Του Ελευθέριου Χονδρού,
Η πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, το 1991, σηματοδότησε μια σημαντική καμπή στην ιστορία της Μολδαβίας και στη σχέση της με τη Ρωσία. Στα χρόνια που ακολούθησαν την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, η Μολδαβία προσπάθησε να εδραιωθεί ως κυρίαρχο κράτος και επικεντρώθηκε στην οικοδόμηση της οικονομίας της, στην ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών και στην εδραίωση της ανεξαρτησίας της.
Ως μέρος αυτής της διαδικασίας, η Μολδαβία προσπάθησε να δημιουργήσει στενότερους δεσμούς με τη Δύση και εργάστηκε για να ενσωματωθεί με δυτικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) και του ΝΑΤΟ. Ταυτόχρονα, η Ρωσία προσπάθησε να διατηρήσει την επιρροή της στην περιοχή και είδε την ανεξαρτησία των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών ως απειλή για τα συμφέροντά της. Ως αποτέλεσμα, η Ρωσία έχει λάβει διάφορα μέτρα για να ασκήσει την επιρροή της στη Μολδαβία, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης αυτονομιστικών κινημάτων στην αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας της χώρας.
Τώρα, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ασκεί μεγάλη πίεση στη γειτονική Μολδαβία, σχετικά με το εάν η χώρα πρέπει να απομακρυνθεί από τη συνταγματικά κατοχυρωμένη ουδετερότητά της και να ενταχθεί σε μια «μεγαλύτερη συμμαχία». Όταν η Πρόεδρος της Μολδαβίας, Maia Sandu, ρωτήθηκε για την πιθανή ένταξη στο ΝΑΤΟ, είπε, σε συνέντευξή της, ότι η χώρα εξακολουθεί να εξετάζει το επόμενο βήμα της και εάν θα απαιτούσε συνταγματική αλλαγή για να το κάνει.
«Τώρα, υπάρχει μια σοβαρή συζήτηση… για την ικανότητά μας να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας, αν μπορούμε να το κάνουμε μόνοι μας, ή αν πρέπει να είμαστε μέρος μιας μεγαλύτερης συμμαχίας», είπε. «Και αν καταλήξουμε, κάποια στιγμή, στο συμπέρασμα ως έθνος, ότι πρέπει να αλλάξουμε την ουδετερότητα, αυτό θα πρέπει να συμβεί μέσα από μια δημοκρατική διαδικασία». Αν και η Μολδαβία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, συνεργάζεται στενά με τον οργανισμό και συμβάλλει στην υπό την ηγεσία του ΝΑΤΟ ειρηνευτική δύναμη στο Κοσσυφοπέδιο.
Η Sandu, μαζί με άλλους ηγέτες κρατών, συναντήθηκε με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, στη Νέα Υόρκη, κατά τη διάρκεια της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών, τον Σεπτέμβριο του 2022. Ο Υπουργός Εξωτερικών της Μολδαβίας, Nicu Popescu, παρευρέθηκε στη συνάντηση του ΝΑΤΟ, τον Δεκέμβριο, στο Βουκουρέστι –η πρώτη φορά που ένας Υπουργός Εξωτερικών της Μολδαβίας συμμετείχε σε υπουργική διάσκεψη του ΝΑΤΟ. Σε εκείνη τη συγκέντρωση, οι σύμμαχοι επιβεβαίωσαν εκ νέου την υποστήριξη προς τη Μολδαβία, μεταξύ άλλων μέσω της παροχής εκπαίδευσης για τις αμυντικές δυνάμεις της Μολδαβίας.
Το πιο κραυγαλέο εμπόδιο για την περαιτέρω ενσωμάτωση της Μολδαβίας είναι ότι οι Ρώσοι στρατιώτες εδρεύουν στο εσωτερικό της χώρας, στην αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας. Οι επιθέσεις κατά της ενεργειακής υποδομής στην Ουκρανία αποκλείουν, επίσης, την ισχύ στη Μολδαβία. Η Ρωσία έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει τη Μολδαβία για στρατιωτική συνεργασία με τη Δύση, θεωρώντας το πρώην σοβιετικό κράτος υπό τη σφαίρα επιρροής του. Ο Πρόεδρος της Ρωσίας Putin ανέφερε την επέκταση της συμμαχίας και το ενδιαφέρον της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ ως «θεμελιώδεις απειλές» κατά της Ρωσίας, στην ομιλία του που δικαιολογούσε την εισβολή. «Η περαιτέρω επέκταση της υποδομής του ΝΑΤΟ… είναι απαράδεκτη για εμάς», είπε ο Putin, τότε.
Αυτές τις δηλώσεις ήρθε να θυμίσει και ο Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Sergey Lavrov, στη Santu, καθώς δυτικοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι η Ρωσία μπορεί να προετοιμάζεται για μια νέα επίθεση, σχεδόν έναν χρόνο μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Δεν είναι η πρώτη φορά που φουντώνουν οι εντάσεις, σχετικά με το αν η Ρωσία μπορεί να βλέπει τη Μολδαβία ως επέκταση της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Οι Υπηρεσίες Πληροφοριών και Ασφάλειας της Μολδαβίας (SIS) έχουν προειδοποιήσει προηγουμένως ότι η Ρωσία μπορεί να επιδιώξει να συνδέσει περιοχές που ελέγχονται από τη Ρωσία στην Ουκρανία, διεξάγοντας μια νέα επίθεση και, στη συνέχεια, δημιουργώντας έναν χερσαίο διάδρομο με την υποστηριζόμενη από τη Ρωσία αποσχισθείσα περιοχή της Υπερδνειστερίας στη Μολδαβία.
Ο επικεφαλής του SIS προειδοποίησε, τον Δεκέμβριο, ότι μια εκστρατεία για την καταπολέμηση της Μολδαβίας φαινόταν αναπόφευκτη. «Το ερώτημα δεν είναι αν η Ρωσική Ομοσπονδία θα ξεκινήσει μια νέα επίθεση προς την κατεύθυνση της επικράτειας της Μολδαβίας, αλλά πότε θα συμβεί: είτε στην αρχή του έτους, τον Ιανουάριο, τον Φεβρουάριο ή, αργότερα, τον Μάρτιο, (ή) τον Απρίλιο». Δύο ακόμη Ρώσοι βουλευτές υψηλής επιρροής προειδοποίησαν, στις 24 Ιανουαρίου, ότι το γεγονός ότι η Μολδαβία εξετάζει την ένταξη στο ΝΑΤΟ «μπορεί να οδηγήσει στην καταστροφή της», αφού ένας άλλος Ρώσος Γερουσιαστής είπε, την προηγούμενη μέρα, ότι η Πρόεδρος της Μολδαβίας κινδυνεύει να επαναλάβει την «αυτοκτονική πολιτική» του Ουκρανού Προέδρου Volodymyr Zelenskyy. «Αν η Μολδαβία θέλει να καταστρέψει το δικό της κράτος, αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος… Αν νομίζουν ότι, όπως η Φινλανδία ή η Σουηδία, κρυφά, γρήγορα, εκμεταλλευόμενοι την κατάσταση, μπορούν να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και ότι τίποτα δε θα τους συμβεί γι’ αυτό, κάνουν λάθος», είπε ο Leonid Kalasnikov, μέλος της Κρατικής Δούμας στη Μόσχα.
Ωστόσο, η Sandu αντικρούει κάθε αντίληψη ότι η κίνηση της Μολδαβίας να ενισχύσει την άμυνά της —είτε αυξάνοντας τη δική της στρατιωτική ικανότητα είτε αναπτύσσοντας στενότερες σχέσεις με άλλους συμμάχους— είναι προκλητική, λέγοντας ότι η Ρωσία, όχι η Ουκρανία, ή η Μολδαβία, είναι ο επιτιθέμενος. «Η Μολδαβία είναι μια ειρηνική χώρα. Δεν είναι η Μολδαβία που ξεκίνησε έναν πόλεμο εναντίον των γειτόνων της», είπε. «Η ρωσική προπαγάνδα κατάφερε να πείσει μέρος του πληθυσμού, ότι η ουδετερότητα σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να επενδύσεις στον αμυντικό σου τομέα, ότι η ουδετερότητα σημαίνει ότι δεν κάνεις τίποτα και δεν έχεις ικανότητα να αμυνθείς, κάτι που είναι λάθος».
Η Μολδαβία, η οποία υπό τη φιλοδυτική κυβέρνηση Sandu έχει δεσμευτεί να ενταχθεί στην Ε.Ε., έλαβε καθεστώς υποψήφιας χώρας τον Ιούνιο. Ενώ συνεχίζονται οι συζητήσεις για την ένταξη, η προοπτική ένταξης απέχει ακόμη χρόνια. Ωστόσο, η Ε.Ε. έχει αυξήσει την υποστήριξή της προς τη χώρα, διαθέτοντας εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ στη Μολδαβία με τη μορφή δανείων και επιχορηγήσεων από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Συνολικά, η Sandu λέει ότι η χώρα παραμένει εξαιρετικά «ευάλωτη» και υπόκειται σε ρωσικό υβριδικό πόλεμο μέσω προπαγάνδας και παραπληροφόρησης. Αλλά, προς το παρόν, δεν αντιμετωπίζει στρατιωτικές απειλές, χάρη στην ουκρανική γενναιότητα και ανθεκτικότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Russian lawmakers warn Moldova’s Nato aspirations may lead to its destruction, bne intellinews, διαθέσιμο εδώ
- Russian foreign minister speaks of Moldova as the “next Ukraine”, bne intellinews, διαθέσιμο εδώ
- There is ‘serious discussion’ whether Moldova should join ‘larger alliance’: President Sandu, Anadolu Agency, διαθέσιμο εδώ
