Του Δημήτρη Σπυριδάκη,
Λιγότερο από έναν χρόνο πριν, η Σουηδία και η Φινλανδία κατέθεσαν επίσημο αίτημα ένταξης στη στρατιωτική συμμαχία του Ν.Α.Τ.Ο. Η απόφαση αυτή λήφθηκε ένεκα της αυξανόμενης ρωσικής προκλητικότητας και της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η εξέλιξη αυτή αποτέλεσε μια κομβική στροφή στην εξωτερική πολιτική τους, η οποία για χρόνια επεδίωκε την τήρηση μιας ουδέτερης στάσης. Η ενταξιακή τους, όμως, πορεία αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια, κυρίως λόγω της αρνητικής στάσης της Τουρκίας, ενός άλλου κράτους που αποτελεί μέλος του ΝΑΤΟ, ως προς την ένταξη της Σουηδίας.
Η πρώτη προτεραιότητα των δύο αυτών σκανδιναβικών χωρών – οι οποίες συνεργάζονται και συντονίζουν τις πολιτικές τους σε πολλά επίπεδα – είναι να ενταχθούν ταυτόχρονα στη συμμαχία. Η συνέχιση, όμως, της αρνητικής στάσης της Τουρκίας ως προς την ένταξη της Σουηδίας ίσως αλλάξει τα δεδομένα και, εν τέλει, δούμε μια μονή ένταξη, αυτή της Φινλανδίας στη συμμαχία. Τα ερωτήματα που θα μας απασχολήσουν σε αυτή την ανάλυση είναι για ποιο λόγο η Τουρκία επιμένει στο να «μπλοκάρει» την ένταξη της Σουηδίας και πώς αναμένεται να κινηθούν οι εξελίξεις στο εν λόγω ζήτημα εντός του 2023.
Ξεκινώντας, είναι εύκολα αντιληπτό πως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία «ταρακούνησε» για τα καλά το ευρωπαϊκό και το παγκόσμιο στερέωμα. Συσχετισμοί και δυναμικές που κρατούσαν για δεκαετίες άλλαξαν σημαντικά. Μια από τις αλλαγές ήταν και η στροφή της πολιτικής της Σουηδίας και της Φινλανδίας ως προς την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Για χρόνια, η κοινή γνώμη ήταν αρνητική σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, κάτι που άλλαξε άρδην μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Η ενδεχόμενη ένταξη των δυο σκανδιναβικών χωρών στο ΝΑΤΟ αξιολογήθηκε θετικά από την πλειοψηφία των κρατών που αποτελούν μέλη με λίγες εξαιρέσεις όπως την Τουρκία, η οποία εξ αρχής εξέφρασε τις επιφυλάξεις της ως προς αυτό το ενδεχόμενο.
Η Τουρκία και η Ουγγαρία δεν έχουν επικυρώσει στα Κοινοβούλιά τους την ένταξη της Σουηδίας και της Φινλανδίας, με τη δεύτερη να δεσμεύεται πως θα το κάνει σύντομα. Παρά την τριμερή συνάντηση που έλαβε χώρα πέρυσι ανάμεσα σε Τουρκία-Σουηδία-Φινλανδία για την επίλυση κάθε διαφωνιών και ζητημάτων μεταξύ τους, ο δρόμος για την υπέρβαση των δυσκολιών δεν φαίνεται να έχει ανοίξει. Η αιτία της άρνησης της Τουρκίας προβάλλεται να είναι η στάση της Σουηδίας απέναντι στην κουρδική τρομοκρατική οργάνωση PKK, καθώς σύμφωνα με την Τουρκία υποθάλπει τρομοκράτες, ενώ ορισμένους αρνείται να τους εκδώσει. Αυτό προβάλλεται ως πρόφαση από πλευράς της Άγκυρας. Στην πραγματικότητα, οι λόγοι είναι πιο σύνθετοι και πιο διπλωματικοί. Η Τουρκία έχει στα χέρια της έναν πολύ σημαντικό μοχλό πίεσης προς τις Η.Π.Α., ένα όπλο που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να πετύχει τους στόχους τους, ασκώντας διπλωματική πίεση με σκοπό να ικανοποιήσει την ατζέντα της.
Φτάνουμε στο πιο καίριο ερώτημα της ανάλυσής μας: πως προβλέπεται να κινηθούν τα πράγματα; Είναι πιθανή μια ένταξη μονάχα της Φινλανδίας σε περίπτωση που η ένταξη της Σουηδίας καθυστερήσει περαιτέρω; Ο Φινλανδός Υπουργός Εξωτερικών σε πρόσφατη δήλωσή του ανέφερε πως κάτι τέτοιο δεν αποκλείεται. Αμφότερες οι δύο πλευρές επιμένουν πως η ταυτόχρονη ένταξη αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για τις δύο χώρες. Χαρακτηριστικά, ο Φινλανδός Πρόεδρος ανέφερε: «Θα συνδυάσω τη δική μου δήλωση και αυτές των Υπουργών Εξωτερικών μας, λέγοντας ότι μπορείτε να κοιτάτε τη μπάλα, αλλά μην γίνεστε εσείς η μπάλα. Πρέπει να το αντιμετωπίσουμε ψύχραιμα, αλλά χωρίς αμφιβολία φαίνεται ότι θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε τι θα γίνει με τις εκλογές στην Τουρκία».
Στην περίπτωση μιας μονής ένταξης της Φινλανδίας η στρατηγική συμμαχία της εισόδου στο Ν.Α.Τ.Ο. θα ήταν σημαντικά λιγότερη. Η προστασία και η ασφάλεια της φινλανδικής επικράτειας, χωρίς εδαφική πρόσβαση του Ν.Α.Τ.Ο. από τα εδάφη της Σουηδίας, καθίσταται πολύ δυσκολότερη.
Κλείνοντας, βρισκόμαστε λίγους μήνες πριν τις τουρκικές προεδρικές εκλογές. Ένα γεγονός ορόσημο που δεν είναι απίθανο να αλλάξει εκ νέου τα δεδομένα. Προς το παρόν, μια μεταβολή της στάσης της Τουρκίας – ιδιαίτερα μετά τα τελευταία συμβάντα, κατά τα οποία Σουηδοί έκαψαν το Κοράνι, ενώ Τούρκοι έκαψαν τη σουηδική σημαία – δεν φαίνεται στον ορίζοντα. Σε αυτό το πλαίσιο, μια μονή ένταξη της Φινλανδίας στο Ν.Α.Τ.Ο., μιας χώρας που διατηρεί πιο καλές σχέσεις με την Τουρκία, δεν φαντάζει απίθανη.
EΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Explainer: Why is Turkey blocking Sweden and Finland NATO membership?, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Sweden rejects four extradition requests from Turkey – report, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- Finland may need to join NATO without Sweden, foreign minister says, Politico, διαθέσιμο εδώ
- RATIFICATION OF FINLAND AND SWEDEN’S ACCESSION TO NATO, Nato-pa.int, διαθέσιμο εδώ
