Της Μυρσίνης-Ειρήνης Ταχλιαμπούρη,
Οι περισσότεροι από εμάς έχουμε έρθει αντιμέτωποι με εστίες μούχλας σε διάφορα σημεία του σπιτιού, όπως τα πλακάκια του μπάνιου, ο νεροχύτης της κουζίνας, το ταβάνι… Στους περισσότερους από εμάς η μούχλα αυτή δεν προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας με εξαίρεση την πιθανή εμφάνιση αλλεργιών ύστερα από παρατεταμένη έκθεση σε αυτή. Παρόλα αυτά, υπάρχουν κάποιες κατηγορίες ανθρώπων, οι οποίοι βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης προβλημάτων που οφείλονται στη μούχλα. Στο παρόν άρθρο, θα μας απασχολήσει ο Aspergillus, ένας συχνά απαντώμενος μύκητας τόσo σε εξωτερικούς όσο και σε εσωτερικούς χώρους και οι ασθένειες που αυτός προκαλεί στην περίπτωση εισπνοής των σπορίων του.
Οι μούχλες (molds) αποτελούν τη μία εκ των δύο κατηγοριών του βασιλείου των μυκήτων με την άλλη κατηγορία να είναι οι ζύμες (yeasts) – χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο μύκητας Saccharomyces Cerevisiae, ο οποίος βρίσκει ευρεία εφαρμογή στην οινοποίηση, την αρτοποιία και τη ζυθοποιία. Οι μούχλες είναι πολυκύτταροι οργανισμοί, που σχηματίζουν νηματοειδείς δομές, οι οποίες έχουν την ικανότητα να προεκτείνονται στα άκρα τους και ονομάζονται υφές. Από τις μούχλες αποκόπτονται τα σπόρια, τα οποία διασπείρονται στον αέρα και αναπτύσσονται εκεί που θα βρουν τις ιδανικές συνθήκες ανάπτυξης, όπως αυξημένη υγρασία και οργανική ύλη (έδαφος, φαγητό, φυτά, τοίχοι κ.ά.). Μακροσκοπικά, είναι εκείνη η οντότητα διαφόρων χρωμάτων (μπλε, πράσινο, μαύρο) που παρατηρούμε σε ένα μουχλιασμένο τρόφιμο ή στα διάφορα μέρη του σπιτιού.
Τα είδη των μυκήτων που συχνότερα παρατηρούνται σε εσωτερικούς χώρους είναι τα Cladosporium, Penicillium, Alternaria και Aspergillus, τα οποία αποτελούν μούχλες. Ο μύκητας του γένους Aspergillus εντοπίζεται κυρίως σε νεκρή φυτική ύλη, σε αποθηκευμένους ξηρούς καρπούς και σε μέρη με αυξημένη υγρασία. Στους εσωτερικούς χώρους, έχει απομονωθεί από νωπούς τοίχους, χαλιά, σκόνη, ακρυλική μπογιά και έπιπλα με την ποσότητα των σπορίων στον αέρα να αυξάνεται με το καθάρισμα του σπιτιού. Γίνεται, επομένως, αντιληπτό πως ο μύκητας αυτός εντοπίζεται σχεδόν παντού. Καθημερινά, όλοι μας εισπνέουμε μεγάλες ποσότητες σπορίων του μύκητα αυτού, χωρίς όμως να νοσούμε, στην περίπτωση που το ανοσοποιητικό μας σύστημα είναι ακέραιο.
Το είδος Aspergillus fumigatus είναι αυτό που προκαλεί τις περισσότερες ασθένειες από το γένος Aspergillus. Ο μύκητας εισέρχεται στο σώμα μέσω της εισπνοής. Μια σοβαρή ασθένεια που οφείλεται στον μύκητα αυτό είναι η ασπεργiλλωση. Η ασθένεια αυτή αφορά σε λοίμωξη των πνευμόνων και μπορεί να είναι διηθητική ή μη διηθητική, οξεία ή χρόνια. Στη διηθητική ασπεργίλλωση, προσβάλλεται ολόκληρος ο πνεύμονας και τα συμπτώματα περιλαμβάνουν πυρετό, δύσπνοια και πόνο στο στήθος. Επιπλέον, είναι δυνατόν ο μύκητας να εξαπλωθεί και σε άλλα όργανα του σώματος, όπως η καρδιά, ο εγκέφαλος και οι νεφροί, προκαλώντας και τα ανάλογα συμπτώματα. Η κατάσταση αυτή αντιμετωπίζεται με αντιμυκητιασική αγωγή. Στην περίπτωση που ο ασθενής δεν ανταποκριθεί, μπορεί να οδηγηθεί ακόμη και στον θάνατο.
Οι μη διηθητικές μορφές ασπεργίλλωσης μπορεί να έχουν τη μορφή αλλεργίας, όπως αλλεργική παραρρινοκολπίτιδα από ασπέργιλλο και αλλεργική βρογχοπνευμονική ασπεργίλλωση, ενώ μια ενδιαφέρουσα κατάσταση είναι το ασπεργίλλωμα. Στο ασπεργίλλωμα, σχηματίζεται μια μυκητιασική «μπάλα» σε μια προϋπάρχουσα κοιλότητα του πνεύμονα ή σε έναν διατεταμένο αεραγωγό. Η ύπαρξη της κοιλότητας αυτής οφείλεται κατά κύριο λόγο σε φυματίωση, ενώ ακολουθούν σε συχνότητα η σαρκοείδωση και το εμφύσημα. Ανάλογα με τη σύσταση, το διεισδυτικό δυναμικό και την ανοσολογική απόκριση του ξενιστή, μπορεί είτε να μην υπάρξουν συμπτώματα και η βλάβη να ανιχνευθεί τυχαία σε έναν ακτινογραφικό έλεγχο ή να υπάρξει αιμόπτυση και σπανιότερα πυρετός, αδιαθεσία και απώλεια βάρους. Η αντιμετώπιση του ασπεργιλλώματος περιλαμβάνει τη χειρουργική αφαίρεσή του.
Οι ασθενείς που είναι επιρρεπείς στο να αναπτύξουν διάφορες μορφές ασπεργίλλωσης είναι εκείνοι με υποκείμενα νοσήματα που προσβάλλουν τους πνεύμονες, όπως το άσθμα, η κυστική ίνωση και η φυματίωση, που αναφέρθηκε παραπάνω. Ακόμα, σε αυξημένο κίνδυνο βρίσκονται και ασθενείς οι οποίοι δεν έχουν πλήρως λειτουργικό ανοσοποιητικό σύστημα, όπως εκείνοι που έχουν κάνει μεταμόσχευση οργάνων ή μυελού των οστών, καρκινοπαθείς που βρίσκονται υπό χημειοθεραπεία, ασθενείς με AIDS και άλλες κατηγορίες ανοσοκατεσταλμένων ασθενών.
Συνοψίζοντας, ο Aspergillus αποτελεί έναν πανταχού παρών μύκητα, με το είδος Aspergillus Fumigatus να είναι υπεύθυνος για την πλειονότητα των ασπεργιλλώσεων. Είναι αξιοσημείωτο το πώς λίγη μούχλα σε ένα τρόφιμο, σε έναν τοίχο ή στον αέρα δεν προκαλεί κάτι σε έναν υγιή οργανισμό, ενώ μπορεί να αποτελέσει σημαντικό στοιχείο νοσηρότητας και θνητότητας για έναν άλλο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Aspergillosis, mayoclinic. Διαθέσιμο εδώ
- Aspergillosis: Epidemiology, Diagnosis, and Treatment, pubmed. Διαθέσιμο εδώ
- Aspergilloma, pubmed. Διαθέσιμο εδώ
- Pulmonary aspergilloma, medlineplus. Διαθέσιμο εδώ
- Aspergillosis Risk & Prevention, CDC. Διαθέσιμο εδώ
- What Are the Top Five Types of Mold Found inside Homes and Buildings?, Stern Mold. Διαθέσιμο εδώ
- Is the Black Mold in My Shower Toxic?, Medicine net. Διαθέσιμο εδώ
- Mold and Your Home: What You Need to Know, New York State – Department of Health. Διαθέσιμο εδώ
- Αλλεργική βρογχοπνευμονική ασπεργιλλωση και ασπεργίλλωμα, iatrikionline. Διαθέσιμο εδώ
- Aspergillus: Should It Worry You?, mold bacteria. Διαθέσιμο εδώ
