Της Δήμητρας Γρηγοριάδου,
Μετά τη μεγάλη στρατιωτική ήττα του 1897 και την επιβολή Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα ήταν έκρυθμη. Επικεφαλής του Τρικουπικού κόμματος ήταν ο Γεώργιος Θεοτόκης, που είχε την εύνοια του Βασιλιά Γεωργίου Α΄, ενώ αντίπαλός του ήταν ο αειθαλής Θεόδωρος Δηλιγιάννης, που πρωταγωνίστησε στα ελληνικά τεκταινόμενα για τριάντα χρόνια τουλάχιστον. Στις εκλογές της 20ης Φεβρουαρίου 1905, ο Δηλιγιάννης διασφάλισε 142 έδρες και την απόλυτη πλειοψηφία στη Βουλή, ενώ στην τελευταία κυβέρνηση που προέδρευε, εξασφάλισε και το υπουργείο Εσωτερικών. Ο Δηλιγιάννης, ως υπουργός Εσωτερικών, προέβη σε μια τολμηρή πρωτοβουλία: Εξέδωσε εντολή προς τις δημοτικές αστυνομίες Αθηνών και Πειραιά να εφαρμόσουν αυστηρά τις αστυνομικές διατάξεις που σχετίζονταν με τη λειτουργία χαρτοπαικτικών λεσχών. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι στην Αθήνα επικεφαλής της δημοτικής Αστυνομίας ήταν ο Αναστάσιος Παπούλας, ο οποίος προερχόταν από τον στρατό και εκτέλεσε επακριβώς τις διαταγές του πολιτικού του προϊσταμένου, με συνέπεια να κλείσουν όλες οι ημι-παράνομες χαρτοπαικτικές λέσχες.
Όλα φαίνονταν ήσυχα την Τρίτη, 31 Μαΐου 1905 στις 17:00 το απόγευμα, έξω από το σημερινό κτήριο της Παλαιάς Βουλής. Όπως μπορεί να φανταστεί κανείς, τα μέτρα ασφαλείας εκείνη την περίοδο ήταν αρκετά περιορισμένα, ακόμα και στη Βουλή, εκτός αν προέκυπταν έκτακτα περιστατικά, οπότε χρειαζόταν η επέμβαση του στρατού. Δέκα λεπτά μετά τις 17:00, εισήλθε στο προαύλιο η άμαξα, στην οποία επέβαινε ο Πρωθυπουργός και όταν αυτή σταμάτησε μπροστά στα σκαλιά της Βουλής, αμέσως ένας παριστάμενος πολίτης έσπευσε να ανοίξει την πόρτα στον Δηλιγιάννη, κάτι που δεν ήταν ασυνήθιστο, αφού συχνά ο συνοδός του, Γιάννης Πάνος, δεν προλάβαινε να το κάνει, καθώς όλο και κάποιος πολίτης προθυμοποιούταν. Ο Δηλιγιάννης, αφού ευχαρίστησε τον πολίτη, συνέλεξε τα χαρτιά του, τα τοποθέτησε μέσα στον χαρτοφύλακά του, κατέβηκε από την άμαξα και ανέβηκε τα σκαλιά της Βουλής.
Ο πολίτης, που προηγουμένως του είχε ανοίξει την πόρτα, ακολούθησε τον Πρωθυπουργό, πλησιάζοντάς τον αρκετά. Ο Δηλιγιάννης, αφού τον πρόσεξε, ανασήκωσε το καπέλο ως ένδειξη χαιρετισμού προς αυτόν. Στην αρχή, ο άγνωστος υποκλίθηκε, αλλά αμέσως έβγαλε ένα αμφίστομο στιλέτο το οποίο κάρφωσε στο άνω δεξιά μέρος της κοιλιάς του Δηλιγιάννη. Όλα συνέβησαν αστραπιαία και όσοι ήταν παρόντες έμειναν άναυδοι και ξαφνιασμένοι, ανίκανοι να αντιδράσουν. Ο δολοφόνος ετοιμαζόταν να προβεί και σε δεύτερο χτύπημα, αλλά τον πρόλαβε ο Γιάννης Πάνος. Ο Δηλιγιάννης κόντεψε να χάσει την ισορροπία του και να πέσει, αλλά κατόρθωσε να στηριχθεί από πολλούς παρόντες βουλευτές. Αρχικά, δεν αντιλήφθηκε το τραύμα που είχε υποστεί, επιμένοντας ότι δεν είχε τίποτα.
Υποβασταζόμενος, έφτασε στον σταθμό Πρώτων Βοηθειών, όπου τον περίεθαλψαν προσπαθώντας να ελαττώσουν την αιμορραγία, διαπιστώνοντας, όμως, παράλληλα, τη σοβαρότητα του τραύματος. Αμέσως, κατέφτασαν οι διάσημοι χειρούργοι της εποχής Μαρίνος Γερουλάνος, τότε διευθυντής του Ευαγγελισμού, Ευάγγελος Καλλιοντζής, Νικόλαος Αλιβιζάτος, Σωκράτης Τσάκωνας και Κωνσταντίνος Λούρος. Ο Δηλιγιάννης ήταν σε κρίσιμη κατάσταση, καθώς η αναπνοή του ήταν σε ακανόνιστο ρυθμό, ενώ οι παλμοί του αραίωναν. Οι γιατροί, μετά από ένα γρήγορο συμβούλιο, αποφάσισαν να γίνει άμεσα επέμβαση επί τόπου, καθώς υπήρχε ο φόβος ότι αν μετακινούταν ο Δηλιγιάννης, τότε θα υπήρχαν μεγάλες πιθανότητες να χάσει τη ζωή του καθ’ οδόν. Η επέμβαση έγινε χωρίς τη χρήση αναισθησίας και ο Πρωθυπουργός σταδιακά έπεσε σε κώμα, ενώ λίγο πιο μετά ξεψύχησε και το σώμα του μεταφέρθηκε στο σπίτι του.
Ο δολοφόνος, αμέσως μετά το συμβάν, προσπάθησε να διαφύγει, αλλά οι στρατιώτες τον πρόλαβαν και τον συνέλαβαν. Από την ανάκριση που ακολούθησε, γνωστοποιήθηκε ότι το όνομά του ήταν Αντώνιος Κωσταγερακάρης, ότι καταγόταν από τη Μάνη και ότι κίνητρο της δολοφονίας αποτέλεσε το γεγονός ότι είχε μείνει άνεργος όταν έκλεισαν οι χαρτοπαικτικές λέσχες λίγους μήνες νωρίτερα, καθώς εργαζόταν ως θυρωρός σε μία από αυτές. Επίσης, μαθεύτηκε ότι το 1901 είχε απολυθεί ο πατέρας του από τελώνης (επί πρωθυπουργία Δηλιγιάννη). Από την πρώτη στιγμή που τον συνέλαβαν, οι υποψίες της ανάκρισης στράφηκαν στον εργοδότη του, Γεώργιο Μητσέα, για ηθική αυτουργία, καθώς ο Αντώνιος Κωσταγερακάρης τον ανέφερε επανειλημμένα σε επιστολή που βρέθηκε πάνω του. Στη συνέχεια, ομολόγησε ότι ο Μητσέας τον παρότρυνε να δολοφονήσει, είτε τον Παπούλα είτε τον υπουργό Κυριακούλη Μαυρομιχάλη, είτε ακόμα υψηλότερα υστάμενους (υπονοώντας τον πρωθυπουργό). Οι υποψίες για τον Μητσέα αυξήθηκαν, καθώς κατάφερε να φύγει για ένα χρονικό διάστημα, ενώ αναμφίβολα είχε υπέρμετρο κίνητρο από τη στιγμή που είχε απωλέσει μεγάλα εισοδήματα από το κλείσιμο των χαρτοπαικτικών λεσχών, αφού ο ίδιος ήταν μπλεγμένος με τον υπόκοσμο.
Τελικά, οι ισχυρές ενδείξεις είχαν ως αποτέλεσμα να οδηγηθεί και ο Μητσέας στο δικαστήριο, αν και ο Κωσταγερακάρης τροποποίησε την ομολογία του, αθωώνοντάς τον. Η δίκη τους ξεκίνησε στις 17 Δεκεμβρίου 1905, με τον Κωσταγερακάρη να προσπαθεί να απαλλάξει εντελώς τον Μητσέα από τις κατηγορίες, αποδίδοντας την αρχική του ομολογία σε πιέσεις της αστυνομίας, με τον Μητσέα να αρνείται κατηγορηματικά όλες τις κατηγορίες, αν και παραδέχθηκε την παράνομη δραστηριότητά του τα προηγούμενα χρόνια. Η απόφαση του δικαστηρίου εκφωνήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου του 1906, και αφορούσε την εσχάτη των ποινών για τον Κωσταγερακάρη (κάτι που ήταν αναμενόμενο για όλους), αλλά και 8 χρόνια φυλάκιση για τον Μητσέα. Ίσως στο πρόσωπο του τελευταίου, η κοινωνία και το κράτος να τιμώρησε τον υπόκοσμο στο σύνολό του.
Η ποινή του Κωσταγερακάρη εφαρμόστηκε στις 10 Ιουνίου 1906, όταν και καρατομήθηκε στο Ναύπλιο. Ο Θεόδωρος Δηλιγιάννης κηδεύτηκε με μεγάλες τιμές, ενώ η καρδιά του φυλάσσεται στον Ναό των Αγίων Ταξιαρχών στη γενέτειρά του, τα Λαγκάδια. Ο ανδριάντας του τοποθετήθηκε στην είσοδο της Παλαιάς Βουλής, ώστε να αποδοθούν τιμές σε έναν άντρα απόλυτα προσηλωμένος στις αρχές του κοινοβουλευτισμού.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Η δολοφονία του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, edrana.blogspot.com. Διαθέσιμο εδώ
- Μωραΐτης, Κάρολος, Η ζωή και η δολοφονία του Πρωθυπουργού Θεόδωρου Δηλιγιάννη, Λεξίτυπον, Αθήνα, 2012
- Η δολοφονία του Θεόδωρου Δηλιγιάννη, otavoice.gr. Διαθέσιμο εδώ
