Της Κατερίνας Αγγελοπούλου,
6 Φεβρουαρίου 2023. Δύο ισχυροί σεισμοί πλήττουν τη νότια Τουρκία προκαλώντας αμέτρητες καταστροφές σε πόλεις της Τουρκίας και της βόρειας Συρίας. Η είδηση κάνει τον γύρο του κόσμου μέσα σε λίγες μόλις ώρες. Το πιο θλιβερό; Δεκάδες χιλιάδες νεκροί και τραυματίες, ενώ άλλοι τόσοι παραμένουν εγκλωβισμένοι κάτω από τα συντρίμμια, περιμένοντας μία «σανίδα» σωτηρίας. Μέσα σε αυτήν την «κόλαση» και ως ένδειξη συμπαράστασης, η χώρα μας αποφασίζει να στείλει στη γείτονα χώρα ελληνική αποστολή επανδρωμένη με διασώστες, προκειμένου να βοηθήσει όσο το δυνατόν περισσότερο στην αντιμετώπιση αυτής της τραγωδίας. Πέραν αυτού, πολλοί δήμοι, σύλλογοι και ομάδες συγκεντρώνουν τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης με στόχο την αποστολή τους στις πληττόμενες περιοχές.
Και κάπου εδώ γεννάται το ζήτημα της κοινωνικής αλληλεγγύης. Τι σημαίνει αλληλεγγύη και πόσο σημαντική είναι αυτή για την ορθή δόμηση και λειτουργία της κοινωνίας; Αν μπορούσαμε να δώσουμε έναν ορισμό, τότε θα λέγαμε πως η αλληλεγγύη σχετίζεται με έννοιες όπως η συμπαράσταση και αλληλοβοήθεια. Ερείδεται στο αίσθημα της ενότητας και του αλτρουισμού που συνδέει τα άτομα μεταξύ τους και τα απομακρύνει από την εγωπάθεια και το προσωπικό συμφέρον. Για τον λόγο αυτό, θα λέγαμε πως η αλληλεγγύη χαρακτηρίζεται περισσότερο από μια κοινωνιολογική χροιά και απαντάται σε μορφές εθελοντικής εργασίας και αγαθοεργιών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το άτομο υπερβαίνει το «εγώ» και δίνει έμφαση στο «εμείς». Κοινωνικοποιείται και γίνεται υπέρμαχος μιας ουσιαστικής μορφής δημοκρατικής κοινωνίας, στην οποία καταξιώνεται η ανθρώπινη πράξη και αναδεικνύεται η ουσιαστική πτυχή του ανθρώπου.
Η αλληλεγγύη, ως μια εσωτερική δύναμη, συνιστά τη μόνη λύση που θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια ενωτική διάθεση με τους συνανθρώπους μας και να μας οδηγήσει σε μια ποιοτικότερη ζωή. Η ίδια ξεπροβάλλει μέσα από το αίσθημα του καθήκοντος προς τον διπλανό και συνδέεται με την ενσυναίσθηση, τη γενναιοδωρία, την εντιμότητα. Η αλληλεγγύη είναι ύψιστη κοινωνική αρετή, ηθική επιταγή και «αντίδοτο» που θα μας ανακουφίσει από τον πόνο που νιώθουμε. Έτσι, υιοθετώντας μια υπερατομική συνείδηση με πανανθρώπινη διάσταση, θα απαλλαχθούμε από την ψυχική μας δουλεία, την αδιαφορία και τη μοναξιά μας. Όλοι μαζί θα συνδιαμορφώσουμε τον ηθικό πολιτισμό.
Εν προκειμένω, η αλληλεγγύη ξεπερνά και «σβήνει» κάθε ανθρώπινο και φυσικό σύνορο, δίνοντας το παρόν σε μια περίοδο κοινωνικής και οικονομικής δυσπραγίας. Αδιαμφισβήτητα, είναι –τουλάχιστον– συγκινητικό το γεγονός πως δύο χώρες με πολιτικές διαφωνίες και εν γένει τεταμένες σχέσεις ενώνουν τις δυνάμεις τους υπό το πρίσμα της αλληλεγγύης και της αλληλοβοήθειας. Δίνει άλλη πνοή στον εθελοντισμό και μας διδάσκει εμπράκτως πως η αγάπη για τον άνθρωπο υπερισχύει κάθε έχθρας και αντιπαλότητας. Αποδεικνύει –ιδιαίτερα σε μία εποχή φιλονικίας και ενεργών πολέμων– πως μπροστά στον ανήμπορο, τον τραυματία, το θύμα, το παιδί, τίποτα δεν έχει μεγαλύτερη αξία από τη συμπαράσταση. Συνιστά μεγάλη «δύναμη» τόσο να δίνεις βοήθεια στον «εχθρό» σου, όσο και να τη δέχεσαι. Στα Τουρκικά ΜΜΕ κυριαρχούσε η λέξη «ευχαριστώ». Μα, ένας είναι ο σκοπός της αλληλεγγύης: να αγαπάς και να βοηθάς χωρίς ανταλλάγματα, χωρίς όρια, χωρίς σύνορα.
Βέβαια, από την άλλη πλευρά, πολλοί ήταν εκείνοι που αναρωτήθηκαν «γιατί». «Γιατί να στείλουμε βοήθεια;», «Αυτοί γιατί συμπεριφέρονται έτσι;» «Αυτοί γιατί δεν έκαναν το ίδιο όταν εμείς είχαμε ανάγκη;», «Γιατί είπαν ότι θα έρθουν νύχτα;». Αμέτρητα ανούσια «γιατί». Γιατί όταν το μίσος έχει ριζώσει βαθιά μέσα μας, δεν μπορούμε να αντιληφθούμε τα απλά, να απολαύσουμε τα πιο σπουδαία. Είναι θλιβερό τον 21ο αιώνα να βρίσκουμε ευχαρίστηση στον πόνο και τη στεναχώρια του συνανθρώπου μας.
Χρέος μας είναι, λοιπόν, να αφήσουμε πίσω τα «γιατί» και να εστιάσουμε στα «διότι», στην ουσία δηλαδή του να βοηθάς ανεξαρτήτως χώρας, φυλής, θρησκείας, πεποιθήσεων. Ας κάνουμε ένα βήμα πιο κοντά στην ανάγκη για δημοκρατία και ας αποβάλλουμε σταδιακά όλες αυτές τις απόψεις που μας φθείρουν σαν κοινωνία και μας εμποδίζουν από το να ζήσουμε ως αυτό που πραγματικά είμαστε: άνθρωποι!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Αλληλεγγύη, noiazomaikaidrw.gr, διαθέσιμο εδώ
