Της Θεώνης Παπακωνσταντίνου,
Υπάρχουν ορισμένες κατηγορίες ιδιωτικών υποθέσεων, οι οποίες, λόγω του αντικειμένου τους, αλλά και της μέριμνας για την ψυχολογική υγεία των εμπλεκόμενων μερών, είναι προτιμότερο να επιλύονται μέσω εναλλακτικών μεθόδων και να μην ακολουθούν τη δικαστική δίοδο. Ένας από τους τρόπους εναλλακτικής εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών είναι αυτός της διαμεσολάβησης, που αφορά υποθέσεις εμπορικής και αστικής φύσεως, ιδίως σε αυτές που πραγματεύονται ζητήματα οικογενειακού δικαίου.
Πιο συγκεκριμένα, η διαμεσολάβηση ορίζεται ως μια διαρθρωμένη διαδικασία ανεξαρτήτως ονομασίας, με βασικά χαρακτηριστικά την εμπιστευτικότητα και την ιδιωτική αυτονομία, στην οποία δύο ή περισσότερα μέρη επιχειρούν εκουσίως, με καλόπιστη συμπεριφορά και συναλλακτική ευθύτητα, να επιλύσουν με συμφωνία μία διαφορά τους με τη βοήθεια διαμεσολαβητή, σύμφωνα με τον ορισμό που συναντάται στο άρθρο 2 του Νόμου 4640/2019. Στην ουσία, τα μέρη μιας διαφοράς αντί να επιλέξουν τη δαπανηρή και χρονοβόρα διαδικασία του δικαστηρίου, εμπιστεύονται ένα τρίτο ανεξάρτητο και αμερόληπτο τρίτο πρόσωπο, τον διαμεσολαβητή, και προσπαθούν –πάντοτε υπό την καθοδήγησή του και τις συμβουλές του– να επιλύσουν τα ίδια το πρόβλημα, με το οποίο έρχονται αντιμέτωπα.
Μάλιστα, ο νομοθέτης έκρινε την ως άνω διαδικασία τόσο ουσιώδη, με αποτέλεσμα τη θέσπιση ενός υποχρεωτικού σταδίου, που φέρει το όνομα της Υποχρεωτικής Αρχικής Συνεδρίας (Υ.Α.Σ.), οι ρυθμίσεις της οποίας υπάγονται, επίσης, στον Νόμο 4640/2019.
Αναλυτικότερα, κατά το ως άνω στάδιο, τα μέρη μαζί με τους δικηγόρους τους είναι υποχρεωμένα να παρευρεθούν ενώπιον ενός διαμεσολαβητή, προκειμένου να ενημερωθούν για τον θεσμό της διαμεσολάβησης, ούτως ώστε, στη συνέχεια, να κριθεί εάν είναι δυνατόν η προσωπική τους διαφορά να επιλυθεί μέσω αυτής. Απώτατο χρονικό όριο διεξαγωγής της Υποχρεωτικής Αρχικής Συνεδρίας έχει οριστεί η συζήτηση της υπόθεσης στο δικαστήριο.
Απαραίτητη προϋπόθεση εφαρμογής του ως άνω σταδίου είναι, βέβαια, η διαφορά να υπόκειται σε Υ.Α.Σ. Οι υποθέσεις, οι οποίες υπόκεινται σε Υ.Α.Σ., απαριθμούνται στο άρθρο 6 παρ. 1 του Νόμου 4640/2019 ως εξής: «α) Οι οικογενειακές διαφορές, εκτός από αυτές των περιπτώσεων α΄, β΄ και γ΄ της παραγράφου 1, καθώς και εκείνες της παραγράφου 2 του άρθρου 592 ΚΠολΔ, β) Οι διαφορές που εκδικάζονται κατά την τακτική διαδικασία και υπάγονται στην καθ’ ύλην αρμοδιότητα του Μονομελούς Πρωτοδικείου, αν η αξία του αντικειμένου της διαφοράς υπερβαίνει το ποσό των τριάντα χιλιάδων (30.000) ευρώ και του Πολυμελούς Πρωτοδικείου, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, γ) Οι διαφορές για τις οποίες σε έγγραφη συμφωνία των μερών προβλέπεται και είναι σε ισχύ ρήτρα διαμεσολάβησης».
Πρόκειται, με άλλα λόγια, για υποθέσεις –κατά βάση– οικογενειακού χαρακτήρα, κυρίως για αγωγές που έχουν ασκηθεί μετά την 15η.01.2020 και αφορούν διαφορές περιουσιακού δικαίου, οι οποίες έχουν προκύψει από τις σχέσεις είτε συζύγων είτε γονέων και τέκνων και, γενικώς, για υποθέσεις οι διαφορές των οποίων υπάγονται στην Τακτική Διαδικασία του Μονομελούς (για άνω των 30.000 ευρώ) και του Πολυμελούς Πρωτοδικείου. Επίσης, από τις 30.11.2019 εφαρμόζεται και σε διαφορές, για τις οποίες έχει συναφθεί έγγραφη συμφωνία που προβλέπει ρήτρα διαμεσολάβησης. Παρά ταύτα, σε κάθε περίπτωση, ο δικηγόρος του μέρους που επισπεύδει Υ.Α.Σ., οφείλει να εξετάσει εάν στη συγκεκριμένη κατά περίπτωση διαφορά υφίσταται εξουσία διάθεσης του αντικειμένου, πράγμα που σημαίνει ότι χρειάζεται να είναι, επίσης, δεκτικό συμβιβασμού.
Υπό την προϋπόθεση ότι η διαφορά υπάγεται στις παραπάνω περιπτώσεις, ο επιμελέστερος εκ των μερών, που συνηθίζεται να είναι ο ενάγων, προσεγγίζει διαμεσολαβητή της επιλογής του, ο οποίος επικοινωνεί με τα λοιπά μέρη, με σκοπό την έγκριση του ρόλου του. Στη συνέχεια, το επισπεύδον μέρος προβαίνει σε υποβολή αιτήματος Υ.Α.Σ και, αφού λάβει απόδειξη παραλαβής, ο διαμεσολαβητής αποστέλλει πρόσκληση στα εμπλεκόμενα μέρη, με την οποία γνωστοποιεί τον τόπο και την ημερομηνία διεξαγωγής της Υ.Α.Σ., το λιγότερο πέντε μέρες πριν.
Κατά τη διάρκεια της Υ.Α.Σ., είναι υποχρεωτική η παράσταση, τόσο του φυσικού προσώπου που εμπλέκεται στην υπόθεση –πλην ορισμένων εξαιρετικών περιπτώσεων– όσο και του πληρεξούσιου δικηγόρου του και, αντίστοιχα, του νομικού εκπροσώπου ενός νομικού προσώπου ή του εξουσιοδοτημένου αντιπροσώπου του. Στο τέλος του εν λόγω σταδίου, τα μέρη είτε συμφωνούν σε συνέχιση της διαδικασίας της διαμεσολάβησης, οπότε συντάσσεται σχετικό συναινετικό έγγραφο, είτε διαλέγουν τη δικαστική επίλυση της διαφοράς, επομένως, σε αυτή την περίπτωση, συντάσσεται από τον διαμεσολαβητή πρακτικό, το οποίο υπογράφεται από όλα τα μέρη και εμπεριέχει υποχρεωτικά τον τρόπο γνωστοποίησης της διαδικασίας προς αυτά.
Τελειώνοντας, η σημασία της Υποχρεωτικής Αρχικής Συνεδρίας γίνεται φανερή και από τη συνέπεια μη υπαγωγής σε αυτή, σε περίπτωση εκδίκασης μιας σχετικής διαφοράς, ήτοι από την κρίση της συζήτησης ως απαράδεκτης. Αποτελεί μια διαδικασία, η οποία τείνει να εδραιωθεί τα τελευταία έτη και δικαίως, καθότι αποτελεί έναν μηχανισμό που δύναται να επιφέρει θετικά αποτελέσματα στο δικαστικό μας σύστημα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ν. 4640/2019 Διαμεσολάβηση: Η Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία, lawnet.gr, διαθέσιμο εδώ
- ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΑΡΧΙΚΗ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗΣ: ΝΑΙ & ΟΧΙ σε 15 πρακτικές ερωτήσεις για διαμεσολαβητές, adrpoint.gr, διαθέσιμο εδώ
- Συχνές ερωτήσεις, diamesolavisi.gov.gr, διαθέσιμο εδώ
