Της Μαρίας Κουκουτσέα,
Όλοι μας, λίγο ή πολύ, όταν ήμασταν παιδιά επισκεφτήκαμε κάποιο λούνα παρκ ή παρευρεθήκαμε σε παιδικό πάρτι γενεθλίων και συναντήσαμε έναν κλόουν ο οποίος, με ταχυδακτυλουργικές κινήσεις, μετέτρεπε μέσα σε δευτερόλεπτα ένα απλό μπαλόνι, χωρίς αυτό να σκάσει, σε σχήμα κάποιου μικρού ζώου. Εδώ και δεκαετίες, αυτά τα μπαλόνια έχουν αποκτήσει μια διάσταση υψηλού καλλιτεχνικού χαρακτήρα, αλλά και πολυτέλειας. Υπεύθυνος για αυτό είναι ο Jeff Koons.
Ο Jeff Koons είναι Αμερικανός καλλιτέχνης, ο οποίος ξεκίνησε την καριέρα του ως μεσίτης εμπορευμάτων στη Wall Street, αλλά στην πορεία άλλαξε επαγγελματική κατεύθυνση και στράφηκε στον χώρο της τέχνης. Η φήμη του εδραιώθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’80, αλλά εκτοξεύθηκε κατά τη δεκαετία του ’90 με τα εμβληματικά και παγκοσμίως αναγνωρίσιμα γλυπτά μπαλονιών, κατασκευασμένα από ανοξείδωτο ατσάλι ή μέταλλο με αντανακλαστική όψη που παραπέμπει σε καθρέφτη.
Τα συγκεκριμένα γλυπτά, υπό τη μορφή σκύλου, κουνελιού, κύκνου, ακόμα και τουλίπας, έχουν γίνει εκθέματα σε διάσημα μουσεία μοντέρνας και σύγχρονης τέχνης, καθώς και σε γκαλερί ανά τον κόσμο, όπως η φημισμένη Gagosian, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (The Met) και το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) στη Νέα Υόρκη, το Κέντρο Πομπιντού (Centre Pompidou) στο Παρίσι, όπου στεγάζεται το Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Γαλλίας, το Μουσείο του ιδρύματος Prada (Fondazione Prada) στο Μιλάνο, αλλά και το Ανάκτορο των Βερσαλλιών. Εκτός των εκθέσεων, τα γλυπτά του Koons έχουν δημοπρατηθεί σε μεγάλους οίκους δημοπρασιών, όπως ο οίκος Christie’s, για αστρονομικά ποσά. Συγκεκριμένα, το χαρακτηριστικότερο γλυπτό του, το Balloon Dog πωλήθηκε το 2013 για το ποσό των 59 εκατομμυρίων δολαρίων (περίπου στα 55 εκατομμύρια ευρώ). Το ρεκόρ αυτό καταρρίφθηκε το 2019, με την πώληση του Rabbit έναντι του ποσού των 91 εκατομμυρίων δολαρίων (85 εκατομμύρια ευρώ).
Εκ πρώτης όψεως, μπορούμε να πούμε ότι τα συγκεκριμένα γλυπτά προκαλούν ένα αίσθημα έκπληξης λόγω του ογκώδους μεγέθους, αλλά και της αντανάκλασης από τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή τους. Το ερώτημα σχετικά με το αν είναι καλαίσθητα αποτελεί ξεκάθαρα υποκειμενικό κριτήριο του καθενός. Όσον αφορά το γιατί ένα τέτοιο καλλιτεχνικό δημιούργημα, το οποίο έχει εξωφρενική τιμή, είναι σωστό να θεωρείται ή όχι τέχνη, μπορούμε να πούμε ότι σχετίζεται με το ρεύμα στο οποίο ανήκει.
Το καλλιτεχνικό ρεύμα της σύγχρονης τέχνης, στο οποίο υπάγεται ο Jeff Koons, αποσκοπεί στην ανάδειξη της σύγχρονης κοινωνίας και κουλτούρας μέσα από τη δημιουργία έργων με ποικιλόμορφο χαρακτήρα όσον αφορά τα υλικά, τις μεθόδους κατασκευής, αλλά και τη θεματολογία που επιλέγει ο εκάστοτε καλλιτέχνης. Στόχος είναι να μην μπορεί να αποδοθεί εύκολα ένας μοναδικός ορισμός ή ένα συγκεκριμένο νόημα σε κάποιο έργο. Λόγω αυτού, μεγάλο μέρος της κοινωνίας μπορεί να ισχυριστεί ότι η εκτίμηση και η δημοπράτηση στην κλίμακα των εκατομμυρίων για έργα που είναι δυσνόητα και ανήκουν στο ρεύμα της σύγχρονης τέχνης είναι παράλογη.
Όποιο και αν είναι το γενικό αίσθημα για τη σύγχρονη τέχνη, ο Jeff Koons αποτελεί έναν από τους λίγους καλλιτέχνες στον κόσμο που είναι δισεκατομμυριούχοι. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, πέρα από την πώληση των έργων του, έχει συνάψει συνεργασίες με πολυτελείς οίκους μόδας, όπως ο οίκος Louis Vuitton, με ισχυρές αυτοκινητοβιομηχανίες για την κυκλοφορία μοντέλων αυτοκινήτων με περιορισμένη έκδοση εξωτερικού σχεδιασμού, όπως η BMW, με ηχηρά ονόματα στο παγκόσμιο μουσικό στερέωμα για την καλλιτεχνική επιμέλεια του εξώφυλλου σε μουσικά άλμπουμ, όπως το άλμπουμ Artpop της Lady Gaga, αλλά και στη λίστα αγοραστών των έργων του συγκαταλέγονται διάσημοι πρώτης γραμμής, όπως οι αδερφές Kardashian.
Είτε κάποιος είναι θαυμαστής είτε όχι του Jeff Koons, είναι αξιοσημείωτος ο τρόπος με τον οποίο έχει, επιτυχημένα, μετατρέψει μια εμπειρία-ανάμνηση της παιδικής ηλικίας σε τέχνη υψηλού επιπέδου, η οποία φτάνει να «δοξάζεται» από σημαντικά δημόσια πρόσωπα, ισχυρές εταιρείες και, εν τέλει, να φτάνει να δημοπρατείται για χρηματικά ποσά τα οποία προκαλούν «ζάλη».
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- JEFF KOONS, gagosian.com, διαθέσιμο εδώ
- Jeff Koons, jeffkoons.com, διαθέσιμο εδώ
- Jeff Koons (B. 1955), christies.com, διαθέσιμο εδώ
- Contemporary Art in Context, art21.org, διαθέσιμο εδώ
