Της Νίκης Καραχάλιου,
Στη ζωή της δεν υπήρχε καμία υποψία συννέφου. Άλλωστε, ήταν μία από τις ισχυρότερες και πλουσιότερες πριγκίπισσες της εποχής της. Όμορφη, έξυπνη και δυναμική, είχε κάτι το ξεχωριστό από μικρή, και χωρίς αμφιβολία το μέλλον που την περίμενε ήταν ακριβώς το ίδιο μ’ αυτό όλων των δευτερότοκων, τριτότοκων κ.τ.λ. πριγκιπισσών των χριστιανικών βασιλείων της Ευρώπης. Κι όμως, τη ζωή της Ιωάννας Α’ της Καστίλης την επισκίασε ένα μόνιμο μαύρο σύννεφο. Αυτή δεν θα έμενε στην ιστορία, όπως όλες οι πριγκίπισσες, για την ομορφιά τους, την κομψότητά τους ή την μεγαλοψυχία τους. Θα έμενε στην ιστορία για την τραγική ζωή της, για τον θρόνο, που ποτέ επί της ουσίας δεν κατείχε, καθώς και για την ψυχική της ανισορροπία.
Η Ιωάννα, «η τρελή», έτσι την αποκαλούσαν όλοι τότε κι έτσι τη γνωρίζουν όλοι σήμερα. Ποια ήταν, όμως, η ζωή της «τρελής» βασίλισσας, που δεν είχε δει για 45 χρόνια τον ήλιο; Ποιοι τη βάφτισαν «τρελή» και το σπουδαιότερο, ήταν πραγματικά τρελή; Η Ιωάννα γεννήθηκε στις 6 Νοεμβρίου του 1479, ήταν το τρίτο παιδί και η δεύτερη κόρη των Καθολικών Μοναρχών, της Ισαβέλλα Α΄ της Καστίλης και του Φερδινάνδου Β΄ της Αραγονίας. Ανατράφηκε μαζί με τον μόλις κατά ένα έτος μεγαλύτερο αδερφό της, Ιωάννη, διάδοχο των Βασιλείων της Καστίλης και της Αραγονίας, υπό το αυστηρό βλέμμα της μητέρας τους. Αν και ήταν σπάνιο για μια βασίλισσα της εποχής, με τόσες κρατικές υποχρεώσεις να ασχολείται με το μεγάλωμα των παιδιών της, η Ισαβέλλα ήταν τρυφερή μητέρα, περνούσε πολλές ώρες μαζί με τα μικρότερα παιδιά της, τα οποία ουκ ολίγες φορές είχε μαζί της ακόμα και σε κυβερνητικά συμβούλια.
Ο γάμος των γονιών της ήταν από τους πιο ευτυχισμένους βασιλικούς γάμους, και παρά τις εξωσυζυγικές σχέσεις του Φερδινάνδου, το ζευγάρι ήταν πολύ αγαπημένο. Η Βασίλισσα φρόντισε η Ιωάννα, καθώς κι όλες οι κόρες της να λάβουν την καλύτερη δυνατή μόρφωση. Η εκπαίδευση της νεαρής πριγκίπισσας, που πολλοί θα ζήλευαν ακόμα και σήμερα, περιλάμβανε ιστορία, λογοτεχνία, ποίηση, μουσική, ξένες γλώσσες, μαγειρική, ιππασία. Η μητέρα της δε, έδειχνε ζωηρό ενδιαφέρον να εμφυσήσει στα παιδιά της τον καθολικισμό και είχε διαμορφώσει τις κατάλληλες συνθήκες στο παλάτι, ώστε αυτές να εναρμονίζονται πλήρως με τις χριστιανικές αρχές, επιβάλλοντας λιτότητα ως προς το φαγητό και τον τρόπο ντυσίματος, ενώ συγκεκριμένες ώρες της ημέρας αφιερώνονταν στην προσευχή.
Η Ιωάννα θεωρούταν ζωηρό παιδί, της άρεσε η γυμναστική και το κυνήγι, μεγαλώνοντας, όμως, έγινε αρκετά εσωστρεφής, προτιμούσε να περνάει τον χρόνο της διαβάζοντας βιβλία ή κάνοντας συντροφιά στον αγαπημένο της αδελφό. Μάλιστα, οι δάσκαλοί τους είχαν συμφωνήσει ότι η αντιληπτική της ικανότητα ήταν σαφέστερα ισχυρότερη από αυτή του Ιωάννη. Ξεχώριζε για την ομορφιά της -είχε κατακόκκινα μαλλιά και μεγάλα καφέ μάτια-, την ευστροφία της, αλλά και για τον δυναμισμό της, τον οποίο δεν ήταν δύσκολο να αποκτήσει, μεγαλώνοντας δίπλα σε μια τέτοια δυναμική και ισχυρή μητέρα.
Όπως κάθε πριγκίπισσα που έφτανε σε ηλικία γάμου, έτσι και η Ιωάννα θα έπρεπε να παντρευτεί με κάποιον άλλον γόνο βασιλικής οικογένειας, ώστε να εκπληρώσει το καθήκον της απέναντι στο βασίλειο και στους γονείς της. Αποφασίστηκε να παντρευτεί τον 18χρονο Φίλιππο, Αρχιδούκα της Κομητείας της Φλάνδρας, ο επονομαζόμενος «ωραίος», πρωτότοκος γιος του Μαξιμιλιανού, Αυτοκράτορα της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της Μαρίας της Βουργουνδίας. Πίσω από την επιλογή αυτή κρύβονταν, βεβαίως, πολιτικά κίνητρα, που δεν ήταν άλλα από την ενίσχυση των σχέσεων των δύο βασιλείων, απέναντι στην όλο και πιο κραταιά Γαλλία. Ως εκ τούτου, θεωρήθηκε ότι οι σχέσεις των δύο βασιλείων θα γίνονταν ισχυρότερες με έναν διπλό γάμο κι έτσι η αδελφή του Φιλίππου, Μαργαρίτα παντρεύτηκε τον αδελφό της Ιωάννας, Ιωάννη.
Παντρεύτηκαν το 1496 διά αντιπροσώπου και μόλις μια εβδομάδα μετά, η Ιωάννα ξεκίνησε το ταξίδι της για την Φλάνδρα, στο οποίο, μάλιστα, το καράβι, που την μετέφερε κινδύνευσε να βυθιστεί. Ούτε οι πρώτες εντυπώσεις της Ιωάννας για το νέο της σπίτι ήταν οι καλύτερες, αφού ο Φίλιππος δεν την υποδέχτηκε κατά την άφιξή της, όπως συνηθιζόταν, πράξη που χαρακτήρισε ως έλλειψη σεβασμού και φιλοξενίας. Ωστόσο, συναντήθηκαν την επόμενη ημέρα και το ζευγάρι ερωτεύτηκε με την πρώτη ματιά. Ο Φίλιππος εντυπωσιάστηκε από την ομορφιά της, ενώ το ίδιο συνέβη και στην Ιωάννα, ας μην ξεχνάμε, άλλωστε πως ο σύζυγός της θεωρούταν ως ο ομορφότερος νέος της εποχής.
Ενδεικτικό των συναισθημάτων που κατέκλυσαν τον νεαρό Αρχιδούκα είναι ότι, ενώ ο γάμος τους είχε κανονιστεί να τελεστεί την επόμενη εβδομάδα, διέταξε τον Αρχιεπίσκοπο να τους ευλογήσει αμέσως, ώστε να ολοκληρωθεί ο γάμος τους. Φημολογείται, μάλιστα, ότι πριν καν τελειώσει το μυστήριο, ο Φίλιππος είχε αρπάξει την Ιωάννα, οδηγώντας την στα διαμερίσματά του. Η ζωή, όμως, για την Ιωάννα στο ανάκτορο της Φλάνδρας δεν ήταν το ίδιο χαρούμενη, με τον συζυγικό βίο. Οι άνθρωποι της αυλής την αντιπαθούσαν, όπως άλλωστε κι εκείνη, η λιτή ζωή, που είχε ως τότε συνηθίσει, δεν συμβάδιζε μ’ αυτή των αυλικών, ενώ και οι τρόποι συμπεριφοράς, με τους οποίους είχε γαλουχηθεί ήταν εντελώς διαφορετικοί.
Παρόλα αυτά, όλοι συμφωνούσαν ότι η Ιωάννα ήταν καλή επιλογή, κι αυτό κυρίως λόγω της γονιμότητάς της, αλλά και των ανώδυνων τοκετών, στους οποίους δεν επιθυμούσε καν την παρουσία μαίας. Μάλιστα, γέννησε τον πρωτότοκο γιο της Κάρολο σε ένα σκοτεινό δωμάτιο, τη στιγμή που στο παλάτι διεξαγόταν χορός, χωρίς καμία βοήθεια και παρά τις ρυπαρές συνθήκες τόσο η μητέρα, όσο και το βρέφος έχαιραν άκρας υγείας. Το ζευγάρι ήταν ερωτευμένο, καμία πολιτική διαμάχη δεν έμοιαζε ότι μπορούσε να μπει ανάμεσά τους, και το ενδεχόμενο η Ιωάννα να αποκτήσει τον θρόνο της Αραγωνίας και της Καστίλης ήταν απίθανο. Σύντομα, όμως, όλα θα αλλάξουν. Το 1497, ο Πρίγκιπας Ιωάννης και διάδοχος του θρόνου των δύο βασιλείων πεθαίνει.
Η γυναίκα του η Μαργαρίτα ήταν έγκυος, ωστόσο, γέννησε πρόωρα ένα θνησιγενές κορίτσι. Αν και η μεγαλύτερη αδελφή της Ιωάννας, η Ισαβέλλα, ήταν η επόμενη διάδοχος, οι ελπίδες του Φιλίππου για την κατάκτηση των δύο θρόνων αναζωπυρώθηκαν. Ταυτόχρονα, είχε χάσει και το ενδιαφέρον του για την σύζυγό του, η οποία ήταν διαρκώς έγκυος, οι συναισθηματισμοί της τον είχαν κουράσει και άρχισε να προτιμά την συντροφιά άλλων γυναικών. Οι εξωσυζυγικές σχέσεις του συζύγου της, φυσικά δεν πέρασαν απαρατήρητες από την Ιωάννα, της οποίας τα συναισθήματα παρέμεναν ακλόνητα, ωστόσο πολλές φορές γινόταν επιθετική απέναντί του, αλλά και στις ερωμένες του. Κι αυτή ακριβώς η συμπεριφορά έδωσε στον Φίλιππο το έναυσμα να κλειδώνει την Ιωάννα στα δωμάτιά της ως μια μορφή τιμωρίας, κάτι, που φυσικά, μόνο ως συμμόρφωση δεν λειτούργησε. Δεν ήταν λίγες οι φορές που η πριγκίπισσα αρνούταν να φάει ή κοιμηθεί αν δεν της δίνονταν πάλι η ελευθερία της. Το χειρότερο για την Ιωάννα, ήταν η στέρηση των παιδιών της. Το 1498, η αδελφή της, Ισαβέλλα γέννησε ένα αγόρι και λίγες ώρες μετά η ίδια θα πεθάνει λόγω επιπλοκών κατά τη διάρκεια του τοκετού. Δύο χρόνια μετά, ο γιος της θα έχει την ίδια τύχη.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Joanna of Castile: Story of A Misunderstood Queen in Portraits, dailyartmagazine.com. Διαθέσιμο εδώ
- Unhinged Facts About Joanna of Castile, Spain’s Mad Queen, factinate.com. Διαθέσιμο εδώ
- Death of Joanna Queen of Castille and Aragon, historynaked.com. Διαθέσιμο εδώ
