Της Φωτεινής Χρυσοχοΐδου,
Στον 30χρόνο Τούρκο καλαθοσφαιριστή Enes Kanter έχουν στραφεί όλα τα βλέμματα το τελευταίο διάστημα, από φίλους και μη του αθλήματος, καθώς εντύπωση προκαλούν οι δηλώσεις περί πολιτικής και ηγετών σε όλη την υφήλιο. O center των Boston Celtics, που επισήμως τον Νοέμβριο άλλαξε το επίθετό του σε “Freedom”, χρησιμοποιεί την πλατφόρμα του στα social media για μιλήσει ελεύθερα για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και δίνει τέλος στη σιωπή που επικρατεί στις σχέσεις της διοργανώτριας αρχής του NBA με την Κίνα.
Η θέση του μπασκετμπολίστα είναι επιβαρυμένη από το 2013, που μετατράπηκε σε persona non grata από την τούρκικη Κυβέρνηση. Εν ολίγοις, ο όρος προσδιορίζεται ως «ανεπιθύμητο πρόσωπο» που δια λόγου ή δια έργου έχει θίξει την Κυβέρνηση της χώρας και, συνεπώς, η ίδια προχωρεί σε διακοπή διμερών σχέσεων είτε υποχρεώνοντας το πρόσωπο σε άμεση αποχώρηση είτε απαγορεύοντάς του την είσοδο στη χώρα. Τον Μάιο του 2016, η Κυβέρνηση Erdoğan κατηγόρησε τον πρώην στενό του σύμμαχο και κληρικό Fethullah Gülen για συμμετοχή και οργάνωση αποπειρών εξέγερσης εκείνης της χρονιάς, ενώ ο ίδιος το αρνήθηκε. Ο Gülen, ως ο μεγαλύτερος εχθρός του Erdoğan, υποστηρίζει μια μετριασμένη μορφή του σουνίτικου Ισλάμ, που επικεντρώνεται στην αξία της εκπαίδευσης δίχως περιορισμούς και κυρίως εκτός των παραδοσιακών και θρησκευτικών σχολείων. Ανέδειξε, έτσι, το κίνημα Hizmet, με μια πληθώρα σχολείων που ακολουθούν τα παραπάνω πρότυπα σε Τουρκία, Η.Π.Α. και άλλες χώρες.
Πώς συνδέονται, όμως, το κίνημα Hizmet και ο Kanter; Ο Kanter, ως μαθητής «γκιουνλεστικού σχολείου» στην Τουρκία, συγκαταλέγεται ως σύμμαχος του Gülen και αυτό αποτελεί την κύρια αιτία που βρίσκεται στο στόχαστρο του Erdoğan. Ωστόσο, αυτό δεν τον περιορίζει από το να ασκεί ωμή κριτική στο κίνημα, καθώς όπως ο ίδιος έχει δηλώσει: «Αν δω κάτι λάθος σε αυτό το κίνημα, θα μιλήσω και εγώ γι’ αυτό».
Αποκορύφωμα της υπόθεσης και του μένους της Κυβέρνησης αποτελεί μία δήλωση–κόλαφος που έκανε ο Erdoğan τον Ιανουάριο. Ο ίδιος δήλωσε πως θα προσφέρει αμοιβή ύψους 10 εκατομμυρίων τουρκικών λιρών, ή αλλιώς 532.000 δολαρίων, σε όποιον μπορεί να επιστρατεύσει και να καταθέσει πειστήρια που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στη σύλληψη του αθλητή. Ακολούθησαν απειλές θανάτου, διώξεις της οικογένειάς του, η απαγόρευση εισόδου στη χώρα και ένα συνονθύλευμα βίαιων μηνυμάτων στα social media. Παράλληλα, τα παιχνίδια του Kanter στο NBA έχουν λογοκριθεί και δεν προβάλλονται πλέον στην Τουρκία και ο ίδιος χρειάστηκε να παραιτηθεί από διεθνή ταξίδια της ομάδας λόγω κίνδυνου σύλληψης στο εξωτερικό.
Ο αθλητής, όμως, παρόλο τον πόλεμο που δέχεται, δεν σταματά να φέρει ένα αλτρουιστικό πρόσωπο, υπερασπιζόμενος τους ευάλωτους. Το 2019 κατηγόρησε δημοσίως την Κυβέρνηση της Κίνας για την κακομεταχείριση και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Ουιγούρων. Για όποιον δεν γνωρίζει, πρόκειται για μία φυλή που αποτελείται από μουσουλμάνους πολίτες, κυρίως Κινέζους, αλλά και με καταγωγή από αραβικές χώρες, που το καθεστώς του Πεκίνου εκδίωξε από τις πατρογονικές τους εστίες. Τον Νοέμβριο του 2019 εντάχθηκε σε μια ευρύτερη ομάδα αθλητών που καταδικάζουν τις πολιτικές της Κίνας μαζί με τους LeBron James, Klay Thompson και Stephen Curry.
Ακάθεκτος, ωστόσο, ο Kanter συνεχίζει τις αφοπλιστικές δηλώσεις, αυτή τη φορά με έναν αρκετά ιδιαίτερο τρόπο. Πλέον, εκφράζει τις ακτιβιστικές του ανησυχίες με συνθήματα γραμμένα στα παπούτσια του. Όπως έχει δηλώσει σε συνέντευξή του, θεωρεί πως από μικρός το κύριο σημείο που επικεντρώνεται η προσοχή ενός φιλάθλου είναι τα παπούτσια των αγαπημένων του αθλητών. Κατ’ αυτό τον τρόπο, χρησιμοποίησε τη λεπτομέρεια για να μοιραστεί τις ανησυχίες του με το κοινό του. Μερικά από τα συνθήματα που έχει χρησιμοποιήσει έως τώρα είναι «Ελευθερία στους Ουιγούρους» και το ιδιαίτερα καυστικό εναντίον της πασίγνωστης πολυεθνικής Nike «Φτιαγμένα με σκλαβιά–Υποκριτές Nike».
Προς τούτοις, ο διεθνής καλαθοσφαιριστής δεν σταμάτησε εδώ. Πρόσφατα, πριν το παιχνίδι του με τους New York Knicks στις 20 Οκτωβρίου, δημοσίευσε απευθυνόμενος στην κινεζική πολιτεία ένα ακόμα καυστικό μήνυμα στο Twitter: «Αγαπητέ βάρβαρε δικτάτορα Xi Jinping και Κυβέρνηση της Κίνας, το Θιβέτ ανήκει στους Θιβετιανούς», αναφερόμενος στην καταπάτηση των βασικών δικαιωμάτων και ελευθεριών τους σε ό,τι έχει να κάνει με τη γλώσσα, την κουλτούρα και τις θρησκευτικές πρακτικές. Όταν στον αγώνα φόρεσε παπούτσια με το σύνθημα «Ελευθερία στο Θιβέτ» του ζητήθηκε να τα αφαιρέσει, καθώς υπήρχαν έντονες διαμαρτυρίες από τα κεντρικά γραφεία. Ο ίδιος ανέφερε σε συνέντευξή του ότι επικαλέστηκε την πρώτη τροπολογία σχετικά με την ελευθερία του λόγου και στη συνέχεια δέχτηκε πληθώρα απειλών.
Την παραμονή των play off του NBA, μετά τον τριετή αποκλεισμό του από την κινέζικη κρατική τηλεόραση, οι αγώνες του πρωταθλήματος επέστρεψαν. Οι ιδιοκτήτες του NBA παρέμειναν ύποπτα σιωπηλοί καθ’ όλη τη διάρκεια της απαγόρευσης, με πολλαπλές προσπάθειες επιδιόρθωσης μιας ρήξης σχέσης, που κόστισε εκατοντάδες εκατομμύρια και αποκαλύπτει την πολυπλοκότητα της επιχειρηματικής δραστηριότητας με ένα αυταρχικό καθεστώς.
Η συνεργασία του NBA είναι πολύ πιο βαθιά από ό,τι θα παρατηρούσε ο απλός παρατηρητής. Οι μυριάδες δεσμοί των ιδιοκτητών με την Κίνα αφήνουν τις επιχειρήσεις τους ευάλωτες εάν βρεθούν στη λάθος πλευρά της Κυβέρνησης της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας παγκοσμίως. Σύμφωνα με ανάλυση του ESPN, οι 40 κύριοι ιδιοκτήτες του NBA έχουν πάνω από $ 10 δις σε επενδύσεις που συνδέονται άμεσα με την Κίνα. Το NBA έχει έσοδα περίπου $ 5 δις ετησίως από τη χώρα, ανεξαρτήτως από τις επενδύσεις μεγάλου βαθμού των ιδιοκτητών και παικτών.
Οι αιχμές του παίκτη περί υποκρισίας στο πρωτάθλημα, αλλά και για τον κομισάριο του NBA Adam Silver για την υποστήριξη πραγμάτων και καταστάσεων με βάση αποκλειστικά τα οικονομικά συμφέροντα, διεγείρουν έντονους προβληματισμούς. Σε μια παγκόσμια καπιταλιστική πραγματικότητα που το οικονομικό επίκεντρο μετατοπίζεται στην Ανατολή, η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αξιών αποτελεί πρόκληση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- How NBA player Enes Kanter became a major enemy of Turkey’s president, Vox.com, διαθέσιμο εδώ
