Της Παρασκευής Θεοδωρίδου,
Στο παρόν άρθρο θα εξεταστεί η μάχη στα νησιά Aleutian, η οποία έλαβε χώρα κατά τον Ιούνιο του 1942 έως και τον Αύγουστο του 1943, ανάμεσα στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και στην Αυτοκρατορία της Ιαπωνίας. Τα συγκεκριμένα νησιά, συνιστούσαν νησιωτική αλυσίδα, ξεκινώντας από την Αλάσκα, φτάνοντας έως και τον νότιο Ειρηνικό Ωκεανό και η οποία ανήκε στην Αμερική. Η επίθεση ουσιαστικά ήταν προϊόν της Ιαπωνίας, καθώς έπειτα από την επίθεση στην Αμερικανική ναυτική βάση στο Pearl Harbor, εν μέσω του πολέμου στον Ειρηνικό, πλέον έστρεψε τη προσοχή της σε αυτά τα νησιά. Υπάρχουν δύο κύριοι λόγοι για τους οποίους τα νησιά αυτά μετατράπηκαν σε στόχο της αυτοκρατορίας. Συγκεκριμένα, ήθελαν να αποτρέψουν μια ενδεχόμενη επίθεση των Αμερικανών στα νησιά της Ιαπωνίας που εκτείνονταν από την Ανατολική Κίνα, βορειοανατολικά της θάλασσας των Φιλιππίνων, νοτιοανατολικά προς τον Ειρηνικό Ωκεανό καταλήγοντας στην Ευρασιατική ήπειρο. Δεύτερος στόχος, ήταν ότι τα νησιά αυτά θα αποτελούσαν ανάχωμα αμυντικών βάσεων στα βόρεια και κεντρικά του Ειρηνικού.
Επικεφαλής του σχεδίου της επιθετικής εκστρατείας, ήταν ο Ναύαρχος Isoroku Yamamoto, ο οποίος έθεσε ως στόχο της εκστρατείας τη κατάληψη καίριων νησιών της αλυσίδας αυτής, μαζί με το νησί Midway το οποίο βρισκόταν δυτικά της Χαβάης. Επίσης, ο Yamamoto είχε μεγάλες βλέψεις να διαλύσει τον Στόλο του Ειρηνικού της Αμερικής, στόλος με μεγάλη ισχύ και μεγαλοπρεπή παρουσία στον Ειρηνικό. Ο ιαπωνικός στόλος επικεντρώθηκε στη κατάληψη των νησιών Attu και Kiska και σε εναέριες επιθέσεις στο νησί Unalaska και στο Dutch Harbor, με επικεφαλής της εκτέλεσης του σχεδίου, τον αντιναύαρχο Boshiro Hosogaya. Ο στόλος της Ιαπωνίας αποτελείτο από τρία βαρέα καταδρομικά, δύο αεροπλανοφόρα, δώδεκα αντιτορπιλικά και μεταγωγικά.
Αναφορικά με το αντίπαλο μέτωπο, οι Αμερικανοί είχαν προχωρήσει σε οχυρώσεις του νησιού Kodiak και στο Dutch Harbor, γεγονός που τους κατέστησε ετοιμοπόλεμους. Λίγες μέρες μετά την επίθεση στο Pearl Harbor, συγκεκριμένα στις 3 Ιουνίου 1942, ιαπωνικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στα νησιά Attu και Kiska. Είχαν προηγηθεί πτήσεις ορισμένων αεροσκαφών τους, προς το Dutch Harbor, πολλά από τα οποία ήρθαν αντιμέτωπα με την ομίχλη και επέστρεψαν στα αεροπλανοφόρα, άλλα προσγειώθηκαν στον στόχο τους, ενώ ορισμένα δέχθηκαν επίθεση από τα αμερικανικά αεροσκάφη.
Τα νησιά κατάφεραν να τα έχουν υπό την κατοχή τους στις 6 και 7 Ιουνίου αντίστοιχα. Μόλις πληροφορήθηκε η Αμερική για τη κατάληψη των νησιών, ο Ναύαρχος Chester Nimitz -διοικητής του κεντρικού και βόρειου Ειρηνικού- όρισε τον Υποναύαρχο Robert Theobald ως διοικητή της ναυτικής και εναέριας άμυνας της Αλάσκα. Επιπλέον, υπό την διοίκησή του ήταν και η Τακτική Στρατιωτική Δύναμη 8 (Task Force 8), η οποία αποτελούνταν από πέντε καταδρομικά, δεκατέσσερα αντιτορπιλικά, έξι υποβρύχια και εφεδρείες. Οι Ιάπωνες σχεδίαζαν να εγκαταλείψουν τα νησιά πριν την έλευση του χειμώνα, παρόλα αυτά αποφάσισαν να παραμείνουν και να χτίσουν διαδρόμους προσγείωσης στα κατεχόμενα νησιά.
Συνολικά, όπως θα αναφερθεί σταδιακά, τα πεδία των μαχών σε συνδυασμό με τις καιρικές συνθήκες, επέφεραν στρατιωτικά πλεονεκτήματα για τα αμφότερα αντιμαχόμενα μέρη. Για παράδειγμα, κατά τις πρώτες μέρες της μάχης, ο καιρός ήταν αρκετά ασταθής (σημ.: τα νησιά Aleutian ήταν γνωστά για τις ισχυρές χιονοθύελλες και καταιγίδες), με την ομίχλη να είναι τόσο πυκνή, καθιστώντας τα εχθρικά πλοία «αόρατο εχθρό». Το γεγονός αυτό, αποτέλεσε πλεονέκτημα για το αμερικανικό ναυτικό, καθώς πολλά από τα πλοία και βομβαρδιστικά αεροπλάνα, ήταν εξοπλισμένα με ραντάρ, ωστόσο ήταν λειτουργικά ως ένα βαθμό, διότι υπήρξαν περιπτώσεις που βομβάρδισαν λάθος περιοχές εξαιτίας εσφαλμένων ενδείξεων, προερχόμενων από τα εν λόγω ραντάρ.
Από τον Αύγουστο του 1942 έως κα τον Μάιο του 1943, και οι δύο πλευρές ενίσχυαν σταδιακά τη στρατιωτική τους ισχύ, αναζητώντας τις πιο αποτελεσματικές στρατηγικές, ως το επόμενο βήμα τους. Στις 14 Σεπτεμβρίου, αμερικανικό βομβαρδιστικό επιτέθηκε στο νησί Kiska, ακολουθώντας μια τακτική διαδοχικών επιθέσεων. Οι Ιάπωνες αντιλήφθηκαν την επιμονή και αποφασιστικότητα των Αμερικανών να ανακαταλάβουν τα δύο νησιά, αποφάσισαν έως τον Νοέμβριο, να αυξήσουν τα στρατεύματα στη περιοχή του νησιού που δεχόταν επίθεση. Επιπλέον, βασίζονταν στις αντίξοες συνθήκες, καθώς ο χειμώνας πλησίαζε ολοένα και περισσότερο, με τις θερμοκρασίες να πέφτουν ραγδαία. Το δεδομένο αυτό θα λειτουργούσε υπέρ των Ιαπώνων, για τον λόγο ότι όντας ήδη εγκατεστημένοι εκεί, ήταν προετοιμασμένοι σε αντίθεση με τους Αμερικανούς, οι οποίοι αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες, καθώς δεν ήταν λίγοι οι στρατιώτες που υπέφεραν από τις επιπτώσεις του κρύου, μειώνοντας τις αποδόσεις τους.
Τον Ιανουάριο του 1943, ο Theobald αντικαταστάθηκε από τον Αντιναύαρχο Thomas Kinkaid, ο οποίος έσπευσε να διεξάγει εκ νέου επίθεση. Πίστευε πως το νησί Kiska ήταν ο στόχος-κλειδί για την δίωξη της Ιαπωνικής παρουσίας στην νησιωτική αλυσίδα. Επομένως, στόχευε να ανακαταλάβει πρώτα το Kiska, ζητώντας να σταλθεί ενισχυτική μεραρχία, αίτημα που απορρίφθηκε. Εφόσον δε κατάφερε να αποκτήσει την ενίσχυση που θα αποτελούσε μέρος της επίθεσής του, έστρεψε τη προσοχή του στην ανακατάληψη του νησιού Attu, έχοντας ως σκοπό να στερήσει από τους Ιάπωνες τα δίκτυα ανεφοδιασμού και επικοινωνίας, γεγονός που θα επηρέαζε και το νησί Kiska, δημιουργώντας διαδοχικά προβλήματα. Ο Kinkaid προχώρησε στην άμεση ενίσχυση του στόλου, σε συνδυασμό με την ενίσχυση του 11ου τμήματος της πολεμικής αεροπορίας. Επιπλέον, για τις χερσαίες επιθέσεις διατάχθηκε περαιτέρω ενίσχυση, με την 7η Μεραρχία Πεζικού να καταφτάνει ως απάντηση στο αίτημα αυτό.
Οι Αμερικανικές δυνάμεις, είχαν προχωρήσει σε ναυτικό αποκλεισμό γύρω από το Kiska, ενώ ταυτόχρονα οι Ιάπωνες υπολόγιζαν μια μεγάλη επίθεση με ισχυρές δυνάμεις, προκειμένου να «σπάσουν» τον αποκλεισμό. Στις 26 Μαρτίου, πραγματοποιήθηκε η επονομαζόμενη μάχη στα νησιά Komandorski, στην οποία όπως αποδείχθηκε, ο αμερικανικός στόλος ήταν μικρότερος σε αριθμό και σε ισχύ, σε αντίθεση με τον ιαπωνικό. Στις 11 Μαΐου, έλαβαν χώρα δύο μεγάλες αποβιβάσεις στις νότιες και βόρειες ακτές του νησιού Attu, συνοδευόμενες από μερικές συμπληρωματικές αποβιβάσεις σε άλλα τμήματα. Από τα νότια, στο Massacre Valley και από βόρεια κοντά στο κέντρο του νησιού, οι δύο αυτές αποβιβάσεις είχαν ως στόχο να κατευθυνθούν στις κεντρικές εγκαταστάσεις των Ιαπώνων, δηλαδή στο Chichagof Harbor.
Πλέον, μετά την άφιξη των Αμερικανών στο νησί, ξεκίνησε η συγκρότηση ταγμάτων και συνταγμάτων σε καίρια σημεία του νησιού για την επερχόμενη σύγκρουση με τον εχθρό. Πολλές μικρές μάχες είχαν θετικό αποτέλεσμα για τους Αμερικανούς, με ενισχύσεις να φτάνουν διαρκώς στο πλευρό τους. Ύστερα από ναυτικές και χερσαίες μάχες, οι Ιαπωνικές δυνάμεις ξεπεράστηκαν σε αριθμό από τους Αμερικανούς, οι οποίοι είχαν υπό τον έλεγχο τους σημαντικές περιοχές και κορυφογραμμές, αναγκάζοντας τους πρώτους να υποχωρήσουν στο Chichagof Harbor. Εκεί, ήρθαν αντιμέτωποι με αμερικανικά στρατεύματα και ως αποτέλεσμα οι Ιάπωνες ηττήθηκαν, ανακοινώνοντας την έκβαση της μάχης στις 30 Μαρτίου. Πλέον, το νησί Attu βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Αμερικής, με τελικό στόχο την ανακατάληψη του Kiska.
Ήδη από τον Ιούλιο του 1943, είχαν ξεκινήσει εναέριοι βομβαρδισμοί στο Kiska, οι οποίοι κράτησαν έως και τις αρχές του Αυγούστου, καθώς διακόπηκαν από τις καιρικές συνθήκες. Το τελευταίο σχέδιο για την αποβίβαση στο νησί, θα ξεκινούσε στις 15 Αυγούστου, αφού είχε προηγηθεί εξοπλιστικός ανεφοδιασμός και καλύτερη ενδυμασία, ούτως ώστε να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι. Αυτό που έφερε προ εκπλήξεως τους Αμερικανούς, ήταν η απότομη αλλαγή του καιρού, καθώς δεν υπήρχε ομίχλη και η άλλοτε φουρτουνιασμένη θάλασσα, έμοιαζε ήρεμη. Αμερικανικά και Καναδικά στρατεύματα, αποβιβάστηκαν στο νησί από νότια, βόρεια και δυτικά, ερχόμενοι αντιμέτωποι με ένα εγκαταλελειμμένο νησί. Έπειτα από ενδελεχείς έρευνες στο πεδίο, έγινε αντιληπτό ότι οι Ιάπωνες είχαν εκκενώσει το νησί και αργότερα πληροφορήθηκαν ότι αυτό πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουλίου. Λίγες μέρες αργότερα, στις 24 Αυγούστου, οι Αμερικανοί σήμαναν την ανακατάληψη του νησιού Kiska και την επίσημη λήξη της εκστρατείας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- MacGarrigle, L. George, (2013), Aleutian Islands: The U.S. Army Campaigns of World War II, Ohio: BiblioGov.
- Sandler, Stanley (2001), Aleutian Islands, στο: World War II in the Pacific: An Encyclopedia, New York & London: Garland Publishing, Inc.
- History.com, (2020), Battle of the Aleutian Islands, Διαθέσιμο εδώ
