Της Μαριάννας Κώστα,
Ως γνωστόν, οι Βρυξέλλες έχουν ταχθεί υπέρ του σχεδίου της εκμετάλλευσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, που έχουν παγώσει λόγω των κυρώσεων προς τη Ρωσία, με σκοπό τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας για την ανασύστασή της, κατόπιν των ζημιών που προκλήθηκαν κατά τη διάρκεια των ένοπλων συγκρούσεων. Ωστόσο, η διαδικασία αυτή απαιτεί χρόνο για την έγκρισή της από τις νομοθετικές λειτουργίες. O Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δήλωσε πως είναι απόλυτα πεπεισμένος ότι είναι ύψιστης σημασίας να καταστεί δυνατή η κατάσχεση των προαναφερθέντων περιουσιακών στοιχειών, αφού πρώτα εξεταστεί η διαδικασία από τη νομική υπηρεσία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Όσον αφορά τις κυρώσεις, οι χώρες του Δυτικού μπλοκ έχουν επιβάλλει κυρώσεις σε κρατικές υπηρεσίες και σε άλλες οντότητες του δημοσίου δικαίου της Ρωσίας, αλλά και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις που συνέβαλαν στην αρωγή της χώρας για την εισβολή στην Ουκρανία. Yπολογίζεται ότι περίπου 300 δισεκατομμύρια ευρώ των διεθνών αποθεμάτων, που ανήκουν στη Ρωσική Κεντρική Τράπεζα, έχουν παγώσει από τους δυτικούς συμμάχους, από τότε που η Ρωσία έστειλε για πρώτη φορά τα τανκς της στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου. Θεωρητικά, τα περιουσιακά στοιχεία που δεσμεύτηκαν λόγω κυρώσεων θα μπορούσαν να παραμείνουν δεσμευμένα επ’ αόριστον. Και αυτό, διότι η αποδέσμευσή τους θα απαιτούσε είτε από το άτομο ή την οντότητα που υπόκειται σε κυρώσεις να αμφισβητήσει επιτυχώς την εντολή στο δικαστήριο ή τα θύματα να δώσουν τις δικές τους νομικές μάχες, για να λάβουν ορισμένα από τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία ως αποζημίωση.
Τον Νοέμβριο του 2022, η Επιτροπή έφερε στο τραπέζι την ιδέα της επανεπένδυσης των χρημάτων που παραμένουν παγωμένα και της χρήσης των κερδών για τη στήριξη της Ουκρανίας. Η ιδέα προτάθηκε, για πρώτη φορά, από την Επιτροπή τον Νοέμβριο ως μέρος του σχεδίου της “Make Russia Pay”. Ωστόσο, σχεδόν τρεις μήνες αργότερα, πρέπει να γίνουν ακόμη πολλά σχετικά με την πρόταση, καθώς τότε υπολογίστηκε ότι η ανοικοδόμηση της χώρας απαιτεί τουλάχιστον το ποσό των 600 δισεκατομμυρίων ευρώ και, αδιαμφισβήτητα, πλέον, θα υπάρχουν αυξήσεις που εξαρτώνται από το εύρος των ζημιών που προκλήθηκαν από τα πυραυλικά πλήγματα.
Τρεις μήνες μετά την πρώτη διατύπωση της ιδέας, τα σχέδια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να επενδύσει παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για τη δημιουργία εσόδων για τη χρηματοδότηση της ανοικοδόμησης της Ουκρανίας φαίνεται να έχουν σταματήσει. Η πρόταση περιγράφεται ως «βαθιά προβληματική» και αντιμετωπίζει «σημαντικά εμπόδια» από νομικούς εμπειρογνώμονες. Την Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου, στις Βρυξέλλες, σε μια έκτακτη Σύνοδο Κορυφής συζητήθηκε το θέμα από τους ηγέτες της Ε.Ε. και αυτό που έγινε ακόμα πιο σαφές από την παρουσία στις Βρυξέλλες του Ουκρανού Προέδρου Volodymyr Zelenskyy είναι ότι η υποστήριξη της Ένωσης προς την Ουκρανία δε θα σταματήσει. Στα συμπεράσματα της Συνόδου, οι ηγέτες δεσμεύτηκαν να εντείνουν τη δουλειά με τους διεθνείς εταίρους «προς τη χρήση των παγωμένων και ακινητοποιημένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο».
Ο Evan Criddle, Καθηγητής στη Νομική Σχολή William & Mary στις Η.Π.Α. επιχειρηματολογούσε για το θέμα και βοήθησε στην καλύτερη κατανόησή του, αν κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Ο Criddle, λοιπόν, τόνισε ότι το πλάνο αυτό ενδέχεται να μην είναι αγώγιμο βάσει του διεθνούς δικαίου, καθώς ορισμένα αντίμετρα που επιτρέπουν τη χρήση περιουσιακών στοιχείων μπορούν να ληφθούν μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις. Τουτέστιν, οποιαδήποτε χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για άλλους σκοπούς θα υπερέβαινε τους αποδεκτούς σκοπούς των διεθνών νόμιμων αντίμετρων. Για παράδειγμα, ορισμένες οντότητες εντός της ρωσικής επικράτειας (όπως επιχειρήσεις ή μη κερδοσκοπικές οργανώσεις) δύναται να ισχυριστούν ότι δικαιούνται ορισμένα από τα κέρδη που προέρχονται από την επένδυση των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων και να απευθυνθούν ακόμη και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Αντίστοιχα, προκύπτουν ζητήματα τεχνοκρατικής φύσεως, όπως η επιλογή των κατάλληλων διαχειριστών για την αξιοποίηση της επένδυσης, αναλαμβάνοντας τον δημόσιο έλεγχο για τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- EU plans to fund Ukraine by investing frozen Russian assets is ‘creative but legally dodgy, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Can the EU or Ukraine ever use Russia’s frozen assets?, Euronews, διαθέσιμο εδώ
-
UK sanctions now cover £18bn of Russian-owned assets, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
