Tης Ανθής Ντόλα,
Παγκόσμια θλίψη έχουν προκαλέσει οι εικόνες και τα βίντεο που έχουν δημοσιευτεί από τους φονικούς σεισμούς σε Συρία και Τουρκία με την κατάσταση στις δύο χώρες να είναι τραγική, καθώς κάθε μέρα ανασύρονται δεκάδες νεκροί, ενώ ο απολογισμός των καταστροφών ολοένα και αυξάνεται. Όλη αυτή η κατάσταση, αλλά και οι εικόνες των κτηρίων να «πέφτουν» σαν πύργοι από τραπουλόχαρτα, εγείρει πολλά ερωτήματα για τον τρόπο με τον οποίο ήταν χτισμένα και σε ποιο βαθμό ευθύνονται ανθρώπινες κακοτεχνίες.
Αυτά τα ερωτήματα απαντήθηκαν την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου, όταν αξιωματούχοι στην Τουρκία ανέφεραν ότι έχουν εκδοθεί 113 εντάλματα σύλληψης σχετικά με την κακή κατασκευή κτηρίων που κατέρρευσαν, καταπλακώνοντας χιλιάδες ανθρώπους κάτω από τόνους ερειπίων. Η αστυνομία της γειτονικής χώρας έχει προχωρήσει στη σύλληψη τουλάχιστον 12 ατόμων, κάποιοι εκ των οποίων είναι εργολάβοι κτηρίων. Σύμφωνα με το τουρκικό πρακτορείο DHA, ανάμεσα σε αυτούς είναι και ένας επιχειρηματίας από την επαρχία Γκαζιαντέπ και έντεκα άτομα από την επαρχία Σανλιούρφα. Επιπλέον, την Παρασκευή 10 Φεβρουαρίου, η αστυνομία συνέλαβε έναν επιχειρηματία στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης, του οποίου η πολυτελής κατοικία κατέρρευσε ολοσχερώς, καταπλακώνοντας του ενοίκους του.
Η διαδικασία αναζήτησης ευθυνών ξεκίνησε με την τουρκική Κυβέρνηση να κινείται γρήγορα και μεθοδικά. Εισαγγελείς έχουν ξεκινήσει έρευνες σε πληγείσες επαρχίες, ενώ ο Υπουργός Δικαιοσύνης, Bekir Bozdağ, σε δηλώσεις του υποστήριξε πως όποιος διαπιστωθεί πως φέρει ευθύνη θα οδηγηθεί στη Δικαιοσύνη. Επιπλέον, έδωσε εντολή στους εισαγγελείς να ανοίξουν στις 10 επαρχίες που επλήγησαν από τον σεισμό «γραφεία διερεύνησης εγκλημάτων που σχετίζονται με τον σεισμό».
Ωστόσο, αρκετοί ειδικοί είπαν ότι οποιαδήποτε σοβαρή έρευνα για τη ρίζα της αδύναμης επιβολής των οικοδομικών κωδίκων πρέπει να περιλαμβάνει μια προσεκτική ματιά στις πολιτικές του ίδιου του Προέδρου της χώρας, καθώς και περιφερειακών και τοπικών αξιωματούχων, οι οποίοι επέβλεψαν –και προώθησαν– μια κατασκευαστική έκρηξη, που συνέβαλε στην οικονομική ανάπτυξη. Λίγο πριν από τις τελευταίες προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές της Τουρκίας το 2018, η Κυβέρνηση παρουσίασε ένα σαρωτικό πρόγραμμα για τη χορήγηση αμνηστίας σε εταιρείες και άτομα που ευθύνονται για ορισμένες παραβιάσεις των οικοδομικών κωδίκων της χώρας. Πληρώνοντας πρόστιμο, οι παραβάτες θα μπορούσαν να αποφύγουν να προσαρμόσουν τα κτίριά τους βάσει του κώδικα.
Τέτοιες αμνηστίες έχουν χρησιμοποιηθεί και από προηγούμενες Κυβερνήσεις ενόψει εκλογών. Ως μέρος αυτού του προγράμματος αμνηστίας, η κυβερνητική υπηρεσία που είναι αρμόδια για την επιβολή των οικοδομικών κωδίκων αναγνώρισε ότι περισσότερα από τα μισά κτίρια στην Τουρκία —που αντιστοιχούν σε περίπου 13 εκατομμύρια διαμερίσματα— δεν συμμορφώνονται με τα τρέχοντα πρότυπα. Οι τύποι παραβάσεων που αναφέρθηκαν σε αυτή την έκθεση από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Πολεοδομίας ήταν εκτενείς, συμπεριλαμβανομένων κατοικιών που χτίστηκαν χωρίς άδεια, κτιρίων που πρόσθεσαν επιπλέον ορόφους ή μπαλκόνια που επεκτάθηκαν χωρίς άδεια και αναφέρθηκε η ύπαρξη των λεγόμενων καταληψιών που κατοικούνταν από χαμηλές εισοδηματικές οικογένειες. Η έκθεση δεν διευκρίνισε πόσα κτίρια παραβίαζαν τους κώδικες που σχετίζονται με την αντισεισμική προστασία ή τη βασική δομική ακεραιότητα, αλλά η πραγματικότητα ήταν ξεκάθαρη.
Οι αμνηστίες αυτές δόθηκαν από την Kυβέρνηση Erdogan, η οποία τώρα αναζητά τους υπεύθυνους αυτής της κατάστασης και βρίσκεται αντιμέτωπη με την αυξανόμενη οργή των πολιτών για την αποτυχία να προετοιμαστεί επαρκώς πριν από τους φονικούς σεισμούς. Ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, Kemal Kılıcdaroglu, κατηγόρησε τον Erdogan για το μέγεθος της καταστροφής, αναφέροντας ότι «εάν υπάρχει ένα άτομο υπεύθυνο για αυτό, αυτός είναι ο Erdogan». Όμως, ο ίδιος ανταπέδωσε, λέγοντας ότι «δεν είναι δυνατόν» να είμαστε προετοιμασμένοι για μια τόσο μεγάλη καταστροφή, ενώ αναφέρθηκε σε «πεπρωμένο» και «μοίρα», ενώ γνωρίζει πολύ καλά πως η Κυβέρνησή του είναι αυτή η οποία έχει δημιουργήσει το πρόσφορο έδαφος για να βιώσουν οι πολίτες αυτή την τραγωδία. Οι απαντήσεις του απεικονίζουν το μέγεθος της ανευθυνότητας, αλλά και της αδιαφορίας με την οποία αντιμετωπίζεται η ανθρώπινη ζωή στη γειτονική χώρα.
Η καταστροφή σε ολόκληρη την Τουρκία έρχεται σε μια ευαίσθητη στιγμή για τον Erdogan, ο οποίος αντιμετωπίζει κρίσιμες βουλευτικές και προεδρικές εκλογές τον Μάιο εν μέσω οικονομικής ύφεσης και υψηλού πληθωρισμού. Ο Erdogan, ο οποίος διαφημίζει τακτικά την κατασκευαστική έκρηξη της χώρας τις τελευταίες δύο δεκαετίες, συμπεριλαμβανομένων νέων αεροδρομίων, δρόμων, γεφυρών και νοσοκομείων, ως απόδειξη της επιτυχίας του για περισσότερες από δύο δεκαετίες στην εξουσία, δεν έχει μπορέσει να εξασφαλίσει στους πολίτες του ένα βασικό αγαθό – την ασφάλεια.
Τώρα καλείται να απολογηθεί, έστω και τυπικά, και ακόμα και σε αυτό τον βαθμό αδυνατεί να το κάνει. Η χώρα βρίσκεται στα όρια της χρεωκοπίας, το νόμισμα οριακά καταρρέει και η καταστροφή που έχει προκύψει από τους φονικούς σεισμούς είναι ανυπολόγιστη. Η Τουρκία περνάει μία βαθιά κρίση και ο λαός της καλείται να αποφασίσει αν θέλει να βιώσει την αλλαγή. Δυστυχώς, ενώ οι γείτονες τα βιώνουν όλα αυτά φαίνεται πως στο τέλος πάλι τον ίδιο δρόμο θα διαλέξουν και θα είναι αυτός που χάραξε ο τούρκος Πρόεδρος…
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σεισμός Τουρκία: Δεκάδες εντάλματα σύλληψης για κατασκευαστές των κτηρίων – νεκροταφείων, CNN.gr, διαθέσιμο εδώ
- Turkey’s lax policing of building codes known before quake, Associated Press, διαθέσιμο εδώ
- Turkey earthquake: Why did so many buildings collapse?, ΒΒC, διαθέσιμο εδώ
