Του Στέλιου Καραγεώργη,
Από τις αρχές του 1973, ο φοιτητικός κόσμος της Ελλάδας βρισκόταν σε αναβρασμό, εξαιτίας του Ν.Δ. 1347/73, του καθεστώτος της 21ης Απριλίου. Το εν λόγω νομοθέτημα παραχωρούσε το δικαίωμα στον Υπουργό Εθνικής Άμυνας να διακόπτει την αναβολή στράτευσης στους φοιτητές εκείνους, οι οποίοι απείχαν από τα μαθήματα και τις εξετάσεις. Στις 5 Φεβρουαρίου, οι φοιτητές του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου θα αποφασίσουν να απέχουν από τα μαθήματά τους, προχωρώντας σε διαδήλωση εντός του ιδρύματος. Την ίδια ημέρα, αστυνομικές δυνάμεις θα εισβάλουν εντός του Πολυτεχνείου, προβαίνοντας σε 11 συλλήψεις φοιτητών. Ελάχιστες ημέρες μετά, ύστερα και από τη δημοσίευση του ΦΕΚ 35/10–2–1973, δεκάδες φοιτητές θα λάβουν Φύλλο Πορείας, για να υπηρετήσουν τη στρατιωτική τους θητεία.
Στις 21 Φεβρουαρίου του ίδιου έτους, ενώ ο επικεφαλής του καθεστώτος και Πρωθυπουργός της χώρας, Γεώργιος Παπαδόπουλος, βρισκόταν σε περιοδεία στην Ήπειρο, θα ξεκινήσει συγκέντρωση φοιτητών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Οι 3.000 με 4.000 σπουδαστές, προερχόμενοι, κυρίως, από τη Νομική Σχολή Αθηνών και τη Φιλοσοφική, θα μαζευτούν στο κτίριο της πρώτης με αίτημα την αναστολή του επίμαχου νόμου. Την οργανωτική ευθύνη έφεραν οι παράνομες κομμουνιστικές φοιτητικές οργανώσεις Αντι–ΕΦΕΕ και Ρήγας, αποκλείοντας τους υπόλοιπους αριστερούς συναδέλφους τους. Στη συντονιστική επιτροπή συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, οι Όλγα Τρέμη, Στέφανος Τζουμάκας και Νίκος Μπίστης.
Οι φοιτητές θα υποβάλλουν τα αιτήματά τους στον Πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κωνσταντίνο Τούντα, ζητώντας να τους παραχωρηθεί αίθουσα προς διοργάνωση γενικής συνέλευσης. Ο Πρύτανης θα επιτρέψει τη συγκέντρωση, αλλά όχι εντός των αιθουσών διδασκαλίας. Παράλληλα, επιτροπή φοιτητών θα επισκεφτεί στην οικία του τον τελευταίο κοινοβουλευτικό Πρωθυπουργό, Παναγιώτη Κανελλόπουλο, γνωστοποιώντας του τις αξιώσεις τους.
Εν συνεχεία, οι φοιτητές θα προβούν σε κατάληψη του κτιρίου της Νομικής, με σκοπό όχι την άμεση σύγκρουση με το απριλιανό καθεστώς, αλλά την ανασυγκρότηση του φοιτητικού κινήματος για μελλοντικές δυναμικότερες κινητοποιήσεις. Ταυτόχρονα, η ενέργειά τους αποτελούσε μια συμβολική κίνηση εναντίον του καθεστώτος. Από την ταράτσα του κτιρίου της Νομικής, που είχε συγκεντρωθεί μεγάλος αριθμός φοιτητών, θα εξαγγελθεί ο «όρκος» τους που ανέφερε: «Εμείς οι φοιτηταί των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ορκιζόμαστε στ’ όνομα της ελευθερίας να αγωνισθούμε μέχρι τέλους για την κατοχύρωση: α) των ακαδημαϊκών ελευθεριών, β) του πανεπιστημιακού ασύλου, γ) της ανακλήσεως όλων των καταπιεστικών νόμων και διαταγμάτων». Την ίδια στιγμή, θα ακουστούν συνθήματα, όπως «Ελευθερία στους Φοιτητές», «Ελλάς Ελλήνων Φυλακισμένων», «Κάτω η Χούντα», τα οποία θα σταματήσουν μετά από παρέμβαση του Πρύτανη.
Ωστόσο, δεν θα λείψουν και οι μικροσυγκρούσεις μέσα στις τάξεις των φοιτητών από αντιδραστικούς. Ενδεικτικά, στις 19:00 το απόγευμα ομάδα αντιδραστικών θα επιχειρήσει να εισέλθει στο κτίριο της Νομικής από την οδό Σίνα, αλλά θα απωθηθεί επιτυχώς από τους καταληψίες. Παράλληλα, διαδηλώσεις μικρής κλίμακας που θα ξεσπάσουν σε παρακείμενες οδούς θα διαλυθούν αμέσως, μετά την επέμβαση των αστυνομικών αρχών. Ακριβώς αυτή η παρουσία ισχυρών αστυνομικών δυνάμεων έξω από τη Σχολή, θα αναγκάσει τους φοιτητές, από την πρώτη νύχτα της κατάληψης, να αναζητούν τρόπο εκκένωσης του κτιρίου αναίμακτα.
Ο Πρύτανης, σε συνεννόηση με τις Αστυνομικές Αρχές, θα εξασφαλίσει την ελεύθερη έξοδο των φοιτητών, με την Αστυνομική Διεύθυνση Αθηνών να ανακοινώνει πως δε θα επέμβει προς εκκένωση. Το βράδυ της 22ας Φεβρουαρίου θα ξεκινήσει η έξοδος των φοιτητών από το κτίριο της Νομικής, η οποία θα εξελιχθεί σε συλλαλητήριο προς το Σύνταγμα με τη συμμετοχή και πολιτών, παρά τις συγκρούσεις με αστυνομικούς και τις συλλήψεις. Σχεδόν έναν μήνα μετά, στις 20 Μαρτίου, θα πραγματοποιηθεί νέα κατάληψη της Νομικής Σχολής, ωστόσο με μικρότερη αριθμητικά συμμετοχή φοιτητών. Αυτή τη φορά, οι Πρυτανικές Αρχές θα ζητήσουν την επέμβαση της αστυνομίας, με την κατάληψη να λήγει εντός λίγων ωρών με βίαιο τρόπο, καθώς το καθεστώς δεν επιθυμούσε την επανάληψη των γεγονότων του Φεβρουαρίου.
Εν κατακλείδι, η κατάληψη της Νομικής στις 21–22 Φεβρουαρίου 1973, από την οποία συμπληρώνουμε σήμερα 50 έτη, αποτέλεσε σημαντική στιγμή αντίστασης στο περίπου εξάχρονο –έως τότε– στρατιωτικό καθεστώς. Μπορεί η συμβολική κατάληψη να μην οδήγησε στη μετωπική σύγκρουση μαζί του, αλλά επέτυχε τον αντικειμενικό σκοπό της, που δεν ήταν άλλος από την ανασύνταξη του φοιτητικού κινήματος, η οποία θα οδηγήσει στα γεγονότα του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Σωτηρόπουλος, Δημήτρης Π., Η κατάληψη της Νομικής Σχολής, kathimerini.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Χατζηδάκης, Μάνος Ν. (2016), Πολυτεχνείο 1973 & «Αντίστασις», Μύθοι και αλήθειες, Αθήνα: Εκδόσεις Πελασγός.
- tovima.gr, Η κατάληψη της Νομικής Σχολής το 1973: Τα γεγονότα της πρώτης μεγάλης αντίδρασης των φοιτητών, Διαθέσιμο εδώ
