Του Νίκου Σαρρή,
Όπως γνωρίζουμε από τον ομώνυμο μύθο, οι περισσότερες Δαναΐδες δολοφονήθηκαν από τον Λυγκέα σε νεαρή ηλικία, χωρίς να αφήσουν απογόνους. Ωστόσο, μια από τις Δαναΐδες που βρήκαν τραγικό θάνατο, η Αμυμώνη, είχε προλάβει να αποκτήσει απόγονο, τον Ναύπλιο. Σύμφωνα με τον μύθο, κάποτε η νεαρή θυγατέρα του Δαναού έψαχνε να βρει πηγή με καθαρό νερό στο δάσος. Ύστερα από πολύωρη αναζήτηση, ένας σάτυρος, βλέποντάς την κουρασμένη και ανήμπορη, επιχείρησε να τη βιάσει. Τότε, η κοπέλα επικαλέστηκε τη βοήθεια του Ποσειδώνα, ο οποίος καταδίωξε τον σάτυρο με την τρίαινά του. Ο θεός προσπάθησε να τον χτυπήσει, ωστόσο η τρίαινά του αστόχησε, με αποτέλεσμα να πετύχει έναν βράχο. Τότε, δημιουργήθηκε στον βράχο μια πηγή με τρεχούμενο νερό, που πήρε το όνομα της Αμυμώνης. Κατευχαριστημένη η κοπέλα με τον Ποσειδώνα, δέχτηκε να ενωθεί μαζί του, με αποτέλεσμα να γεννηθεί ο Ναύπλιος.
Ο Ναύπλιος έμελλε να γίνει γενναίος ήρωας. Έλαβε μέρος στην Αργοναυτική Εκστρατεία, μαζί με σπουδαίους άντρες της εποχής του, όπως τον Θησέα, τον Λαέρτη, τους Διόσκουρους και τον Πηλέα. Κάποτε, συνάντησε τον Κατρέα (γιο του Βασιλιά Μίνωα), ο οποίος του εμπιστεύτηκε να μεταφέρει τις δύο κόρες του μακριά από την Κρήτη, φοβούμενος τον χρησμό που όριζε πως αν οι κόρες του αποκτούσαν παιδιά, τα εγγόνια του θα τον σκότωναν. Έτσι, ο Ναύπλιος, αφού τις οδήγησε πολύ μακριά από το νησί, παντρεύτηκε τη μια από τις δύο θυγατέρες, την Κλυμένη, ενώ την άλλη κόρη, την Αερόπη, την πάντρεψε με τον φίλο του τον Πλεισθένη.
Από τον γάμο του με την Κλυμένη, ο Ναύπλιος απέκτησε τρεις γιους, με σπουδαιότερο τον Παλαμήδη. Ακολουθώντας τον δρόμο του πατέρα του, ο Παλαμήδης έγινε εξίσου σπουδαίος πολεμιστής. Στον Τρωικό Πόλεμο, οι Αχαιοί τον θαύμασαν για τα κατορθώματά του. Μάλιστα, ο Αίας και ο Αχιλλέας τον τιμούσαν σαν ίσο προς εκείνους. Εκτός από τα κατορθώματα του Παλαμήδη στο πεδίο της μάχης, ο ίδιος ήταν και ένας ιδιαίτερα ευφυής ήρωας, ο οποίος ευεργέτησε τους θνητούς ποικιλοτρόπως. Εφηύρε μερικά από τα γράμματα του αλφαβήτου, την αριθμητική και τα νομίσματα, ενώ παράλληλα σχεδίαζε πολεμικές τακτικές. Στα Κύκλια Έπη θεωρείται ο δημιουργός των πεσσών, ενός επιτραπέζιου παιχνιδιού στρατηγικής που όξυνε το μυαλό των πολεμιστών και τους ψυχαγωγούσε, όσο αναπαύονταν από τη μάχη. Ακόμα, πληροφορούμαστε από το πρώτο μέρος των Κύκλιων Επών, τα «Κύπρια», πως ο Παλαμήδης ανάγκασε τον Οδυσσέα να λάβει μέρος στον Τρωικό Πόλεμο, αποκαλύπτοντας ένα ψεύτικο τέχνασμα που ο βασιλιάς της Ιθάκης είχε σκεφτεί, ώστε να θεωρηθεί τρελός και να μην πολεμήσει.
Ο Οδυσσέας έτρεφε μεγάλη απέχθεια για τον Παλαμήδη, όχι μόνο επειδή εκείνος ήταν ο λόγος που δεν κατάφερε να αποφύγει τον πόλεμο, αλλά και επειδή φθονούσε την ευφυΐα του ήρωα. Ζήλευε, επίσης, το γεγονός, πως ο Παλαμήδης είχε ευεργετήσει τους συμπολεμιστές του με πολλούς τρόπους. Έτσι, ο βασιλιάς της Ιθάκης αποφάσισε να εξοντώσει τον αντίπαλό του. Αρχικά, έπεισε με ψευδή επιχειρήματα τον Αγαμέμνονα πως ο Παλαμήδης είχε οργανώσει σχέδιο να του πάρει την αρχηγία και να τη δώσει στον Αχιλλέα, με τον οποίο ο Αγαμέμνονας δεν είχε καλές σχέσεις, λόγω της άνισης μοιρασιάς των λαφύρων και των αιχμάλωτων γυναικών. Το δόλιο σχέδιο του πολυμήχανου Οδυσσέα δεν σταμάτησε εκεί. Βρήκε έναν σκλάβο από τη Φρυγία και τον διέταξε να γράψει γράμμα στον Παλαμήδη, προσποιούμενος τον βασιλιά της Τροίας, Πρίαμο. Το γράμμα έλεγε πως ο Πρίαμος στέλνει χρυσάφι για να ευχαριστήσει τον Παλαμήδη για την κατάστρωση σχεδίου εξόντωσης των Ελλήνων. Ο Οδυσσέας πήρε λίγο χρυσάφι και το άφησε κρυφά, μαζί με το γράμμα, στη σκηνή του Παλαμήδη.
Κατόπιν, κάλεσε τους αρχηγούς των Αχαιών σε αυτήν τη σκηνή για να τους υποδείξει την υποτιθέμενη ανακάλυψή του, πως ο Παλαμήδης είναι προδότης. Έτσι, ο Παλαμήδης τιμωρήθηκε άδικα με θανατική ποινή και πιο συγκεκριμένα, με δημόσιο λιθοβολισμό. Οι Αχαιοί σκέφτηκαν να τον αφήσουν άταφο για ύψιστο εξευτελισμό του νεκρού, ωστόσο ο Τελαμώνιος Αίας έθαψε τον αδικοχαμένο Παλαμήδη, κάνοντας ξεκάθαρο πως όποιος Αχαιός προσπαθήσει να τον σταματήσει, θα αποκεφαλιστεί από τον ίδιο τον Αίαντα.
Πίσω στην πατρίδα του Παλαμήδη, ο Ναύπλιος, γέρος πλέον, μαθαίνει τα άσχημα νέα και κατευθείαν σαλπάρει για την Τροία. Παρόλο που απαίτησε εξηγήσεις από τους Αχαιούς, εκείνοι τον αγνόησαν. Γυρίζοντας πίσω στην Ελλάδα, αποφάσισε να εκδικηθεί για τον χαμό του γιου του. Μίλησε σε κάθε πόλη για τις βαρβαρότητες των Αχαιών στην Τροία και ακόμα περισσότερο για τις μοιχείες των αντρών, οι οποίοι πλάγιαζαν με αιχμάλωτες και σκλάβες. Το αποτέλεσμα ήταν όλες οι γυναίκες των Αχαιών, που μέχρι τότε περίμεναν πιστές τους συζύγους τους να επιστρέψουν, να απατήσουν τους νόμιμους συντρόφους τους. Έτσι, η Κλυταιμνήστρα απάτησε τον Αγαμέμνονα με τον Αίγισθο, η Μήδα απάτησε τον Ιδομενέα, συνάπτοντας ερωτική σχέση με τον Λεύκο, ενώ η Αιγιάλεια, σύζυγος του Διομήδη, κοιμήθηκε με τον Κομήτη. Την ίδια περίοδο, οι Μνηστήρες κατέλαβαν το ανάκτορο της Ιθάκης, σπαταλώντας τα χρήματα του Οδυσσέα. Ο Ναύπλιος ολοκλήρωσε την εκδίκησή του, όταν κατά την επιστροφή των Αχαιών μετά την πτώση της Τροίας, παραπλάνησε με πυρσούς τα καράβια των Ελλήνων, με αποτέλεσμα να τσακιστούν σε βράχια και οι επιβαίνοντες να πνιγούν.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κακριδής, Ιωάννης, Ελληνική Μυθολογία: Οι Ήρωες, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 2021
- Φιλολογική Ομάδα Κάκτου, Ομηρικά- Επικός κύκλος, Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα, 2005
