Της Παναγιώτας Σταματογιαννοπούλου,
Η καλλιέργεια του φυτού κόκα στην Κολομβία, της πρώτης ύλης της κοκαΐνης, έφτασε πρόσφατα σε «ιστορικά» επίπεδα, με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα ναρκωτικά να εκτιμά ότι 504.095 στρέμματα αφιερώθηκαν στην παραγωγή του το 2021. Η Κολομβία είναι εδώ και καιρό ο μεγαλύτερος παραγωγός κοκαΐνης στον κόσμο, ενός εξαιρετικά εθιστικού ναρκωτικού που είναι παράνομο στις περισσότερες χώρες και έχει αντιμετωπίσει πιέσεις, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες, για την εξάλειψη της παραγωγής.
Η Κυβέρνηση της Κολομβίας είναι αυτή που στην παρούσα φάση προσπαθεί να ελέγξει το εμπόριο και την εκτός ορίων αύξηση της παραγωγής με έναν τρόπο διαφορετικό από αυτόν του «πολέμου κατά των ναρκωτικών», που ακολουθείται ως πρακτική εδώ και δεκαετίες. Οι μειωμένοι στόχοι εξάλειψης, λοιπόν, είναι μια αλλαγή πολιτικής στη προσπάθεια της Κυβέρνησης να ανατρέψει αυτόν τον πόλεμο, μια εκστρατεία υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών, την οποία ο νέος αριστερός Πρόεδρος της Κολομβίας, Gustavo Petro, ως πρώην μαχητής των ανταρτών, έχει χαρακτηρίσει «παράλογη».
Ο Petro, λοιπόν, υποσχέθηκε να αλλάξει ριζικά την κολομβιανή πολιτική για τα ναρκωτικά και προχώρησε στην ανακοίνωση σχεδίων, τα οποία αφορούν τη μείωση των προσπαθειών αναγκαστικής εξάλειψης του φυτού, που φαίνεται να είναι μία από τις κύριες στρατηγικές της χώρας για τον περιορισμό της κοκαΐνης όλα αυτά τα χρόνια. Η Κυβέρνηση Petro έχει υποσχεθεί να απομακρυνθεί από πολιτικές που θέτουν σε μειονεκτική θέση τους αγρότες και να ακολουθήσει τους ηγέτες διακίνησης ναρκωτικών.
Ο προκάτοχος του Gustavo Petro, Ivan Duque, είχε ταχθεί υπέρ των τακτικών εξάλειψης, πιστεύοντας ότι αν έθετε ως στόχο τις καλλιέργειες κόκας, ως αποτέλεσμα θα ερχόταν η μείωση της βίας και η αποδυνάμωση των ένοπλων ομάδων. Προσπάθησε έτσι, χωρίς επιτυχία, να επαναλάβει τους «εναέριους ψεκασμούς» του, μια στρατηγική που, όμως, είχε απαγορευτεί από την Κυβέρνηση το 2015, όταν ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ταξινόμησε το ζιζανιοκτόνο που χρησιμοποιούταν (γλυφοσάτη) ως πιθανό καρκινογόνο.
Η Κολομβία, έτσι, μετατοπίζει τη στρατηγική στον πόλεμο των ναρκωτικών μακριά από την εξάλειψη της κοκαΐνης, με τον Petro να επιλέγει μια διαφορετική μέθοδο, που πηγάζει από την ιδέα ότι το πρόβλημα των ναρκωτικών στην Κολομβία τροφοδοτείται από την ανισότητα. Απέφυγε τους «εναέριους υποκαπνισμούς» όπως είχε πραγματοποιήσει ο προκάτοχος του και αποφάσισε να επικεντρωθεί στην εξάλειψη των λεγόμενων «βιομηχανικών τομέων».
Σε μια προσπάθεια καταπολέμησης του εμπορίου ναρκωτικών, η Κολομβία έχει ιστορικά αναπτύξει δυνάμεις ασφαλείας, ώστε να απομακρύνει χειροκίνητα τις καλλιέργειες κόκας από το έδαφος. «Θα δώσουμε οξυγόνο σε ορισμένες δραστηριότητες και θα προκαλέσουμε ασφυξία σε άλλες: οξυγόνο στους πιο αδύναμους κρίκους των αλυσίδων, στους αγρότες κόκας και ασφυξία στους διακινητές, στο ξέπλυμα χρήματος και τις μαφίες», δήλωσε ο Υπουργός Δικαιοσύνης Nestor Osuna τον Δεκέμβριο του 2022.
Η Κυβέρνηση έχει επιτρέψει στους αγρότες κόκας να διατηρήσουν τις καλλιέργειές τους έως ότου οι εναλλακτικές επιχειρήσεις τους είναι οικονομικά βιώσιμες. Ωστόσο, οι αγρότες είχαν μερικά ακόμα αιτήματα, τα οποία στο παρελθόν δεν εγκρίθηκαν και λέγεται πως κατέστρεψαν τα μέσα διαβίωσής τους, εκτόπισαν οικογένειες, αύξησαν την αποψίλωση των δασών και προκάλεσαν βίαιες συγκρούσεις μεταξύ αγροτών και δυνάμεων ασφαλείας. Στο παρελθόν, οι αγρότες έπρεπε να εξαλείψουν τις καλλιέργειες κόκας πριν λάβουν επιδοτήσεις.
Οι ένοπλες ομάδες που εξακολουθούν να δρουν στην Κολομβία, τον μεγαλύτερο παραγωγό κοκαΐνης στον κόσμο, είναι εγκλωβισμένες σε φονικές διαμάχες για τα έσοδα από τη διακίνηση ναρκωτικών και άλλες παράνομες επιχειρήσεις.
Τέλος, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η άνευ προηγουμένου ανάπτυξη στην παραγωγή κόκας οφείλεται σε παράγοντες όπως είναι η αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης κοκαΐνης και οι αλλαγές στην ένοπλη σύγκρουση που ίσχυε εδώ και δεκαετίες στην Κολομβία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Colombia agrees ceasefire with main armed groups: President, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Colombia shifts strategy in drug war away from coca eradication, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
- Colombia’s coca crops grew to ‘historic levels’ last year: UN, Al Jazeera, διαθέσιμο εδώ
