Της Δήμητρας Κούβελα,
Ο Κώστας Γαβράς είναι ένας από τους γνωστότερους και πιο καταξιωμένους Έλληνες σκηνοθέτες του γαλλικού κινηματογράφου. Οι ταινίες του έχουν πολιτική χροιά και έντονα στοιχεία θρίλερ, προκαλώντας ποικίλες αντιδράσεις και κριτικές. Επίσης, έχει βραβευτεί με Όσκαρ σεναρίου για την ταινία Ο Αγνοούμενος.
Από νεαρή ηλικία έφυγε από την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι, λόγω πολιτικών απόψεων. Η καταγωγή του είναι από τα Λουτρά Ηραίας Αρκαδίας, ενώ μεγάλωσε στην Αθήνα. Γεννήθηκε, σαν σήμερα, στις 12 Φεβρουαρίου 1933, και ακολούθησε τις αριστερές πεποιθήσεις του πατέρα του. Ο σκηνοθέτης σπούδασε στη Σορβόννη φιλολογία και, έπειτα, φοίτησε στην Κινηματογραφική Σχολή Παρισιού, πραγματοποιώντας το όνειρό του. Έτσι, ξεκίνησε η ενασχόλησή του με τον κινηματογράφο και η καριέρα του σε αυτόν.
Αρχικά, ξεκίνησε ως βοηθός σκηνοθέτη, σε συνεργασία με πολλούς διάσημους του γαλλικού κινηματογράφου, ενώ το 1965 σκηνοθέτησε τη δική του ταινία. Πρόκειται για ένα θρίλερ που ακολουθούσε τις γραμμές των αμερικάνικων αντίστοιχων ταινιών, με τον τίτλο Το τρένο των δολοφόνων (Compartiment tueurs). Τον επόμενο χρόνο, σκηνοθέτησε την ταινία Μακί, τα Λιοντάρια της Κολάσεως (Un homme de trop), αποσπώντας θετικές κριτικές. Η ταινία αφορούσε ένα περιστατικό της Γαλλικής Αντίστασης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και θεωρείται πολεμικό δράμα.
Η αναγνώριση του έργου του Κώστα Γαβρά –στην ουσία– πραγματοποιήθηκε το επόμενο έτος, το 1969. Το πολιτικό δράμα Ζ έγινε ευρέως γνωστό και συζητήθηκε έντονα από τους κριτικούς, προκαλώντας συζητήσεις για την Ελλάδα στο εξωτερικό, όταν η χώρα ήταν υπό την ηγεσία συνταγματαρχών. Η ταινία αναφερόταν στη δολοφονία του βουλευτή της αριστεράς, Γρηγόρη Λαμπράκη, στη Θεσσαλονίκη, το 1963, και ήταν βασισμένη στο μυθιστόρημα του Βασίλη Βασιλικού. Η ταινία βραβεύτηκε με Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας και ο Γαβράς ήταν ένας από τους υποψήφιους για το Όσκαρ σκηνοθεσίας.
Μετά από τη μεγάλη αυτή επιτυχία, η θεματολογία του διευρύνθηκε και έθιξε και άλλα κοινωνικά και πολιτικά θέματα που τον απασχολούσαν, όπως στο έργο Ομολογία (L’aveu, 1970), στόχος του ήταν οι δίκες των αντιφρονούντων στα κομμουνιστικά κράτη της Ανατολικής Ευρώπης. Η ταινία Ειδικό Δικαστήριο (Section spéciale, 1975), αφορά την εκτέλεση κομμουνιστών αντιστασιακών στη Γαλλία, ενώ η ταινία Στη λάμψη μιας γυναίκας (Clair de femme, 1977), θίγει θέματα που αφορούν τις έννοιες του θανάτου και της μοναξιάς.
Το 1982, το έργο του Ο αγνοούμενος (Missing) λαμβάνει πολλές θετικές κριτικές και θεωρείται από τις κορυφαίες δημιουργίες του. Το θέμα του έργου είναι ένας Αμερικανός επιχειρηματίας, που προσπαθεί να ανακαλύψει τι απέγινε ο γιος του στη Χιλή, όπου κυβερνούσε ο δικτάτορας Πινοσέτ. Η ταινία, εκτός από Όσκαρ, έλαβε και τον Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ των Καννών.
Το 1986, αποφασίζει να δοκιμάσει κάποιο διαφορετικό είδος ταινίας και έτσι δημιουργείται η κωμωδία Οικογενειακή Υπόθεση (Conseil de famille). Δύο έτη αργότερα, επέστρεψε στις ταινίες πολιτικής χροιάς με το έργο Το στίγμα της Προδοσίας (Betrayed), για το ζήτημα της «λευκής ανωτερότητας» στις Η.Π.Α., και το έργο Μουσικό Κουτί (Music Box, 1989), σχετικά με την άφιξη και την καταδίωξη ενός Ναζί στις Η.Π.Α.
Η πιο πρόσφατη ταινία του ήταν το 2019, με τίτλο Ενήλικοι στο δωμάτιο (Adults in the room, 2019), με θέμα το ομώνυμο best-seller του Γιάνη Βαρουφάκη, που αφορούσε τις διαπραγματεύσεις του τότε Υπουργού Οικονομικών με την Τρόικα το 2015. Όταν είχε δημοσιευθεί η ταινία, συζητήθηκε αρκετά λόγω της θεματικής της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κώστας Γαβράς, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
-
Κώστας Γαβράς: «Οι ταινίες πρέπει να έχουν κάτι μέσα», flix.gr, διαθέσιμο εδώ
