Του Μενέλαου Γιώτη,
Το πρώτο μισό του 1996 ήταν μια περίοδος μέσα στην οποία ο πολιτικός χρόνος πύκνωσε. Μπορεί εύκολα να χαρακτηριστεί ως μια εποχή όπου έφτανε στο τέλος της. Μια περίοδος ανατροπών, συγκινήσεων, εσωκομματικών διαμαχών και εθνικών κρίσεων. Μια περίοδος ατελείωτη. Από την ανάδειξη του Σημίτη στην Πρωθυπουργία, στην κρίση των Ιμίων και στον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ο Σημίτης στη Πρωθυπουργία
Με τον Ανδρέα Παπανδρέου να νοσηλεύεται στο Ωνάσειο από τα τέλη του 1995 και την Κυβέρνηση να είναι για πολύ καιρό επί της ουσίας ακέφαλη, ο ίδιος υποβάλει την παραίτησή του και ανοίγει τον δρόμο για την αντικατάστασή του. Παράλληλα, η παραίτησή του σηματοδοτούσε και την αρχή του τέλους μια εποχής για την 3η Ελληνική Δημοκρατία. Πλέον, οι χαρισματικοί πολιτικοί της γενιάς της Μεταπολίτευσης περνάνε στην Ιστορία και στη διακριτική ευχέρεια του ιστορικού του μέλλοντος για να κριθεί το έργο τους.
Για την επόμενη μέρα στην πολιτική ζωή, η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑ.ΣΟ.Κ. ήταν υποχρεωμένη να προχωρήσει χωρίς τον ιδρυτή της. Από το Ωνάσειο ο Ανδρέας αποφασίζει να μην δώσει κάποιες κατευθυντήριες γραμμές ως προς το πρόσωπό που θα επιθυμούσε να τον αντικαταστήσει. Οι λόγοι είναι μέχρι σήμερα άγνωστοι. Μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν, κάτι το οποίο, πλέον, δεν έχει νόημα.
Συνεπώς, χωρίς τον Ανδρέα να δίνει γραμμή, παρουσιάζονται 4 υποψήφιοι για τη θέση του Πρωθυπουργού. Είναι οι Γεράσιμος Αρσένης, Άκης Τσοχατζόπουλος, Κώστας Σημίτης και Ιωάννης Χαραλαμπόπουλος. Όπως είχα χαρακτηρίσει σε προηγούμενο άρθρο μου, η κατάσταση αυτή αποτυπώνονταν σε μια παλιά αρχαία ελληνική παροιμία: «Δρυὸς πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται», που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει ότι, καθώς ο ισχυρός –στην περίπτωση μας ο ηγέτης του ΠΑ.ΣΟ.Κ.– αποσυρόταν, αυτοί οι 4 έσπευσαν να επωφεληθούν από αυτό. Προσωπική μου άποψη είναι πως ο Ανδρέας Παπανδρέου θα μπορούσε ως ένας εκ του αποτελέσματος πετυχημένος πολιτικός και ηγέτης να εξασφαλίσει τη συνέχεια του κόμματος του, συσπειρώνοντάς το μέσα από ουσιαστικές εσωκομματικές διαβουλεύσεις, γύρω από έναν υποψήφιο για τη θέση του Πρωθυπουργού και αργότερα και τυπικά για την ηγεσία του κινήματος.
Άρα το ΠΑ.ΣΟ.Κ. και κυρίως η Κοινοβουλευτική του Ομάδα, όπως ήταν λογικό, διχάστηκε και χρειάστηκαν 2 ψηφοφορίες για να αναδειχθεί το πρόσωπο που θα αντικαθιστούσε τον Ανδρέα Παπανδρέου στην Πρωθυπουργία. Το αποτέλεσμα, λοιπόν, της πρώτης ψηφοφορίας ήταν το εξής, Γεράσιμος Αρσένης 50, Κώστας Σημίτης 53, Άκης Τσοχατζόπουλος 53, Ιωάννης Χαραλαμπόπουλος 11. Συνεπώς στον δεύτερο γύρο πέρασαν οι Άκης Τσοχατζόπουλος και Κώστας Σημίτης. Τελικά, στη δεύτερη ψηφοφορία, ο Σημίτης επικρατεί με 86 έναντι 75 του Τσοχατζόπουλου. Η εκλογή του Κώστα Σημίτη στην Πρωθυπουργία άνοιγε τον δρόμο για τη μελλοντική ηγεμονία του στο κόμμα, όχι μόνο του ίδιου ως πολιτικό πρόσωπο, αλλά και την ηγεμονία των νέων θέσεων του λεγόμενου εκσυγχρονισμού, που στην ουσία ήταν μια εκδοχή του «Τρίτου Δρόμου» και των νέων – εργατικών.
Σε μόλις 12 μέρες στην Πρωθυπουργία, ο Κώστας Σημίτης καλείται να διαχειριστεί μια μεγάλη ελληνοτουρκική κρίση. Πρόκειται για την κρίση των βραχονησίδων των Ιμίων. Πρωταγωνιστές της κρίσης από την ελληνική πλευρά ήταν ο Πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, ο Υπουργός Εξωτερικών Θεόδωρος Πάγκαλος, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας Γεράσιμος Αρσένης και ο Αρχηγός Γ.Ε.ΕΘ.Α., Ναύαρχος Χρήστος Λυμπέρης. Όσον αφορά τις ανθρώπινες απώλειες που ήταν μόνο από την ελληνική πλευρά, ήταν 3 αξιωματικοί του Πολεμικού Ναυτικού, οι Υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, Υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και Αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός.
Μαζί με την απώλεια των ζωών των αξιωματικών, είχαμε και μια μεγάλη διπλωματική ήττα, καθώς η Τουρκία κατάφερε να επιβάλει το καθεστώς των γκρίζων ζωνών. Επιπλέον, η Ελληνική Κυβέρνηση ταπεινώθηκε μέσα στη Βουλή των Ελλήνων, με τον Πρωθυπουργό να ευχαριστεί ανοιχτά την Κυβέρνηση των Η.Π.Α. για την παρέμβασή τους στην κρίση αυτή. Αυτή η κρίση άφησε ανοιχτές πληγές στην εξωτερική πολιτική κατά της Τουρκίας και δημιούργησε τετελεσμένα για την κυριαρχία στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Το χειρότερο, όμως, είναι ότι χάθηκαν άδικα 3 αξιωματικοί, με αμέτρητα σενάρια να έχουν ειπωθεί για τις συνθήκες θανάτου τους, πάρα την επίσημη εκδοχή.
Ο θάνατος του Ανδρέα Παπανδρέου
Ένα τεράστιο πολιτικό γεγονός για το έτος 1996 ήταν ο θάνατος του μακροβιότερου Πρωθυπουργού από τη Μεταπολίτευση έως και σήμερα, του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Παπανδρέου στα τέλη του 1995 νοσηλευόταν στο Ωνάσειο. Στις 22 του Μάρτη 1996, μετά από πολλά σκαμπανευάσματα κατορθώνει να βγει ζωντανός, επιστρέφοντας σπίτι του στην Εκάλη. Όλοι αντιλαμβάνονται πως το τέλος δεν είναι μακριά, καθώς η φιγούρα του άλλοτε ηγέτη του ΠΑ.ΣΟ.Κ. και της χώρας φαίνεται εξαιρετικά αδύναμη και καταβεβλημένη. Κάνεις σχεδόν, πλέον, δεν ελπίζει στην εκ νέου ενεργοποίησή του στην πολιτική. Ο χρόνος στις περιπτώσεις αυτές δεν είναι σε καμία περίπτωση σύμμαχος, παρά ένας «εχθρός» που είναι αδύνατον να εξουδετερωθεί. Κάνεις δεν κερδίζει τον θάνατο, ακόμα και οι μεγαλύτερες προσωπικότητες λύγισαν μπροστά σε αυτόν. Σημασία έχει τι αποτύπωμα και τι παρακαταθήκη αφήνεις στις επόμενες γενιές. Δεν αναφέρομαι μόνο στον Ανδρέα Παπανδρέου. Απλώς με τον θάνατό του έκλεισε ο κύκλος των μεγάλων πολιτικών προσωπικοτήτων και ηγετών του 20ου αιώνα. Ήταν το τέλος μια εποχής και το ημερολόγιο έγραφε 23 Ιουνίου 1996.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η νοσηλεία του Ανδρέα Παπανδρέου στο Ωνάσειο και η ενημέρωση στην περίφημη τέντα. Η χαρτοπαιξία και οι παρασκηνιακές πολιτικές διαβουλεύσεις στους διαδρόμους…, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η Κρίση των Ιμίων, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Το ιστορικό συνέδριο του ΠΑΣΟΚ όπου εξελέγη πρόεδρος ο Σημίτης: Ο Ακης, ο Λαλιώτης, οι αποδοκιμασίες -Πριν από 24 χρόνια [εικόνες & βίντεο], iefimerida.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κώστας Σημίτης – Αφιέρωμα, youtube.com, διαθέσιμο εδώ
