Του Εμμανουήλ Μακράκη,
Η Ιταλική εισβολή στην Ελλάδα, ήταν η απαρχή της μεταφοράς του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σε ελληνικό έδαφος και έθεσε το έθνος σε κατάσταση μάχης για προστασία των εδαφών της χώρας. Η νίκη στα βουνά της Αλβανίας, και οι θυσίες των Ελλήνων στρατιωτικών, έδωσαν ηχηρό μήνυμα σε όλη την Εμπόλεμη Ευρώπη, πως ο Άξονας δεν είναι ανίκητος. Τον Μάιο του 1941, το τελευταίο ελληνικό οχυρό αντίστασης πέφτει με την κατάληψη της Κρήτης, ύστερα από σκληρές μάχες των εναπομείναντων Συμμαχικών δυνάμεων και μέρους του Ελληνικού Στρατού, που είχε διαφύγει με την Κυβέρνηση στην Κρήτη προς άμυνα του ελληνικού εδάφους.
Οι Κρήτες, ήδη από τον Μάιο του 1941, οργανώνουν την πρώτη αντιστασιακή οργάνωση στο Ηράκλειο, το Παγκρήτιο Απελευθερωτικό Κίνημα (ΠΑΚ), από εκτοπισμένους Κομμουνιστές και ντόπιους Κρητικούς. Πέρα από το ΠΑΚ δημιουργήθηκαν και άλλες αντιστασιακές οργανώσεις στο Ρέθυμνο, στην ευρύτερη περιοχή των Ανωγείων, καθώς και στην περιοχή του Ηρακλείου. Τον Ιούλιο του 1941, ιδρύεται η Ανώτατη Επιτροπή Αγώνα Κρήτης (ΑΕΑΚ), η οποία ξεκίνησε αμέσως επαφές με το στρατηγείο των Συμμάχων στην Μέση Ανατολή. Παρά ταύτα, οι παραπάνω ομάδες δεν είχαν επικοινωνία μεταξύ τους. Οι δύο οργανώσεις τελικώς ενώθηκαν, και με αρχηγούς τους Μανώλη Μπαντουβά, Ανδρέα Παπαδάκη και Γεώργιο Πετράκη, σχημάτισαν την ΕΟΚ, δηλαδή Εθνική Οργάνωση Κρήτης. Η οργάνωση έχαιρε ιδιαίτερης εκτίμησης και αποδοχής, από τις αγγλικές μυστικές υπηρεσίες γνωστές ως SOE στο νησί, οι οποίες ενίσχυαν τον αγώνα τους μέχρι το τέλος του πολέμου.
Οι δράσεις των ανταρτών από την αρχή του πολέμου προκάλεσαν τεράστια δυσφορία στις Ιταλικές και Γερμανικές δυνάμεις κατοχής, που ήδη από το 1941 είχαν ξεκινήσει εκκαθαριστικές επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών. Οι αντάρτες, όμως, με την αμέριστη υποστήριξη του άμαχου πληθυσμού, σημείωσαν τεράστιες επιτυχίες εναντίον του κατακτητή. Οι δολιοφθορές και οι επιθέσεις σε γερμανικές περιπόλους ήταν συχνό φαινόμενο και οι δράσεις αντίστασης στην ευρύτερη περιοχή των Ανωγείων Ρεθύμνου, οδήγησαν στην πυρπόλησή του από Γερμανούς. Ωστόσο, οι Κρήτες δεν πτοήθηκαν και το 1943 η ΕΟΚ, με την βοήθεια των αγγλικών συμμαχικών δυνάμεων, οργάνωσαν και εκτέλεσαν με επιτυχία την απαγωγή του Στρατηγού Φον Κράιπε, ο οποίος μεταφέρθηκε μυστικά στην Αίγυπτο. Το γεγονός διαδόθηκε σε όλη την Κρήτη, καθώς και στην υπόλοιπη Ελλάδα, και οδήγησε τον κατακτητή σε αντίποινα με την πυρπόληση του χωριού Κέδρος (χωριό του Ρεθύμνου), που έμεινε γνωστό ως «Το ολοκαύτωμα του Αμαρίου». Τον Φον Κράιπε αντικατέστησε ο Μύλλερ, ο οποίος συνέχισε τις επιχειρήσεις εναντίον των ανταρτών.
Προς το τέλος του πολέμου, και παρά την φυγή των Γερμανών από την ηπειρωτική Ελλάδα, την συνακόλουθη απελευθέρωση και την αιματοχυσία των Δεκεμβριανών, γερμανικές και ιταλικές δυνάμεις, τάξεως των 20.000 αντρών, έμειναν οχυρωμένες στο νησί μέχρι τον Μάρτιο του 1945. Με την σύμπραξη των ανταρτών της ΕΟΚ και των Άγγλων, οι δυνάμεις του Τρίτου Ράιχ τελικώς αποσύρθηκαν. Βέβαια ο επίλογος της αντίστασης βάφτηκε με αίμα. Μέλη του ΠΑΚ (που αργότερα μετονομάστηκε σε ΕΑΜ και ελέγχονταν από το ΚΚΕ) ήρθαν σε σύγκρουση με ντόπιους, τον Ιανουάριο του 1945, ενώ οι εχθροπραξίες μαίνονταν με τις δυνάμεις του Άξονα που δεν είχαν αποχωρήσει από την χώρα, σε μια προσπάθεια να θέσουν υπό τον έλεγχό τους την πόλη του Ρεθύμνου, χωρίς επιτυχία. Παράλληλα, μέλη της ΕΟΚ και του ΠΑΚ συγκρούστηκαν ανήμερα της επετείου της 25ης Μαρτίου, με τελικούς νικητές τους αντάρτες της ΕΟΚ, που οδήγησε σε αφοπλισμό των κομμουνιστών.
Καταληκτικά, παρά τις εμφύλιες έριδες μεταξύ των οργανώσεων, η αντίσταση των Κρητικών και γενικότερα των Ελλήνων, αποτέλεσε το ύψιστο δείγμα υπεράσπισης της πατρίδας έναντι των εχθρών της.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Ιστορικές Μαρτυρίες (2001), Η Εθνική Αντίσταση των Ελλήνων, Αθήνα: Πανελλήνια Συνομοσπονδία Εθνικών Αντιστασιακών Οργανώσεων.
- rizospastis.gr, Η ΕΑΜική Αντίσταση στα Χανιά, Διαθέσιμο εδώ
- mixanitouxronou.gr, Για 24 μέρες ανατίναζαν τα Ανώγεια. Η γερμανική διαταγή για ισοπέδωση του χωριού και εκτέλεση όλων των ανδρών, Διαθέσιμο εδώ
