Της Μαρίας Ιορδανίδου,
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως ο 20ος αιώνας έχει αποκτήσει δικαίως την προσωνυμία «εποχή των άκρων», αποτελώντας μια ιδιαίτερη ιστορική περίοδο, στη διάρκεια της οποίας πέφτει οριστικά το αυτοκρατορικό σύστημα και ξεδιπλώνεται σταδιακά η μεγάλη πάλη τριών κοινωνικοπολιτικών καθεστώτων (καπιταλισμού, κομμουνισμού και φασισμού) για εξουσία. Ο αιώνας αυτός θα στιγματίσει την πορεία της σύγχρονης Ιστορίας, με το ναζιστικό καθεστώς της Γερμανίας να διαδραματίζει καίριο ρόλο κατά το πρώτο μισό και να επωμίζεται το μεγαλύτερο μερίδιο ευθυνών. Η ακραία και άγρια εξτρεμιστική ιδεολογία και πολιτική του ναζισμού δεν θα συνιστήσει απλώς το έναυσμα για την αρχή του ολοκληρωτικού πολέμου, αλλά θα εισχωρήσει βαθιά στον πυρήνα της γερμανικής κοινωνίας, κατορθώνοντας, έτσι, την πλειοψηφία των στόχων του.
Σε μια εποχή που η μεγάλη οικονομική κρίση της δεκαετίας του ’30 είχε καθηλώσει, μεταξύ άλλων, τον γερμανικό λαό σε τραγικό βαθμό, με τον αριθμό των ανέργων να φτάνουν περίπου τα 6 εκατομμύρια, τις εργατικές απεργίες ανέργων να αποτελούν σύνηθες φαινόμενο και τον πληθωρισμό στα ύψη όπως ποτέ άλλοτε, το εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα, πατώντας πάνω στο κλίμα απελπισίας, κατόρθωσε να εκλεγεί. Με το αποτυχημένο πραξικόπημα του κόμματος για κατάληψη της εξουσίας δια της βίας το 1923 να αποτελεί παρελθόν, ο σχηματισμός του τρίτου Ράιχ νομίμως το 1933, θα σημάνει την επίσημη αρχή της προσπάθειας ναζιστικοποίησης της Γερμανίας (Gleichschaltung). Με πιο απλά λόγια, από την πρώτη χρονιά διακυβέρνησης του ναζιστικού κόμματος, σκοπός δεν ήταν απλός η εγκαθίδρυση απολυταρχικού καθεστώτος, αλλά η ολοκληρωτική προσάρτηση του γερμανικού λαού στο ναζιστικό πρότυπο-ιδεολογία της Άριας φυλής.
Μέσω νέων συνταγματικών νόμων και διαταγμάτων, το χιτλερικό καθεστώς θα συσσωρεύσει κάθε νομοθετική και εκτελεστική εξουσία στο πρόσωπο του ηγέτη του και του κύκλου του. Με τη νέα αυτή τάξη πραγμάτων, υπάρχουν πλέον τα μέσα και οι τρόποι, ώστε το καθεστώς να υλοποιήσει τον κόσμο που «οραματίζονταν», τον «καθαρό» κόσμο απαλλαγμένο από «αυτούς» που αμαυρώνουν το γερμανικό αίμα. Φυσικά, δεν αποτελεί εξαίρεση από τις ναζιστικές ιδεολογίες η στοχοποίηση των ατόμων με σοβαρές σωματικές αναπηρίες και νοητικές δυσλειτουργίες. Προσεγγίζουν τον γερμανικό λαό με τον εξής προπαγανδιστικό τρόπο: συνδυάζουν τη διατήρηση/προφύλαξη του καθαρού Αρίου αίματος με την οικονομική υπόσταση του απλού Γερμανού φορολογούμενου πολίτη. Παρουσιάζουν αχρείαστη τη φορολογία για αυτή την ομάδα ανθρώπων, παρουσιάζοντάς τους ως οικονομικό βάρος, και αλόγιστη χρηματική σπάταλη. Για αυτό ακριβώς, μειώθηκαν δραματικά τα χρηματικά ποσά του δημοσίου ταμείου για τα ΑμεΑ.
Η όλη αυτή προπαγανδιστική επίθεση κατά των ΑμεΑ λειτούργησε ως μια εισαγωγή που είχε σκοπό να προετοιμάσει το τοπίο για το ναζιστικό σχέδιο ολοκληρωτικής και οργανωμένης εξόντωσής τους. Σύντομα το καθεστώς δεν θα αρκεστεί μόνο σε διαφημιστικές λεζάντες και αφίσες, στις οποίες τα εν λόγω άτομα παρουσιάζονταν ως «παραφωνίες της φύσεως». Βέβαια, ήδη στα πλαίσια της όλης αυτής θεώρησης της ευ-γονικής, που στη Γερμανία υπερίσχυσε ο όρος του ιατρού Alfred Ploetz «φυλετική υγιεινή», εξελισσόταν ακούσιες υποχρεωτικές στειρώσεις στους ανθρώπους αυτούς με σκοπό την αποφυγή της «βιολογικής διάδοσης» των χαρακτηριστικών τους. Φυσικά αυτή δεν ήταν μια πρακτική που δημιούργησαν πρώτοι οι Γερμανοί Ναζί και δεν υποστηρίχθηκε μόνο από αυτούς, καθώς απόψεις περί ευγονικής είχαν κυριαρχήσει στον εσωτερικό πυρήνα της γερμανικής κοινωνίας ήδη από τα τέλη του 19ου αιώνα. Σε διάφορες χρονικές περιόδους κατά τις αρχές του 20ου αιώνα, εντοπίζεται η πραγματοποίηση παρόμοιων προγραμμάτων στις Η.Π.Α. και σε κάποιες σκανδιναβικές χώρες, από τις οποίες εμπνεύστηκε και αντέγραψε η ναζιστική κυβέρνηση.
Η ευγονική θα ακμάσει «λαμπρά» κατά τη ναζιστική περίοδο, αλλά όπως κάθε τι που φτάνει στα ύψη, το τέλος του πολέμου θα σημάνει τη σταδιακή παραγκώνιση τέτοιων ρατσιστικών επιστημονικών θεωριών. Μέχρι τότε όμως, το ναζιστικό καθεστώς θα έχει όλο τον χρόνο και τα μέσα για να διαπράξει φρικτά εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Είναι λογικό πως δεν θα μπορούσαν τα ηγετικά ναζιστικά στελέχη να καταφέρουν κάτι τέτοιο μόνοι τους. Σχεδόν η πλειοψηφία των Γερμανών ιατρών θα συνεισφέρει στις δύσκολες αυτές προσπάθειες «διαφύλαξης του γερμανικού αίματος», ενώ ένα μεγάλο ποσοστό αποτελούσαν και μέλη του κόμματος. Πρέπει να γίνει κατανοητή η ενεργή ανάμειξη πολλών τομέων της γερμανικής κοινοπολιτείας στη διαδικασία υλοποίησης όλων των ναζιστικών σχεδίων. Έτσι και στον επιστημονικό τομέα, οι γιατροί, οι περισσότεροι εκούσια, θα πραγματοποιήσουν στειρώσεις, επικίνδυνα ιατρικά πειράματα και θανατώσεις σε χιλιάδες ανθρώπους με αναπηρίες.
Το ναζιστικό σχέδιο ευθανασίας “Aktion Τ4″ θα ξεκινήσει με την αρχή του πολέμου και θα επιφέρει, μέχρι το 1945, αριθμό θυμάτων που ξεπερνούσε τις 300 χιλιάδες. Επιπλέον «θα συνεισφέρει» στη λειτουργία της μαζικής εξολόθρευσης στα στρατόπεδα εξόντωσης, καθώς θα αποτελέσει και πεδίο δοκιμής των αερίων που διοχέτευαν σε φορτηγά και στρατοπεδικούς χώρους για να δολοφονήσουν τα θύματα τους. Θα μπορούσε κανείς να το παρομοιάσει με εργαστήριο που εκπαίδευε τα μέλη των SS για την πρακτική τους στα στρατόπεδα εξόντωσης. Όσοι διαγιγνώσκονταν ως «ακατάλληλοι» να ζήσουν, μεταφέρονταν σε ειδικά ιδρύματα όπου και δολοφονούνταν με ενέσεις, δηλητηριώδη αέρια, χάπια κλπ. Στη συνέχεια, αποτέφρωναν τα πτώματα και πολλές φορές παρέδιδαν τις στάχτες στους συγγενείς. Το όλο σχέδιο ξεκίνησε πρώτα να εφαρμόζεται σε βρέφη και παιδιά, στα οποία συνήθως χορηγούσαν δηλητηριώδη ένεση ή τα άφηναν να λιμοκτονήσουν και, στη συνέχεια, επεκτάθηκε και στους ενήλικες.
Διάφορες διαμαρτυρίες πολιτών και καταγγελίες από θρησκευτικούς εκπροσώπους και κληρικούς το 1941 κατέστειλαν για μικρό χρονικό διάστημα τη λειτουργία του προγράμματος. Αυτή η διακοπή, βέβαια, κράτησε μόνο ένα χρόνο, καθώς τον Αύγουστο του 1942 ξεκίνησε πάλι, με περισσότερη προσοχή και μυστικότητα αυτή τη φορά η εφαρμογή των δολοφονικών σχεδίων. Το πρόγραμμα ευθανασίας Τ4 θα συνεχίσει να στοιχίζει χιλιάδες ανθρώπινες ζωές μέχρι το τέλος του πολέμου υπό την εποπτεία της πλειοψηφίας του ιατρικού γερμανικού κόσμου με επικεφαλής τον Viktor Brack, θεμελιωτή του εν λόγω σχεδίου. Στη μεγάλη μερίδα ναζιστών μεγαλογιατρών που ανέλαβαν ηγετικές ευθύνες στο πρόγραμμα ευθανασίας και σε διάφορα ιατρικά πειράματα στο Άουσβιτς ανήκουν οι: Καρλ Μπραντ ο προσωπικός γιατρός του Χίτλερ, Βέρνερ Χάιντε, Πάουλ Νίτσε, Γιόζεφ Μένγκελε και πολλοί άλλοι.
Μέσω αυτών των σχεδίων εξόντωσης, φανερώνεται η άμεση και έμμεση συνεργασία πολλών τομέων της γερμανικής κοινωνίας και διοίκησης, στην προσπάθειά τους να κυριαρχήσουν βάσει των ναζιστικών ιδεατών, που εξαλείφουν κάθε στοιχείο ηθικής και ανθρωπιάς. Σκοπός τους δεν ήταν απλά η κυβερνητική διατήρηση, αλλά η ολοκληρωτική αλλοτρίωση της ευρωπαϊκής κοινωνίας, με στόχο την υλοποίηση της δικιάς τους «ουτοπίας». Μια «ουτοπική κοινωνία» στην οποία ανήκαν λίγοι με κόστος εκατομμύρια νεκρών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ρονοπούλου Ευτσταθία (2019), Ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης: Οι ευπαθείς ομάδες και οι αφανείς ήρωές τους, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Διαθέσιμο εδώ
- Ευαγγελία Κουκή (2016), Παλαιές και σύγχρονες μορφές ευγονικής: μία ηθική θεώρηση, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, εδώ
- Πρόγραμμα Ευθανασίας, USHMM.org, Διαθέσιμο εδώ
- Τσιγλόπουλος Αθανάσιος (2017), Σύγχρονη γερμανική βιβλιογραφία για τις εκτελέσεις των ΑμεΑ στην Γερμανία του ναζισμού: Συμβολή στην ιστορική έρευνα, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Διαθέσιμο εδώ
