Τι είναι τα συναισθήματα που βιώνουμε καθημερινά;

Της Δανάης Τομαροπούλου,

Η ανθρώπινη φύση είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ύπαρξη των συναισθημάτων. Καθημερινά, στην κοινωνική μας ζωή η εκδήλωση οποιασδήποτε συμπεριφοράς μας ελέγχεται από τα συναισθήματά μας, τα οποία δίνουν μορφή στα πράγματα που σκεφτόμαστε ή αισθανόμαστε και διαχωρίζονται σε θετικά, όπως η χαρά, ο ενθουσιασμός, η αγάπη, και σε αρνητικά, όπως ο θυμός και ο φόβος, με κριτήριο το κατά πόσο ευχάριστα ή δυσάρεστα μπορεί να είναι για το άτομο που τα βιώνει.

Τι εννοούμε με τον όρο συναίσθημα;

Ορίζεται η σχετικά στιγμιαία/μικρή σε χρονική διάρκεια αντίδρασή μας σε μία κατάσταση/γεγονός που δίνει τη δυνατότητα στο άτομο που τα βιώνει να  έρχεται σε δυναμική αλληλεπίδραση με το περιβάλλον του. Όταν δημιουργούνται προβλήματα στις κοινωνικές μας σχέσεις, τα συναισθήματα «εμφανίζονται» με απώτερο σκοπό να μας ενημερώσουν ότι έχουμε κάποιες ανάγκες. Τα συναισθήματα είναι αντιδράσεις που πραγματοποιούνται σε συγκεκριμένες εγκεφαλικές περιοχές, δηλαδή σε τμήματα του υποθαλάμου και του προμετωπιαίου φλοιού και προκαλούν με τη σειρά τους μία σειρά αντιδράσεων (βιοχημικών) στο σώμα μας, κάνοντάς το να χαλαρώνει ή να τίθεται σε εγρήγορση.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει την ικανότητα να αναγνωρίζει την απειλή ή την επιβράβευση. Πιο συγκεκριμένα, όταν ο εγκέφαλός μας αισθανθεί κάποια απειλή, τότε διεγείρεται η απελευθέρωση των ορμονών του στρες, δηλαδή της αδρεναλίνης/επινεφρίνης και της κορτιζόλης, οι οποίες παράγονται από τα επινεφρίδια ύστερα από ερεθίσματα και μεταφέρονται στα κύτταρα-στόχους. Στην περίπτωση της κορτιζόλης, τα κύτταρα-στόχοι είναι τα περισσότερα κύτταρα του σώματός μας, ενώ στην περίπτωση της αδρεναλίνης αναφερόμαστε σε αυτά που διαθέτουν υποδοχείς του συμπαθητικού νευρικού συστήματος. Αντίθετα, όταν βιώσουμε μία ευχάριστη εμπειρία, όπως όταν κάποιος κάνει μία καλή πράξη για εμάς ή μας εκδηλώνει αγάπη και τρυφερότητα, διεγείρεται η παραγωγή της ντοπαμίνης, μίας οργανικής ουσίας που εντάσσεται στην κατηγορία των κατεχολαμινών, η οποία ενεργοποιείται σε στιγμές καλής διάθεσης.

Τι είναι η συναισθηματική ρύθμιση;

Mε τον όρο συναισθηματική ρύθμιση αναφερόμαστε στην ικανότητα που έχουμε να μπορούμε να ελέγχουμε την έναρξη και τον τερματισμό ενός συναισθήματος. Η επίτευξη της συναισθηματικής ρύθμισης διαφέρει από άτομο σε άτομο, για παράδειγμα υπάρχουν άτομα που μπορούν με πιο εύκολο τρόπο να κατευνάζουν ένα συναίσθημα όπως τον θυμό, ενώ για κάποια άλλα άτομα είναι πιο δύσκολο να ηρεμήσουν τον εαυτό τους. Σε περίπτωση που κάποιο συναίσθημά μας δε ρυθμίζεται επαρκώς, τότε οι συναισθηματικές μας αντιδράσεις μπορεί να είναι υπερβολικές και να εμποδίζουν να επιτύχουμε τους στόχους μας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η αδυναμία μας να επεξεργαστούμε τον θυμό μας και να έχουμε το λεγόμενο «ξέσπασμα νεύρων».

Ποια είναι τα κύρια συναισθήματα;

Τα κύρια συναισθήματα είναι η χαρά, η έκπληξη, η λύπη, η αηδία, ο θυμός και ο φόβος.

Το συναίσθημα της χαράς 

Η χαρά είναι ένα συναίσθημα με κύρια χαρακτηριστικά του την ικανοποίηση και την ευφορία, στενά συνδεδεμένη με την μακροζωία και την ψυχική ανάταση, η έκφραση του οποίου γίνεται μέσω του χαμογέλου και του πιο ευχάριστου τόνου της φωνής μας.

Το συναίσθημα της έκπληξης

Η έκπληξη μπορεί να είναι θετικό, αρνητικό ή και ουδέτερο συναίσθημα, που διεγείρει την παραγωγή της αδρεναλίνης, θέτοντας το άτομο σε εγρήγορση.

Το συναίσθημα της λύπης 

Πρόκειται για ένα συναίσθημα, κύριο χαρακτηριστικό του οποίου είναι η απουσία διάθεσης και η έντονη απογοήτευση. Αν η διάρκειά της είναι μεγάλη, μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη.

Το συναίσθημα του θυμού 

Ο θυμός είναι ένα αρκετά έντονο συναίσθημα που οδηγεί στην εχθρότητα και τον ανταγωνισμό. Εντάσσεται στην κατηγορία των αρνητικών συναισθημάτων, ωστόσο μπορεί μέσω του ανταγωνισμού να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη για τη βελτίωση του ατόμου, κάτι που βέβαια γίνεται δύσκολα, δεδομένου ότι η κυρίευση από αυτό το συναίσθημα συνήθως επιδρά αρνητικά στο άτομο που το βιώνει, διότι μπορεί να οδηγήσει σε μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ και έντονα επιθετική συμπεριφορά.

Το συναίσθημα της αηδίας

Η εκδήλωση του συγκεκριμένου συναισθήματος συνδέεται από τη μία πλευρά με τη γεύση και τη μυρωδιά μιας τροφής, και από την άλλη με τις κακές συνθήκες υγιεινής, τον θάνατο και τη σήψη.

Το συναίσθημα του φόβου

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα έντονο συναίσθημα που σχετίζεται με την επιβίωση, όταν για παράδειγμα τίθεται η ζωή μας σε κίνδυνο.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ