Του Ιωάννη Περγαντή,
Το 406 π.Χ., οι Αθηναίοι βρίσκονταν ένα βήμα πριν από την επικράτησή τους επί των Λακεδαιμόνιων και την τελική νίκη τους στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Η επιτυχής έκβαση της ναυμαχίας στις Αργινούσες τους έδινε ένα αδιαμφισβήτητο πλεονέκτημα, όσον αφορά τη κυριαρχία στη θάλασσα, αλλά η εκτέλεση 6 κορυφαίων και έμπειρων στρατηγών, μετά τη μη περισυνέλεξη των νεκρών και ναυαγών, κλόνισε κατά πολύ την ικανότητα αλλά και τις δυνατότητες των αθηναϊκών στρατευμάτων. Αυτή η έλλειψη ισχυρών στρατιωτικών φυσιογνωμιών θα στοιχήσει στην θαλασσοκράτειρα πόλη μια σημαντική μάχη, και τελικά τον πόλεμο, ένα χρόνο αργότερα το 405 π.Χ. στους Αιγός Ποταμούς.
Σύμφωνα με αρκετούς ιστορικούς, την πιο σημαντική προσωπικότητα του πολέμου δεν αποτέλεσε ούτε ο Περικλής, ούτε και ο Αλκιβιάδης, αλλά ο Σπαρτιάτης στρατηγός Λύσανδρος. Όντας ικανός διοικητής και διορατικός πολέμαρχος, οδήγησε τους Σπαρτιάτες σε επιτυχίες στη θάλασσα, προκαλώντας μεγάλη φθορά, οικονομικά και στρατιωτικά, στους Αθηναίους. Διετέλεσε ναύαρχος των Σπαρτιατών για ένα έτος μέχρι και το 406 π.Χ., όταν και αντικαταστάθηκε από τον Καλλικρατίδα, ο οποίος πέθανε το ίδιο έτος στις Αργινούσες. Οι Σπαρτιάτες κάλεσαν τότε πάλι τον Λύσανδρο να αναλάβει το αξίωμα. Επειδή, όμως, ο σπαρτιατικός νόμος όριζε πως η εκλογή του ίδιου ναυάρχου δύο φορές απαγορεύονταν, τον διόρισαν συμβολικά ως βοηθό του ναυάρχου Άρακου, με τον ίδιο τον Λύσανδρο όμως να διοικεί πραγματικά τον στόλο.
Μια πάγια τακτική των Σπαρτιατών, ήταν να προσεταιρίζονται τους συμμάχους των Αθηναίων, αποκόπτοντάς τους από σημαντικό αριθμό στρατευμάτων και φόρων. Αυτό έκανε και ο Λύσανδρος στη Μικρά Ασία, πηγαίνοντας στη μια πόλη της Καρίας μετά την άλλη, εγκαθιστώντας φρουρές ή ολιγαρχικά πολιτεύματα. Αφού έφερε υπό τη κηδεμονία της Σπάρτης και τη Μίλητο, ο σπαρτιατικός στόλος κατευθύνθηκε προς τα στενά του Ελλησπόντου, θέλοντας να θέσει υπό τον έλεγχό του τις πόλεις της περιοχής αλλά και να ανακόψει τη πορεία των πλοίων που κατευθύνονταν προς την Αθήνα, φορτωμένα με ζωτικής σημασίας σιτάρι.
Ο Αθηναίος ναύαρχος Κόνων, σημαντικός παράγοντας στα γεγονότα των Αργινουσών, πληροφορήθηκε για τα σχέδια του Λύσανδρου και τον ακολούθησε θέλοντας να τον αποτρέψει. Όμως, πλέοντας στα Στενά, ενημερώθηκε πως οι Σπαρτιάτες είχαν καταλάβει τη πόλη της Λαμψάκου. Έτσι ο Κόνων, αφού ανεφοδιάστηκε στη πόλη στης Σηστού, στρατοπέδευσε στην ευρωπαϊκή όχθη των Στενών, ακριβώς απέναντι από την Λάμψακο, στην τοποθεσία των Αιγών ποταμών, θέλοντας να επιβλέπει τις κινήσεις του Λύσανδρου. Καθώς οι Σπαρτιατικές δυνάμεις προστατεύονταν από τα τείχη της πόλης, δεν συνέφερε τον Κόνωνα να πολιορκήσει την Λάμψακο, έτσι επιδίωκε την σύγκρουσή τους στην θάλασσα με κάθε μέσο.
Για τις επόμενες 3 με 4 ημέρες, ο αθηναϊκός στόλος βρισκόταν παρατεταμένος σε θέσεις μάχης έξω ακριβώς από τη Λάμψακο, θέλοντας να ωθήσει τον Λύσανδρο να τους αντιμετωπίσει. Ο Σπαρτιάτης όμως στρατηγός κράτησε τα στρατεύματά του εντός των τειχών, και δεν ένδωσε στις προκλήσεις των Αθηναίων. Αντί αυτού, ο Λύσανδρος αξιοποίησε μια πολύ αποτελεσματική τακτική, η οποία κρίθηκε καθοριστική για την έκβαση των μετέπειτα γεγονότων, την κατασκοπεία. Όποτε ο αθηναϊκός στόλος έλυε τη στάση μάχης και επέστρεφε πίσω στο στρατόπεδό του, ο Λύσανδρος έστελνε τα πιο γρήγορα πλοία του να ακολουθούν τις τριήρεις του Κόνωνα και να παρατηρούν από μακριά το αντίπαλο στρατόπεδο και τις κινήσεις του αθηναϊκού στρατού, δίνοντας αναφορά πίσω στον Λύσανδρο.
Η παραπάνω τακτική απέδωσε καρπούς την τέταρτη μέρα. Πάλι, ο Κόνων και ο στόλος του, παρατάχθηκαν απέναντι από τη Λάμψακο, επιδιώκοντας σύγκρουση με τον Λύσανδρο, με τον τελευταίο πάλι να μένει πίσω από τα τείχη της πόλης. Όταν ο Κόνων γύρισε πίσω στο στρατόπεδο του, μη αναμένοντας σύγκρουση για ακόμη μια φορά, έδωσε εντολή στους στρατιώτες του να αποβιβαστούν από τα πλοία και να αναζητήσουν για προμήθειες στις γύρω περιοχές, αφήνοντας τις τριήρεις απροστάτευτες. Αυτή την εξέλιξη εντόπισαν τα κατασκοπευτικά πλοία του Λύσανδρου, τα οποία όταν έστειλαν σήμα πίσω στην Λάμψακο (ανύψωσαν μια ασπίδα) το σύνολο του σπαρτιατικού στόλου εξέπλευσε και κινήθηκε κατά των Αθηναίων.
Αυτό που ακολούθησε ήταν η ολοκληρωτική ήττα, και εξολόθρευση του αθηναϊκού στόλου. Παρά τις εντολές του Κόνωνα, ο οποίος τελευταία στιγμή εντόπισε τον σπαρτιατικό στόλο, οι Αθηναίοι δεν πρόλαβαν να φτάσουν στα πλοία. Από τις 170 τριήρεις που είχε μαζί του, ο Κόνων κατάφερε να διασώσει μόλις 9, με ένα από αυτά το ιερό πλοίο των Αθηναίων την Πάραλο, η οποία μετέφερε τα νέα της ήττας στην Αθήνα. Ο Λύσανδρος κατέλαβε το σύνολο του αθηναϊκού στόλου, χωρίς να χάσει ούτε έναν στρατιώτη ή να χρειαστεί να συγκρουστεί με τους άνδρες του Κόνωνα. Μετά από αυτήν την επιτυχία, και τον στόλο του αυξημένο κατά πολύ, ο Σπαρτιάτης στρατηγός εξέπλευσε προς την Αθήνα, καταλαμβάνοντας στον δρόμο του άλλες πόλεις. Η Αθήνα ήταν ανυπεράσπιστη από την θάλασσα, καθώς ο Κόνων, φοβούμενος τη δίνη και την τιμωρία των Αθηναίων λόγω της ήττας, διέφυγε προς τον βασιλιά της Κύπρου Ευαγόρα.
Η απουσία του στόλου στοίχισε βαριά στους Αθηναίους. Μην έχοντας τρόπο να προστατεύσουν τη πόλη τους, βρέθηκαν πολιορκημένοι και από ξηρά και από θάλασσα. Αυτός ο ασφυκτικός κλοιός έγινε ανυπόφορος, ωθώντας τους Αθηναίους να καταφύγουν στην έσχατη λύση: την συνθηκολόγηση και την αναγνώριση της ήττας τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Historyofwar.org, Battle of Aegospotami, 405 BC, Διαθέσιμο εδώ
- Lecturesbureau.gr, Η ναυμαχία στους Αιγός ποταμούς σήμανε το τέλος του Πελοποννησιακού Πολέμου, Διαθέσιμο εδώ
- Chilonas.com, Μάχη στους Αιγός ποταμούς (405 π.Χ.), Διαθέσιμο εδώ
- Μixanitouxronou.gr, Η μάχη που οι Σπαρτιάτες νίκησαν τους Αθηναίους δίχως καμία απώλεια. Τους κατέλαβαν όλα τα πλοία στη στεριά, χωρίς ναυμαχία. Ο Λύσανδρος εκτέλεσε όλους τους αιχμαλώτους, Διαθέσιμο εδώ
