Του Νικηφόρου Παγώνη,
Τα τελευταία χρόνια –από το σχολείο ακόμα–, έχουμε μια υφέρπουσα τάση απαξίωσης ή και υποβάθμισης των θεωρητικών-ανθρωπιστικών μαθημάτων. Οι μαθητές από τα πρώτα στάδια της εκπαίδευσης θα μάθουν γραφή, ανάγνωση, γραμματική, σύνταξη, έκθεση και θα πορεύονται με αυτά στη διάρκεια των μαθητικών τους χρόνων. Έπειτα, θα πρέπει να ασχοληθούν με τα «σπουδαία», τα «σημαντικά», εκείνα που απαιτούν τον πνευματικό κόπο, τη στοχοπροσήλωση και τις γνώσεις του μαθητή, δηλαδή την άλγεβρα, τη γεωμετρία, τη φυσική και την πληροφορική. Φυσικά, αυτό αποτελεί μια λανθασμένη αντίληψη, καθώς όλα τα μαθήματα απαιτούν έναν πνευματικό κόπο και μια στοχοπροσήλωση σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό. Είναι άτοπο, δηλαδή, ακόμα και από τα πρώτα στάδια του σχολείου να διαχωρίζουμε τα μαθήματα σε σημαντικά και ασήμαντα, διότι αυτό θα υπάρχει και μετέπειτα στον διαχωρισμό των επιστημών σε σημαντικές και ασήμαντες.
Πλέον, τα θεωρητικά μαθήματα, οι ανθρωπιστικές σπουδές και η ενασχόληση με τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες αντιμετωπίζονται σαν ένα «κόκκινο πανί», αφού για αρκετούς αυτά που διδάσκονται είναι παρωχημένα, δεν προσφέρουν κάτι εξελικτικό ή δεν έχουν κάποιο αντίκρισμα στην αγορά εργασίας, το γνωστό «πού θα μας χρησιμεύσουν αυτά;». Αναντίρρητα, η παρουσίαση των ανθρωπιστικών επιστημών ξεκινάει λανθασμένα από το ίδιο το σχολείο στα σχετικά μαθήματα. Στο σχολείο, δηλαδή, έχουμε έναν βαθμοθηρικό χαρακτήρα προσπαθώντας να αποστηθίσουμε όγκους από σελίδες στην ιστορία, δίχως όμως να έχουμε ιστορικές γνώσεις, εξεταζόμαστε για την ικανότητα αποστήθισης και όχι για τις γνώσεις που έχουμε και την κριτική μας σκέψη πάνω σε αυτές. Επιπλέον, κάνουμε «καταναγκαστικό» έργο προσπαθώντας να μάθουμε χρόνους, εγκλίσεις και μεταφράσεις, έχοντας πάντα στον νου μας ότι πρέπει να κατακτήσουμε μια υψηλή βαθμολογία. Όμως, αυτό δεν συνιστά την ανθρωπιστική σπουδή και επιστήμη γενικότερα.
Είναι απορίας άξιο το πώς έχουμε διδαχθεί να γράφουμε τέλεια στις εκθέσεις μας για την αναγκαιότητα ύπαρξης επαγγελματικού προσανατολισμού ή αλλαγής συστημάτων μάθησης και αυτό ακόμα να μην υπάρχει στην πραγματικότητα σε έναν ικανοποιητικό βαθμό. Αυτό μπορεί να γίνει είτε με ερευνητικές εργασίες, είτε με περισσότερη επιβράβευση, είτε με λιγότερη ύλη, ώστε να γίνεται καλύτερη κατανόηση από τους μαθητές. Δυστυχώς, όμως, συνεχίζουμε να έχουμε τις ίδιες απαρχαιωμένες μεθόδους. Εξακολουθεί να υφίσταται ο κατάλογος βαθμολόγησης, η αυστηρή εξέταση και η επιβράβευση εκείνου που ξέρει να αποστηθίζει. Δεν λέμε ότι πρέπει να καταργηθεί η εξέταση ή να μην χρειάζεται καθόλου οι μαθητές να αποστηθίζουν κάποια πράγματα. Το σημαντικό, όμως, είναι να εκσυγχρονιστεί η μέθοδος διδασκαλίας αυτών των μαθημάτων, ώστε να μην υπάρχουν διαστρεβλωμένες απόψεις, ούτε να νομίζει κάποιος ότι όπως είναι διαμορφωμένο αυτό το μάθημα, έτσι είναι διαμορφωμένη και η επιστήμη που ίσως σπουδάσει μετέπειτα.
Δηλαδή, με έναν σωστό επαγγελματικό προσανατολισμό, μπορούμε να γνωρίζουμε ότι εάν θέλουμε να ακολουθήσουμε μια σπουδή και ένα επάγγελμα ενός θεωρητικά «κορεσμένου» κλάδου, είναι εφικτό να γίνει και με έναν τρόπο ο οποίος δεν θα μοιάζει με τη διδασκαλία στο σχολείο. Θα κάνουμε τις σπουδές αυτές που θα μας ανοίξουν τους πνευματικούς μας ορίζοντες, και έπειτα μπορούμε να τις εξελίξουμε συνδυαστικά με κάτι σύγχρονο το οποίο να μας δίνει έναν πλήρη συνδυασμό προσόντων, τόσο για το πνεύμα μας όσο και για την αγορά εργασίας. Δεν είναι όλα άσπρο ή μαύρο, όπως τα πράγματα δεν είναι τα ίδια όπως ήταν κάποτε. Πρέπει να έχουμε αρκετές γνώσεις και να μπορούμε να συνδυάσουμε αυτά που θέλουμε να σπουδάσουμε με αυτά που είναι ζητούμενα στην κοινωνία που ζούμε.
Δεν είναι απαισιόδοξο για εμάς, αν σκεφτόμαστε να κάνουμε κάτι το οποίο φαινομενικά είναι πλήρως στελεχωμένο από ανθρώπους. Υπάρχουν οι κατάλληλοι ειδικοί σπουδών και ειδικοί καριέρας, που δύνανται να μας κατατοπίσουν στο πώς μπορούμε να κάνουμε πιο φιλικό στο σήμερα το βιογραφικό και τις σπουδές μας σε συνάρτηση με αυτά που επιθυμούμε να σπουδάσουμε. Γι’ αυτό, πρέπει να πάψουμε να ακούμε όσους μας αποτρέπουν να ασχοληθούμε με κάτι που δεν μας γεμίζει, προκειμένου να έχουμε κάποιο υποθετικό κέρδος.
Σε επίπεδο ανθρωπιστικών μαθημάτων και σπουδών –αφού αναφερόμαστε σε αυτά–, είναι σημαντικό να μαθαίνουμε την επιστήμη της γλώσσας, γιατί έτσι θα γνωρίζουμε από πού προήλθε η γλώσσα που μιλάμε τώρα και θα μπορούμε να την χειριζόμαστε όσο πιο καλά γίνεται και να τη διαιωνίζουμε. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε Ιστορία, καθώς θα γνωρίζουμε τη βάση μας αλλά και τι προηγήθηκε στις γενιές πριν από τις δικές μας. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε Κοινωνιολογία, προκειμένου να γνωρίζουμε για το κοινωνικό σύνολο. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε για τις παραστατικές τέχνες. Αυτά και αλλά πολλά αντικείμενα είναι σημαντικά να τα γνωρίζουμε. Είναι αναγκαίο, δηλαδή, να υπάρχουν άτομα που να ασχολούνται με αυτές τις επιστήμες, προκειμένου και να μπορούν να τις εξελίσσουν και να μπορούν να προτείνουν τρόπους πιο σύγχρονης διάδοσής τους, αλλά και να προτείνουν πράγματα που θα κάνουν αυτές τις επιστήμες πιο σύγχρονες.
Εξαιρετικά σημαντικό, επίσης, είναι να έχουμε μια πολύπλευρη γνώση, στον βαθμό που καθένας μας μπορεί, να κατέχουμε με άλλα λόγια γνώσεις και από τα θετικά μαθήματα και από τα θεωρητικά και από τα τεχνολογικά και από τα οικονομικά. Δεν μιλάμε για απαξίωση κανενός κλάδου. Αντίθετα, μιλάμε για πολύπλευρη γνώση που θα μας βοηθήσει να επιλέξουμε σωστά τις σπουδές μας ανάλογα με τα μαθήματα που μας αρέσουν και έχουμε κλίση σε αυτά.
Σε έναν επίλογο των παραπάνω, τα επιστημονικά αντικείμενα και οι σπουδές πάνω σε αυτά, θα είναι ζωντανά όσο εμείς ασχολούμαστε με αυτά και φροντίζουμε να μοιράζονται με έναν σωστό τρόπο στους γύρω μας. Πρέπει να απαλλαγούμε από τα στερεότυπα και να αδράξουμε τις ευκαιρίες που μας δίνει και η τεχνολογία, αλλά και η άνθιση της κοινωνίας μας. Με μια κατάλληλη αναζήτηση, μπορούμε από κάτι θεωρητικά «κορεσμένο» και πλήρες που θέλουμε να σπουδάσουμε και να ασκήσουμε ενδεχομένως ως επάγγελμα, τελικά να φτάσουμε να κάνουμε κάτι το οποίο κανείς δεν μας είχε ενημερώσει ότι μπορούμε να κάνουμε με αυτές τις σπουδές. Είναι σημαντικό να αναζητούμε συνεχώς και να μην ακούμε όποιον επιθυμεί να μας αναγκάσει να κάνουμε κάτι άλλο ή να διαστρεβλώσει την εικόνα για κάποιο αντικείμενο σπουδών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σήμα κινδύνου για τις ανθρωπιστικές σπουδές στη χώρα μας εκπέμπουν πανεπιστημιακοί και εκπαιδευτικοί, alfavita.gr, διαθέσιμο εδώ
- Απειλή για την τύχη των ανθρωπιστικών σπουδών η υποβάθμιση της διδασκαλίας των Λατινικών, esos.gr, διαθέσιμο εδώ
