Της Μαρίας Βέργου,
Η ζωή μας, από παλαιότερα μέχρι και σήμερα, κατακλύζεται από πληθώρα προτύπων, που επηρεάζουν αισθητά ή ανεπαίσθητα των αντίληψή μας για τον κόσμο. Αυτό ξεκινάει από την παιδική μας ηλικία με τις ταινίες κινουμένων σχεδίων, που μας παρουσιάζουν και μας εισάγουν σε έναν νέο μαγικό κόσμο, προβάλλοντας απόψεις και πρότυπα που εντυπώνονται στη συνείδησή μας και, έτσι, μας ακολουθούν σε ολόκληρη τη ζωή μας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως ως παιδιά πολλοί θέλαμε να γίνουμε ήρωες που θα νικούσαν το κακό. Οι επιρροές αυτές συνεχίζουν στο διάβα της ζωής μας. Μεγαλώνοντας, τα πρότυπα που προβάλλονται από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τα κινηματογραφικά πρότυπα, τα πρότυπα της βιομηχανίας της μόδας, φροντίζουν να επηρεάζουν τον καθένα από εμάς με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.
Στις κοινωνίες, πάντοτε θα υπάρχουν πρότυπα που θα «γεννούν» έναν συγκεκριμένο τρόπο ζωής και συγκεκριμένες αντιλήψεις, παρόλα αυτά το πρόβλημα εντοπίζεται στο κατά πόσο αυτά μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τους ανθρώπους. Τα πρότυπα, πολλές φορές, μετουσιώνονται σε στερεότυπα και, έτσι, οι άνθρωποι χωρίς να το συνειδητοποιούν χάνουν την ευχέρεια της ελεύθερης επιλογής, με αποτέλεσμα κάτι διαφορετικό –από την πεπατημένη που ορίζουν τα πρότυπα– να θεωρείται κατακριτέο. Πόσο έτοιμοι είμαστε, λοιπόν, να αντιμετωπίσουμε με κριτική σκέψη και σύνεση αυτό που μας προωθούν και, εν τέλει, να μπορέσουμε να ζήσουμε τη ζωή μας όπως εμείς θέλουμε και όχι όπως μας επιβάλλει η κοινωνία;
Οι μικροί θεατές, μέσω των κινουμένων σχεδίων, διδάσκονται πολλά πράγματα μέσα από τους ήρωες, οι οποίοι διακρίνονται, πολλές φορές, από αρετές και αξίες και τα παιδιά αποκτούν μία αρχική εικόνα για το καλό και το κακό στον κόσμο. Όμως, εδώ εντοπίζουμε το πρώτο πρόβλημα που αφορά στην εικόνα: η «ομορφιά» συγκλίνει με την καλοσύνη, ενώ η «ασχήμια» είναι συνώνυμο της κακίας. Ένα στερεότυπο από τα πολλά που έχει επικρατήσει στα περισσότερα παιδικά παραμύθια και ταινίες και, είναι γεγονός, ότι ένα μικρό παιδί δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει με λογική και κριτική σκέψη. Έτσι, απλώς αφομοιώνει αυτή την πληροφορία, την κάνει κτήμα του, και την ακολουθεί στη ζωή του, τις περισσότερες φορές υποσυνείδητα. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούνται πολλές στερεοτυπικές ιδεολογίες, που σχετίζονται με την ομορφιά, αλλά και με την ταύτιση αυτής με το καλό και την αγάπη.
Η προβολή προτύπων συνεχίζει και μετά στη ζωή μας μέσω των social media. Παιδιά, έφηβοι και ενήλικοι βρίσκουν μέσα σε αυτά την «ιδανική» εικόνα και προσωπικότητα του ανθρώπου, που θα είναι άξια αγάπης και αποδοχής από το κοινωνικό σύνολο. Κάτι που, φυσικά, δεν είναι αλήθεια! Η πρωτοκαθεδρία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στη ζωή μας, μας οδηγεί στο να εξιδανικεύουμε την εικόνα, τις ιδέες και τις συμπεριφορές που προβάλλονται μέσω αυτών, χωρίς δεύτερη σκέψη. Και, έτσι, καταλήγουμε όλοι να επιδιώκουμε το ίδιο πράγμα και, τελικά, να γινόμαστε αυτό το ίδιο. Όλοι ίδιοι λοιπόν;
Τα πρότυπα που προωθούνται δεν αποτελούν κάτι ιδανικό, αλλά κάτι πρόσκαιρο. Αρκεί να παρατηρήσουμε την αλλαγή των προτύπων ανά δεκαετία, για να καταλάβουμε ότι το «ιδανικό» που εμείς νομίζουμε ότι ισχύει τώρα, κάποια στιγμή –και μάλιστα πολύ σύντομα– θα αλλάξει, άρα δεν είναι, σε καμία περίπτωση, το ιδανικό. Η τελειότητα δεν υπάρχει και πρέπει όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε κάποια στιγμή στη ζωή μας ότι αξίζουμε για αυτό που είμαστε, και η βελτίωση του εαυτού μας δεν συνάδει με τη «μετατροπή» μας στο εκάστοτε πρότυπο, αλλά με την εξέλιξή μας με τρόπο που θεωρούμε εμείς καλύτερο για εμάς τους ίδιους. Στην κατανόηση αυτού, σίγουρα, μπορεί να βοηθήσει το οικογενειακό και σχολικό περιβάλλον, τόσο κατά την παιδική όσο και κατά την εφηβική ηλικία. Η κατάλληλη ενημέρωση μέσω βιβλίων και εποικοδομητικών συζητήσεων, και η στήριξή μας από ψυχολόγους –ανθρώπους, που εξειδικεύονται στην ανθρώπινη ψυχολογία και τον τρόπο σκέψης μας– είναι απαραίτητα για την απόκτηση μίας πιο υγιούς άποψης για εμάς και τον κόσμο. Έτσι, μαθαίνουμε να κρίνουμε αυτό που ακούμε και βλέπουμε με μεγαλύτερη ευστοχία.
Συνεπώς, τα πρότυπα σε μία κοινωνία, πολλές φορές, είναι θετικά και απαραίτητα, μέχρι αυτά να ξεπεράσουν το όριο. Τότε, μπορούν να γίνουν από αρνητικά πρότυπα, μέχρι και τοξικά για τους ανθρώπους και τη μεταξύ τους αλληλεπίδραση. Στη ζωή αυτή, πρέπει ο καθένας να έχει σε προτεραιότητα τον εαυτό του και τους δικούς τους στόχους και όχι αυτούς που θέτει η κοινωνία για αυτόν. Μόνο έτσι θα μπορέσει να ζήσει με τον τρόπο που επιδιώκει, χωρίς περιορισμούς, κατάκριση και καταπίεση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- (Υπό)Κινούμενα… πρότυπα, maxmag.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τα πρότυπα των νέων στην εποχή μας, blogs.sch.gr, διαθέσιμο εδώ
