εδώ και πολλά χρόνια και αυτό φάνηκε από τις συγκρούσεις του 2008 (Γεωργία), 2009 (Τσετσενία), 2014 (Κριμαία), με την εισβολή του 2022 να αποτελεί ένα φυσικό επακόλουθο του αυτοκρατορικού οράματος του Putin.
Το βιβλίο αυτό προσφέρει σε κάθε αναγνώστη μία πιο ξεκάθαρη ιδέα πάνω στη ρωσική εξωτερική πολιτική, ενώ τονίζει την κατά αιώνες σταθερή στάση της Ρωσίας απέναντι στη Δύση. Στο βιβλίο Ρωσία: Ο μεγάλος εχθρός της Δύσης, ήδη από τον τίτλο θα καταλάβουμε ότι δεν αφορά μόνο τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, ούτε μία μεμονωμένη πολιτική επιλογή αποκλειστικά του Προέδρου Putin, αλλά μία διαχρονική στάση της Ρωσίας που πηγάζει από τα βαθύτερα θεμέλια της προσωπικής της κοσμοθεωρίας και της κοινωνικής της συγκρότησης μέσα στους αιώνες.
