Του Μάριου Κριτίδη,
Σε νέες επιθετικές ενέργειες κατά του Ιράν προέβη την εβδομάδα αυτή το Ισραήλ. Συγκεκριμένα, αργά το βράδυ της 28ης με ξημερώματα 29ης Ιανουαρίου καταγράφηκαν εκρήξεις στην πόλη Isfahan στο κεντρικό Ιράν, πόλη με πλούσια παρουσία στρατιωτικής –και όχι μόνο– βιομηχανίας. Σύμφωνα με τα κρατικά μέσα ενημέρωσης του Ιράν, αναχαιτίστηκαν μη επανδρωμένα drones με στόχο να πλήξουν στρατιωτικές εγκαταστάσεις στην περιοχή. Σε σχετικό βίντεο, βλέπουμε μία από αυτές τις αναχαιτίσεις που οδηγεί σε εκρήξεις σε οροφή βιομηχανικού ή εμπορικού κτηρίου σε κατοικημένη περιοχή. Δεν άργησε να φανεί ότι πίσω από την επίθεση βρισκόταν το κράτος του Ισραήλ και η Mossad.
Το περιστατικό αυτό αποτελεί μία μόνο από τις πολλές εχθρικές ενέργειες που έχουν προβεί αμφοτέρα τα δύο κράτη τα τελευταία χρόνια, προκαλώντας ανησυχίες για το μέλλον της ασταθούς περιοχής της Μέσης Ανατολής και τις σχέσεις των δύο αυτών περιφερειακών δυνάμεων. Όμως, δεν ήταν πάντα τόσο εχθρικές οι σχέσεις των δύο κρατών.
Ισραήλ και Περσία είχαν φιλικές έως και συμμαχικές σχέσεις τα πρώτα χρόνια της σύστασης του κράτους του Ισραήλ, καθώς η νεοσύστατη χώρα λειτουργούσε ως αντιστάθμισμα του τότε μεγαλύτερου εχθρού της Περσίας, του σουνιτικού αραβικού κόσμου και του Παναραβικού Εθνικισμού, ιδεολογία με σπόνσορα τη Σοβιετική Ένωση. Μάλιστα, η τότε Περσία ήταν η δεύτερη από τις μουσουλμανικές χώρες που αναγνώρισαν το Ισραήλ, μετά την Τουρκία. Όλα άλλαξαν ραγδαία, όμως, με την Ισλαμική Επανάσταση του 1978, που άλλαξε συθέμελα το επί 30 χρόνια καθεστώς των ιρανοϊσραηλινών σχέσεων.
Η επιστροφή του Ayatollah Ruhollah Khomeini από την εξορία του οδήγησε στην πλήρη διακοπή των σχέσεων με το Ισραήλ και το κλείσιμο της ισραηλινής πρεσβείας στην Τεχεράνη, το οποίο κτίριο μετά μετατράπηκε στην Παλαιστηνιακή Πρεσβεία στην Τεχεράνη. Από τότε, οι σχέσεις με το Ισραήλ είναι το λιγότερο εχθρικές, αν όχι οριακά πολεμικές. Πολλαπλές επιχειρήσεις και βομβαρδισμοί έχουν γίνει μεταξύ των δύο κρατών, ενώ τα δύο κράτη έχουν πολεμήσει σε proxy wars μεταξύ τους στο παρελθόν, είτε μέσω του Ιράκ του Saddam Hussein, είτε, στο σήμερα, στη Συρία και μέσω της σιιτικής Hezbollah στον Λίβανο.
Πλέον, το επίκεντρο των συγκρούσεων μεταξύ Ισραήλ και Ιράν εντοπίζεται κυρίως σε δύο θέματα: (1) την παρουσία του Ιράν σε Λίβανο και Συρία, σε μικρότερο βαθμό και (2) σε μεγαλύτερο βαθμό, στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Αν και το Ιράν με το Ισραήλ δεν συνορεύουν εδαφικά και σε καμία περίπτωση δεν έχουν θαλάσσια σύνορα, σημαντικός άξονας τα τελευταία χρόνια στις σχέσεις των δύο κρατών έχει αποτελέσει η σύγκρουση του Ισραήλ με την Hezbollah. Η Hezbollah αποτελεί κόμμα και παραστρατιωτική οργάνωση που έχει σημαντική πολιτική δύναμη στον γειτονικό με το Ισραήλ Λίβανο. Θα μπορούσαμε να χαράξουμε ομοιότητες με τη Hamas στην Παλαιστίνη, με την ειδοποιό διαφορά ότι η Hezbollah ανήκει στο σιιτικό ισλάμ και άρα δέχεται τη στήριξη από το ηγετικό κράτος του σιιτικού ισλάμ, το Ιράν. Πολλές φορές Hezbollah και Ισραήλ έχουν βρεθεί σε συγκρούσεις στα σύνορα των δύο κρατών, ενώ το Ισραήλ πλήττει πολύ συχνά στρατηγικούς στόχους της Hezbollah στο εσωτερικό του Λιβάνου.
Όσον αφορά το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, το ζήτημα αυτό αποτελεί ίσως για το Ισραήλ τη μεγαλύτερη απειλή που μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπο. Το πρόγραμμα έχει εδώ και χρόνια ανασταλεί, είτε μέσω κυρώσεων και διαπραγματεύσεων με τη Δύση είτε πολλές φορές από σαμποτάζ των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν. Η μεγαλύτερη κυβερνοεπίθεση ήταν αυτή του ιού Stuxnet, που έθεσε εκτός λειτουργίας ολόκληρη μονάδα εμπλουτισμού ουρανίου. Ο ιός, ο οποίος υπήρχε σε αδράνεια για πολλούς μήνες και εξαπλωνόταν σε ολόκληρο το Ιράν, είχε τη δυνατότητα, μόλις τελικά μόλυνε τους υπολογιστές των πυρηνικών εγκαταστάσεων, να αλλάζει ραγδαία την πίεση των φυγόκεντρων εμπλουτισμού ουρανίου, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στα μηχανήματα και δημιουργώντας κίνδυνο πυρηνικού ατυχήματος και διαρροών, με αποτέλεσμα να οδηγούνται πολλές συσκευές σε αχρηστία. Η επίθεση αυτή του 2010 έθεσε εκτός λειτουργίας πάνω από 200.000 συσκευές και κατέστησε επικίνδυνους και άχρηστους 9.000 φυγόκεντρους εμπλουτισμού ουρανίου, καθιστώντας μία από τις μεγαλύτερες κυβερνοεπιθέσεις σε στρατιωτικές εγκαταστάσεις που έχουμε δει μέχρι σήμερα.
Οι επιθέσεις αυτές έχουν συνεχιστεί αδιάκοπα, με τα παραδείγματα να είναι άπειρα μέχρι σήμερα. Κυριότερος υπεύθυνος όλων αυτών τω επιθέσεων είναι σχεδόν πάντα το Ισραήλ. Ακόμα και στην επίθεση του 2010, αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες θεωρούνται η προέλευση του ιού Stuxnet, η εμπλοκή του Ισραήλ είναι σχεδόν σίγουρη.
Οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών δεν φαίνεται ότι θα βελτιωθούν μέσα στο ορατό μέλλον. Η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει θέσει το Ισραήλ σε μία δύσκολη θέση, όπου πιέζεται από τις δυτικές δυνάμεις να ενισχύσει την αρωγή στην ουκρανική αντίσταση. Παρόλα αυτά, η ρωσική παρουσία στη Συρία του Bashar al–Assad τοποθετεί το Ισραήλ σε αδυναμία να υποστηρίξει δυναμικά την Ουκρανία. Παρόλα αυτά, η προσέγγιση του Ιράν προς τη Ρωσία εντείνει τις αντιδράσεις του Ισραήλ και, εν μέρει, πιθανώς η πρόσφατη επίθεση να έχει ως αφορμή και αυτό το ζήτημα.
Τέλος, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αμελήσουμε το εσωτερικό πολιτικό σκηνικό της χώρας. Η νέα Κυβέρνηση Netanyahu, υπό τον συνασπισμό της δεξιάς–ακροδεξιάς, βρίσκεται υπό μεγάλη κρίση δημοτικότητας, με τα ποσοστά αποδοχής του βετεράνου της ισραηλινής πολιτικής σκηνής Benjamin Netanyahu να βρίσκονται στο απελπιστικό 21%. Ούτε ο λαός, ούτε ο ίδιος του ο εύθραυστος συνασπισμός τον στηρίζει όπως στο παρελθόν. Οπότε είναι πιθανό είτε η επίθεση αυτή να αποτελεί προσπάθεια βελτίωσης των δημοσκοπικών του δεδομένων, είτε ακόμα και επίδειξη δύναμης εκ μέρους του Ισραήλ πως ακόμα και εν μέσω πολιτικής κρίσης, παραμένει ενεργή επιχειρησιακά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- From Friends to Foes: How Israel and Iran Turned Into Arch-enemies, Haaretz, διαθέσιμο εδώ
- Israel appears to have been behind drone strike on Iran factory, U.S. official says, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Israel Strikes Iran Amid International Push to Contain Tehran, The Washington Post, διαθέσιμο εδώ
