Της Καρολίνας Σόμπτσυκ,
Στις διάφορες μυθολογίες ανά τον κόσμο, συναντούμε παρουσίες θεϊκές και ανθρώπινες, δυναμικές ή πιο διακριτικές προσωπικότητες, που, όμως, όλες διαδραματίζουν τον δικό τους σημαντικότατο ρόλο μέσα στο πλαίσιο ενός μύθου. Ο μύθος, άλλωστε, δεν αποτυπώνει κάτι άλλο από μια στιγμή της ιστορίας ενός λαού. Η ομορφιά της εκάστοτε μυθικής παράδοσης έγκειται τόσο στη συχνά εντυπωσιακή δημιουργικότητα των ανθρώπων που την έπλασαν όσο και στην προσπάθεια να σημειώσει η παράδοση μια συνέχεια τοπική και χρονική. Αυτήν τη συνέχεια την προσφέρουν το περιπετειώδες της ζωής των προσώπων, αλλά και οι σχέσεις συγγένειας μεταξύ των προσώπων που πρωταγωνιστούν στους διάφορους μύθους. Παράδειγμα αποτελεί ο ήρωας Ιδομενέας, μέλος του εκτενούς γενεαλογικού δέντρου της δυναστείας του βασιλιά Μίνωα.
Στο νησί της Κρήτης, λοιπόν, ο Ιδομενέας αναφέρεται ως απόγονος του βασιλιά Μίνωα. Ο Μίνωας απέκτησε με τη σύζυγό του, Πασιφάη, 4 παιδιά: τον Κατρέα, τον Ανδρόγεω, τον Γλαύκο και τον Δευκαλίωνα. Απέκτησε και έναν νόθο γιο, τον Μόλο, που ήταν πατέρας του Μηριόνη. Ο Ιδομενέας ήταν γιος του Δευκαλίωνα και, κατά τον Ι. Θ. Κακριδή, αδελφός της Κρήτης. Παιδιά αυτού και της Μήδας ήταν η Κλεισιθήρα, ο Ορσίλοχος, ο Ίφικλος και ο Λύκος. Διετέλεσε βασιλιάς του νησιού, συμμετείχε και διακρίθηκε στον Τρωικό Πόλεμο στο πλευρό της αχαϊκής συμμαχίας και ταξίδεψε στην Ιταλία και τη Μικρά Ασία. Λέγεται ότι ήταν ιδιαίτερα όμορφος, πολύ δυνατός και γενναίος πολεμιστής και, επίσης, ένας σώφρων άνθρωπος, που έχαιρε του σεβασμού των συνανθρώπων του. Ως ένας από τους υποψήφιους μνηστήρες της Ωραίας Ελένης, καθώς και ένας από τους ελάχιστους που την αγάπησαν, πήγε στη Σπάρτη αυτοπροσώπως, για να γνωρίσει τη νύφη, σε αντίθεση με άλλους ανταγωνιστές του, που έστειλαν αντιπροσώπους.
Στον Τρωικό Πόλεμο, αρχηγοί της κρητικής αποστολής, δύναμης 80 πλοίων και πολεμιστών από ολόκληρο το νησί, ήταν αυτός και ο έμπιστος ανηψιός του, ο Μηριόνης. Ο Ιδομενέας περιγράφεται ως «μισοασπρομάλλης», που, ωστόσο, σχεδόν δεν υστερούσε σε πολεμικές ικανότητες σε σχέση με τους νεότερους συμπολεμιστές του, έλαβε μάλιστα μέρος στα κυριότερα δρώμενα του πολέμου: υποψήφιος αντίπαλος στη μονομαχία με τον Έκτορα, κριτής στην επιλογή των όπλων του Αχιλλέα, νικητής στους αγώνες προς τιμήν του νεκρού γιου της Θέτιδας, κρυμμένος στο Δούρειο Ίππο με άλλους Έλληνες.
Για την επιστροφή του από την Τροία, ο μεν Όμηρος τον θέλει να γυρνά με ασφάλεια στην Κρήτη και να βασιλεύει ως τον θάνατό του. Κατά την εκδοχή του ιστορικού και μυθιστοριογράφου Απολλόδωρου, πριν φύγει για την Τροία, ο Ιδομενέας άφησε τον Λεύκο, τον γιο του γιγάντιου φύλακα της Κρήτης, Τάλω, να προστατεύει την οικογένεια και τον θρόνο του. Ο Λεύκος, αν και αναθρεμμένος από τον ίδιο τον Ιδομενέα και σύζυγος της Κλεισιθήρας, τον πρόδωσε και, είτε έσφαξε την οικογένειά του είτε σύνηψε σχέση με τη γυναίκα του, ξεσήκωσε δέκα πόλεις της Κρήτης, σφετερίστηκε τον θρόνο και τον έδιωξε, μόλις αυτός επέστρεψε. Με τη βοήθεια, όμως, των συμπολεμιστών του από την Τροία, ο Ιδομενέας ανακατέλαβε τις αποστάτριες πόλεις, αιχμαλώτισε και τύφλωσε τον Λεύκο και επανήλθε στον θρόνο του νησιού.
Η εκδοχή του Βιργιλίου στην Αινειάδα παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Όσο διαρκούσε το ταξίδι της επιστροφής τους, ο Ιδομενέας ζήτησε από τον Ποσειδώνα να σώσει αυτόν και τους συντρόφους του, υποσχόμενος ότι θα θυσίαζε σε αυτόν το πρώτο ζωντανό πλάσμα που θα συναντούσε, μόλις πατούσε σε κρητικό έδαφος. Αυτό το πλάσμα, όμως, ήταν ο ίδιος του ο γιος, ο Ορσίλοχος. Θλιμμένος βαθιά, δεν είναι βέβαιο, εάν τελικά τον θυσίασε ή όχι, εντούτοις ο Ποσειδώνας σε κάθε περίπτωση οργίστηκε και έστειλε λοιμό στο νησί. Αυτή η εξέλιξη οδήγησε τους Κρήτες να καταλογίσουν την ευθύνη στον Ιδομενέα και να τον εξορίσουν από το νησί. Έτσι, ο έκπτωτος βασιλιάς διέφυγε πρώτα στην Καλαβρία της Ιταλίας, όπου έχτισε ναό στην Αθηνά, και αργότερα στην Κολοφώνα της Μικράς Ασίας, όπου ασχολήθηκε με τη λατρεία του Απόλλωνα μέχρι το τέλος της ζωής του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό έργο (1999), Εγκυκλοπαίδεια ΝΕΑ ΔΟΜΗ, Αθήνα: Εκδόσεις Δομή.
- Ιδομενέας, greek-language.gr. Διαθέσιμο εδώ
