Της Δήμητρας-Αδελαΐδας Αργυρίου,
Η παιδική ηλικία χαρακτηρίζεται από ποικίλες, σύνθετες και γρήγορες αλλαγές στην ανάπτυξη, τόσο σε επίπεδο φυσικού σώματος όσο και σε επίπεδο δεξιοτήτων (κινητικών, γνωστικών κ.λπ.). Κύριο χαρακτηριστικό της παιδικής ηλικίας είναι το παιχνίδι και η παιγνιώδης διάθεση. Το παιχνίδι, καθώς και η εξέλιξη αυτού ανά αναπτυξιακό στάδιο, αποτελεί σημαντικό δείκτη αλλά και πολύτιμη πηγή πληροφοριών κατά τη θεραπευτική αξιολογική διαδικασία για τον προσδιορισμό των ατομικών στοιχείων που χαρακτηρίζουν το παιδί. Ενδεικτικά, με την πάροδο των χρονολογικών ετών ενός παιδιού, το παιχνίδι του εμπλουτίζεται ως προς τη δημιουργικότητα, την πολυπλοκότητα (για παράδειγμα, από το απλό κράτημα και την παρατήρηση μιας κούκλας, το παιχνίδι εξελίσσεται σε παιχνίδι ρόλων, π.χ. φροντίζω το μωρό), τη φαντασία, τη γνωστική ωρίμανση και τη δράση.
Πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις που αφορούν τα παιδιά βασίζονται, σχεδιάζονται και οργανώνονται βάσει του παιχνιδιού και των ενδιαφερόντων των παιδιών, σε μια προσπάθεια πλαισίωσης των παιδιών μέσα από τη νεανική, ανέμελη ματιά τους, ώστε να επιτευχθούν τα μέγιστα δυνατά θεραπευτικά αποτελέσματα. Εξάλλου, είναι αποδεδειγμένη η αποτελεσματικότητα εκείνων των θεραπευτικών προσεγγίσεων που βασίζονται στην ενεργητική εμπλοκή των παιδιών στην πορεία της θεραπευτικής διαδικασίας.
Στην περίπτωση των Νευροαναπτυξιακών Διαταραχών, όπως και σε άλλες δεξιότητες, έτσι και στο παιχνίδι παρατηρούνται δυσκολίες ως προς τη φυσιολογική εξέλιξη και ωρίμανση. Το παιχνίδι, όμως, αποτελεί ένα εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο της παιδικής ηλικίας αναφορικά με την προαγωγή της υγείας, της ανάπτυξης και της ποιότητας ζωής. Με απλά λόγια, η απρόσκοπτη εμπλοκή στο παιχνίδι βοηθά τα παιδιά να μεγαλώσουν και να μάθουν.
Μία από τις παιδιατρικές θεραπευτικές προσεγγίσεις που έχει εστιάσει σε όλα όσα παραθέσαμε παραπάνω είναι η προσέγγιση Floortime™ Approach. Στόχος της η εκπαίδευση ή η ενίσχυση δεξιοτήτων, η μάθηση και η γενίκευση αυτής σε διαφορετικά περιβάλλοντα και συνθήκες. Κατ’ επέκταση, η προσέγγιση Floortime™ Approach προσανατολίζεται στην προαγωγή της λειτουργικότητας, της συμμετοχής στην καθημερινότητα, της αυτονομίας και συνολικά της υγείας και της ποιότητας ζωής κάθε παιδιού. Η προσέγγιση πραγματοποιείται, όπως και η λέξη “Floortime” περιγράφει, στο πάτωμα, συναντώντας το παιδί ακριβώς εκεί όπου μαθαίνει, εκφράζεται και ενισχύει τις δεξιότητές του· εκεί όπου λαμβάνει χώρα το σημαντικότερο Έργο της καθημερινότητας του, το παιχνίδι. Μέσω της παρέμβασης Floortime™ Approach, θεραπευτές και γονείς προσπαθούν να δουν τον κόσμο του παιδιού όπως το ίδιο τον βλέπει, έχοντας ως στόχο τη δημιουργία μιας καλής θεραπευτικής ή γονεϊκής σχέσης. Θεραπευτές και γονείς, λοιπόν, έρχονται στο πάτωμα, βοηθώντας τα παιδιά τους να κατακτήσουν δεξιότητες, να αναπτυχθούν και να συμμετάσχουν ενεργητικά σε οτιδήποτε αφορά την καθημερινότητα τους.
Η προσέγγιση Floortime™ Approach χαρακτηρίζεται ως μία Μη–Κατευθυντική Θεραπευτική Προσέγγιση. Τα παιδιά έχουν ρόλο «αρχηγού», καθοδηγούν τη θεραπευτική διαδικασία καθώς και το πώς αυτή θα εκτυλιχθεί, επιλέγοντας τα παιχνίδια και τις δραστηριότητες στις οποίες θέλουν να εμπλακούν. Αυτό δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει συντονισμός—οριοθέτηση από τον θεραπευτή ή τον γονέα. Σε μία Μη–Κατευθυντική Προσέγγιση δίδεται ο κατάλληλος χώρος ώστε το παιδί να εκφραστεί και να παίξει ελεύθερα και, αναλόγως της στοχοθεσίας, ο θεραπευτής ή ο γονέας προσαρμόζει τις δράσεις του ώστε να ενισχυθούν οι επιθυμητές δεξιότητες. Παράλληλα, όμως, φροντίζει και μεριμνά για την ομαλή, ασφαλή, πλαισιωμένη έκβαση της θεραπευτικής συνεδρίας.
Κατά τη θεραπεία, γίνονται μικρές «προκλήσεις» οι οποίες θα βοηθήσουν τα παιδιά να χτίσουν τις δεξιότητες και τις ικανότητές τους μέσω της ενεργητικής εμπλοκής και της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Όσο το θεραπευτικό πλάνο προχωρά, γίνονται διακριτικές τροποποιήσεις, ενθαρρύνοντας τα παιδιά να δημιουργήσουν, να σκεφτούν, να προσαρμοστούν και να επικοινωνήσουν.
Η προσέγγιση Floortime™ Approach μπορεί να εφαρμοστεί σε κλινικό πλαίσιο από εκπαιδευμένο στη μέθοδο θεραπευτή ή κατ’ οίκον από τον θεραπευτή ή τον γονέα. Στην περίπτωση του γονέα, θα πρέπει να γίνουν κάποιες εκπαιδευτικές συνεδρίες με τον θεραπευτή ώστε ο ίδιος να δείξει στους γονείς πώς η μέθοδος μπορεί να εφαρμοστεί σωστά και αποτελεσματικά.
Σύμφωνα με τη σύγχρονη βιβλιογραφία, πρόκειται για μία πολύ αποτελεσματική μέθοδο παρέμβασης, τόσο σε παιδιά με Νευροαναπτυξιακές Διαταραχές, όσο και για τη γενικότερη προαγωγή της παιδικής ανάπτυξης. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως κάθε παιδί είναι διαφορετικό και θα πρέπει πάντοτε να πλαισιώνεται θεραπευτικά, αξιολογώντας όλα όσα το αφορούν ώστε να επιλεγεί η κατάλληλη θεραπευτική παρέμβαση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- DIR®/FloortimeTM: Evidence-based practice towards the treatment of autism and sensory processing disorder in children and adolescents, psycnet.apa.org. Διαθέσιμο εδώ
- What is Floortime?, stanleygreenspan.com. Διαθέσιμο εδώ
