Του Γρηγόρη Τραφαλή,
Τα κύρια μέσα μεταφοράς προϊόντων από τους προμηθευτές και από εκεί στις αποθήκες των εργοστασίων χωρίζονται σε 4 κατηγορίες, οι οποίες συνοψίζονται σε: θαλάσσιες, εναέριες, χερσαίες και αγωγοί μεταφορών.
Θαλάσσιες μεταφορές
Οι θαλάσσιες μεταφορές αποτελούν έναν εφικτό τρόπο για το εμπόριο μεγάλων όγκων σε πολύ μακρινές χώρες. Όσον αφορά την Ελλάδα, τα πλοία διεκπεραιώνουν μόνο θαλάσσιες μεταφορές, ωστόσο σε άλλες περιοχές του κόσμου πραγματοποιείται εμπόριο διαμέσου ποταμών, καναλιών και μεγάλων λιμνών. Έτσι, τα πλοία χρησιμοποιούνται για εμπορεύματα με χαμηλό λόγο αξίας προς βάρος, για τα οποία το μεταφορικό κόστος αποτελεί σημαντικό τμήμα της τελικής τιμής.
Η ταχύτητα των πλοίων, η χρονική αξιοπιστία τους και η συχνότητα των δρομολογίων είναι μικρή. Στην Ελλάδα, λόγω της μεγάλης ακτογραμμής και των πολλών νησιών, τα πλοία χρησιμοποιούνται και για μεταφορές σε μικρότερες αποστάσεις. Τα οχηματαγωγά πλοία μεταφέρουν φορτηγά αυτοκίνητα και το φορτίο τους, καθιστώντας τα έναν συνδυασμό αυτοκινήτου και πλοίου για τις μεταφορές πολλών φορτίων, όπως αγροτικών, καταναλωτικών προϊόντων κ.ά. Το τελευταίο διάστημα, έχουν εισρεύσει στις θαλάσσιες μεταφορές τα “container ships”, παρέχοντας μεγαλύτερη ταχύτητα στη μεταφορά και, παράλληλα, χαμηλότερο κόστος συγκριτικά με τα κλασικά “cargo ships”. Αποτελεί έναν κατεξοχήν τρόπο μεταφορά, αφού εξυπηρετεί όλα τα είδη προϊόντων, πραγματοποιώντας το 98% των μεταφορών του διεθνούς εμπορίου.
Εναέριες μεταφορές ή αερομεταφορές
Οι εναέριες μεταφορές αποτελούν μια ανταγωνιστική επιλογή, καθώς υπερτερούν στην ταχύτητα της μεταφοράς –και, κατά συνέπεια, στην έγκαιρη παράδοση– στο μειωμένο κόστος συσκευασίας και στη μειωμένη πιθανότητα για ζημιές. Βασικά πλεονεκτήματα των αερομεταφορών είναι, επίσης, η συχνότητα των δρομολογίων, αλλά και η γενικότερη αξιοπιστία του μέσου, η οποία είναι σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα. Συνήθως, τα αερομεταφερόμενα υλικά είναι μεγάλης αξίας, υλικά με μικρή διάρκεια ζωής ή έχουν τον χαρακτήρα του επείγοντος. Πρόκειται για το νεότερο μέσο μεταφορών και καλύπτει μόνο το 1% των μεταφορών του παγκόσμιου εμπορίου, το οποίο, όμως, αντιστοιχεί περίπου στο 25% της συνολικής μεταφερόμενης αξίας, ενώ εκτιμάται ότι το ποσοστό των εναέριων μεταφορών στην Ευρώπη θα διπλασιαστεί μέχρι το 2035.
Χερσαίες μεταφορές
Οι χερσαίες μεταφορές κατηγοριοποιούνται σε σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές. Οι σιδηροδρομικές μεταφορές αποτελούν τον κλασικό τύπο μεταφοράς φορτίων, ο οποίος, επιπλέον, είναι φθηνός και «πράσινος» τρόπος μεταφοράς. Βέβαια, παρουσιάζει το μειονέκτημα της ανελαστικότητας στις αλλαγές των δρομολογίων και των προορισμών, καθώς ακολουθούν προδιαγεγραμμένη πορεία. Η λειτουργία του σιδηρόδρομου συνεπάγεται μεγάλο σταθερό κόστος, προσφέρει, όμως, μεγάλη μεταφορική δυναμικότητα. Επομένως, προσφέρεται για μεταφορές μεγάλων ποσοτήτων σε μεγάλες αποστάσεις, καθώς έτσι επιμερίζεται το σταθερό κόστος και μειώνεται το μέσο κόστος μεταφοράς. Τα τελευταία χρόνια, γίνεται προσπάθεια εκσυγχρονισμού και βελτίωσης των υπηρεσιών που παρέχουν οι σιδηροδρομικές μεταφορές στην Ελλάδα.
Οι οδικές μεταφορές διεξάγονται με φορτηγά οχήματα όλων των τύπων και μεγεθών, τα οποία μπορεί να είναι ιδιόκτητα ή μισθωμένα. Αποτελούν το πιο ελαστικό μέσο μεταφοράς, λόγω της μεγάλης ευελιξίας επιλογής δρομολογίων και αλλαγής κατευθύνσεων ανά πάσα χρονική στιγμή. Βασικό γνώρισμα αυτού του τρόπου είναι η ικανότητα μεταφοράς αγαθών από πόρτα σε πόρτα, αφού είναι ικανή η πρόσβασή τους σε οποιαδήποτε σημεία αποστολής και παραλαβής. Γενικά, το μέσο μεταφορικό κόστος των οδικών μεταφορών είναι υψηλότερο απ’ ό,τι του σιδηροδρόμου και των πλοίων. Χαρακτηρίζονται από χαμηλό σταθερό κόστος, αλλά υψηλό μεταβλητό κόστος. Αυτός ο τύπος μεταφορών περιλαμβάνει το μειονέκτημα της ύπαρξης περιορισμού σε βάρος και όγκο φορτίων, καθώς, επίσης, η κυκλοφοριακή συμφόρηση αποτελεί τροχοπέδη στη μεταφορά. Στην Ευρώπη είναι το πιο δημοφιλές είδος μεταφοράς και το ποσοστό των εμπορευμάτων που μεταφέρονται οδικώς στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι 44%.
Αγωγοί μεταφορών
Πρόκειται για έναν ειδικό τρόπο μεταφοράς υγρών φορτίων και αερίων, όπως για παράδειγμα το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Οι αγωγοί μεταφέρουν αξιόπιστα και με το χαμηλότερο κόστος μεγάλες ποσότητες προϊόντων, χωρίς να επηρεάζονται από εξωγενείς παράγοντες. Ωστόσο, η μεταφορά είναι εφικτή μόνο σε περιοχές που υπάρχει εγκατεστημένο το δίκτυο αγωγών και κυρίως προς μία μόνο κατεύθυνση. Η αλλαγή κατεύθυνσης, όμως, είναι εφικτή μόνο σε θεωρητικό επίπεδο, διότι, στην πραγματικότητα, χρειάζεται την τροποποίηση του δικτύου για να επιτευχθεί. Τέλος, υπάρχουν τέσσερα κύρια είδη αγωγών:
- Αγωγοί μεταφοράς ακατέργαστου πετρελαίου από τα σημεία εξόρυξης στα σημεία συγκέντρωσης.
- Αγωγοί που διανέμουν το ακατέργαστο προϊόν από τα σημεία συγκέντρωσης στα σημεία διύλισης.
- Αγωγοί μεταφοράς παράγωγων και έτοιμων προϊόντων πετρελαίου.
- Αγωγοί μεταφοράς προϊόντων ημιστερεάς μορφής.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μιχάλης Βιδάλης, Εφοδιαστική (Logistics), Εκδόσεις Κλειδάριθμος, Αθήνα, 2017
- Μπάουερσοκ Τζ., Logistics: Εφοδιαστική και Διοίκηση Δικτύων Διανομής, Εκδόσεις Broken Hill Publishers, Αθήνα, 2016
