Της Κωνσταντίνας Στάμου,
Από πολύ παλιά όπως και σήμερα, η χώρα μας έχει αποτελέσει μαγνήτη ξένων προτύπων, κυρίως ευρωπαϊκών. Ταυτόχρονα, μια ενδελεχής ανάγνωση των ελληνικών λογοτεχνικών κολοσσών της πολιτισμικής μας κληρονομιάς θα μας επιτρέψει να παρατηρήσουμε ένα μοτίβο μόνιμης αφομοίωσης των ξενόφερτων συνηθειών.
Όπως οι νέοι ανέκαθεν, ήδη από τη γενιά του 1900, έφερναν και καθίδρυαν την πνοή του ευρωπαϊκού αέρα στην καθημερινή ζωή, το ίδιο φαινόταν να κάνει και η τέχνη. Τα παραδείγματα για τους δύσπιστους είναι πολλά, όπως το κίνημα του διαφωτισμού που καλωσορίστηκε στην Ελλάδα, ο ρομαντισμός από τη Μεγάλη Βρετανία που στεγάστηκε στη χώρα μας κ.α. Σήμερα, η εξωτερική νοοτροπία βρίσκει πάλι τρόπο να διεισδύσει στην ελληνική σταθερά. Ο όρος ροζ λογοτεχνίας (pink-lit), μήτηρ αγγλικής, ασπάστηκε τους καθημερινούς προβληματισμούς των γυναικών και με τη μορφή βιβλίου μπήκε στα σπίτια τους για να τους δώσει λύση ή τουλάχιστον συμπαράσταση. Για τον λόγο αυτό, η ροζ λογοτεχνία άπτεται ερωτικών συναισθηματικών θεμάτων. Πολλές γυναίκες την υποστήριξαν, καθώς με τις αγορές τους αύξησαν ασφυκτικά τα νούμερα των πωλήσεων στα τέκνα της. Απόψεις όπως «άμα διαβάσεις ένα βιβλίο σίγουρα κάτι καινούργιο θα μάθεις και θα εξελιχθείς» σίγουρα βοήθησαν στην άνθισή της. Οι συγγραφείς που την αναπαράγουν μετατρέπουν απλά το «κουτσομπολιό» σε έντυπο κείμενο με μια σωστή αλληλουχία λέξεων που φαντάζει ότι αυτά που εκφράζει ο/η συγγραφέας είναι σημαντικά.
Το ημερολόγιο της Μπριζετ Τζόουνς (1996) , Οι πενήντα αποχρώσεις του γκρι (2011) , το Sex and the city (1997) είναι μόνο λίγα από τα χαρακτηριστικά παραδείγματα ροζ λογοτεχνίας που το κοινό αγάπησε και τα προώθησε, αφού εκτός από βιβλία έγιναν και ταινίες. Οι αναγνώστες, όμως, αν παραμέριζαν λίγο την ανθρώπινη ανάγκη τους για λεπτομερή περιγραφή της ζωής ενός άλλου ατόμου, θα διέκριναν ότι τα βιβλία αυτά δε τους προσέφεραν τίποτα. Φυσικά, το να αναγνώσουμε ένα βιβλίο στον ελεύθερο χρόνο μας είναι κάτι το πολύ ευεργετικό, αλλά πλέον πρέπει να είμαστε προσεκτικοί με την ογκώδη συλλογή λογοτεχνικών επιλογών που δημιουργήθηκε στις μέρες μας.
Ένα βιβλίο πρέπει να ωφελεί τον αναγνώστη. Ακόμη και για τις ώρες χαλάρωσης που προτιμάται ένα πιο εύκολο βιβλίο, υπάρχουν αξιόλογες επιλογές που παρά την απλοϊκή γλώσσα και θεματική ωφελούν τον αναγνώστη. Η λογοτεχνία, όμως, πάντα επηρέαζε και την κοινωνία, αφού βάση της αποτελούν οι ίδιοι άνθρωποι που γίνονται αναγνώστες των έργων της. Αντίστοιχα, η ροζ λογοτεχνία συμπορεύεται και τονώνει μια κοινωνική, αυτήν τη φορά λανθάνουσα οπτική, τον μεταφεμινισμό. Ο μεταφεμινισμός, που έχει αφήσει τη διευκρίνιση της βάσης του αόριστη, πρωτοεμφανίστηκε στα Μ.Μ.Ε. Πλήθος τηλεπαρουσιαστριών μιλούσαν για τα καταπιεστικά πρότυπα του φεμινισμού και φαίνονταν να απορρίπτουν τις φεμινιστικές απόψεις των γυναικών της δεκαετίας του ’60 γιατί δεν ήταν αρκετά ανοιχτόμυαλες.
Οι μεταφεμινίστριες αποδοκιμάζουν την ιδέα που θέλει τις γυναίκες αδύναμες που χρήζουν σωτηρίας, αφού αναγνωρίζουν την ελευθερία που υπάρχει σήμερα, μια δηλαδή γυναίκα να μπορεί να διαλέγει όποιο τρόπο ζωής της αρμόζει, ακόμα και αν αυτός στον φεμινιστικό κόσμο θα ήταν ακατάδεκτος. Οι μεταφεμινίστριες έχουν ρομαντικοποιήσει την πορνογραφία στο date rape κ.α.. Αυτό φυσικά το ασπάστηκε και η ροζ λογοτεχνία, με αποτέλεσμα να βλέπουμε πρωταγωνίστριες βιβλίων γυναίκες που έχουν σκοπό της ζωής τους την υπέρτατη σεξουαλική περιπέτεια, η οποία και τις κυνηγάει παντού από το σπίτι τους ως και τον εργασιακό τους χώρο. Σε αυτά τα βιβλία, όσο και αν θέλουν να λέγονται πρωτοποριακά, λείπει η πολιτισμικότητά τους. Κύριοι χαρακτήρες είναι πάντα γυναίκες και κυρίως ετεροφυλοφιλικής σεξουαλικής προτίμησης, με το αντρικό φύλο είτε να υποτιμάται είτε να εκλείπει τελείως. Όσο και αν ο μεταφεμινισμός προτρέπει τη γυναίκα να διαλέξει όποιο τρόπο ζωής θέλει αυτή, σε όλους τους τομείς του οποίου το συναντάμε αναπαράγει μονίμως τη γυναίκα καριερίστρια, αδέσμευτη μέχρι τα 40 που έχει «ευχαριστηθεί το σώμα της» και τότε είναι έτοιμη να κατασταλάξει. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι πάγιο.
Οι περισσότεροι εντάσσουν τη ροζ λογοτεχνία στην παραλογοτεχνία, δηλαδή την καθαρά εμπορευματική και διαφημιστική διάθεση ενός βιβλίου. Όπως σε πολλούς τομείς, πόσο μάλλον στον χώρο της λογοτεχνίας, υπάρχει ευρύ φάσμα αντιπαράθεσης απόψεων. Η παραλογοτεχνία δεν είναι καινούριο φαινόμενο, απλά πρώτη φορά προωθείται σε τέτοιο βαθμό. Δεν χρειάζεται κανείς να γράψει για να συμβάλει στον χώρο της γνώσης και του βιβλίου. Η συμμετοχή σας με τις αγορές σας είναι ένα μέρος της φωνής σας σε αυτόν τον χώρο και το να έχουμε φωνή κάπου είναι πολύ σημαντικό, για αυτό και πρέπει να το χειριζόμαστε αναλόγως.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Η ΕΠΕΛΑΣΗ ΤΗΣ ΡΟΖ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, politeianet.gr. Διαθέσιμο εδώ
