Της Κωνσταντίνας Λάμπου,
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου (ΠΟΕ) στοχεύει στην ύπαρξη και εφαρμογή ενός πλέγματος διεθνών εμπορικών συναλλαγών με υπόβαθρο πάντα τους κανόνες. Μάλιστα, γίνεται διερεύνηση τρόπων, προκειμένου να εκσυγχρονιστούν οι κανόνες του ΠΟΕ και να αντιμετωπιστούν οι παγκόσμιες προκλήσεις, αν και υπάρχουν δυσχέρειες στις εμπορικές δραστηριότητες. Το Κοινοβούλιο, που βασίζεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας, νομοθετεί από κοινού με το Συμβούλιο και οφείλει να προχωράει σε έγκριση τυχόν αλλαγών σε συμφωνίες του ΠΟΕ.
Ο ΠΟΕ είναι η κοινή θεσμική υποδομή, προκειμένου να διεξαχθούν εμπορικές σχέσεις μεταξύ των μελών πάνω σε συγκεκριμένα θέματα. Αυτά, με τη σειρά τους, είναι μέσα στις σχετικές συμφωνίες του Γύρου της Ουρουγουάης και της Γενικής Συμφωνίας. Επιπλέον, στον ΠΟΕ διενεργούνται οι πολυμερείς διαπραγματεύσεις ανάμεσα στα μέλη του και οδηγεί σε επίλυση διαφορών, αφού μπορεί και διαχειρίζεται το Μνημόνιο συμφωνίας. Βέβαια, ο ΠΟΕ δεν καταφέρνει μόνο αυτά, αλλά συντονίζει τον μηχανισμό εξέτασης της εμπορικής πολιτικής και διαπλάθει πλαίσιο συνεργασίας με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την ομάδα της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Σαν ένα σύνθετος οργανισμός, ο ΠΟΕ αποτελείται από πολλά όργανα. Αρχικά, από την Υπουργική Διάσκεψη, στην οποία ανήκουν όλα τα μέλη και λαμβάνει χώρα –τουλάχιστον– μία φορά κάθε δύο χρόνια. Η Διάσκεψη αυτή στοχεύει στο να επιβλέπει τη λειτουργία του ΠΟΕ, υιοθετεί ενέργειες, προωθεί και θέτει σε εφαρμογή τις πολυμερείς εμπορικές δραστηριότητες. Αυτά αναφέρονται στο άρθρο VI της Συμφωνίας για την ίδρυση του ΠΟΕ.
Ένα άλλο όργανο, από το οποίο αποτελείται ο ΠΟΕ, είναι το Γενικό Συμβούλιο. Και σε αυτό, όπως και στην Υπουργική Διάσκεψη, ανήκουν όλα τα μέλη, λαμβάνει χώρα όποτε υπάρχει ανάγκη και θέτει σε εφαρμογή τις λειτουργίες του ΠΟΕ ανάμεσα από τις συνόδους των Υπουργικών Διασκέψεων. Οι αρμοδιότητές του καθορίζονται από τη Συμφωνία για την Ίδρυση του ΠΟΕ και από την εκάστοτε Υπουργική Διάσκεψη. Επίσης, δύναται να προχωράει στην άσκηση λειτουργιών των οργάνων, οι οποίες προβλέπονται από τις συμφωνίες που αναφέρονται στην επίλυση των διαφορών και στον μηχανισμό εξέτασης της εμπορικής πολιτικής.
Πέρα, όμως, από τα βασικά, δημιουργούνται και επικουρικά όργανα, όπως είναι τα συμβούλια και οι επιτροπές. Τρία από αυτά επιβλέπουν τη λειτουργία τριών συμφωνιών του Γύρου της Ουρουγουάης. Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για: το Συμβούλιο Εμπορευματικών Συναλλαγών (Council for Trade in Goods), το Συμβούλιο για το Εμπόριο Υπηρεσιών (Council for Trade in Services) και το Συμβούλιο για τα TRIPs (Council for Trade–related–Aspects of Intellectual Property Rights). Αυτά τα Συμβούλια έχουν ανοιχτή πρόσβαση για όλα τα μέλη ανεξαρτήτως, όταν υπάρχει ανάγκη και δύνανται να προχωράνε στην ίδρυση άλλων επικουρικών οργάνων.
Σε αυτά μπορούμε να προσθέσουμε πως σχηματίζεται μια Γραμματεία που έχει επικεφαλής έναν Γενικό Διευθυντή, όπως έγινε και επί GATT 1947. Στο γεγονός ότι πραγματοποιήθηκαν συμβιβασμοί μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών της GATT 1947 και διεθνείς εμπορικές διαπραγματεύσεις, συνέβαλαν σημαντικά οι Γενικοί Διευθυντές της GATT 1947. Έτσι έγινε και με τον Γενικό Διευθυντή του ΠΟΕ, P. Lamy, που έπαιξε αποφασιστικό ρόλο μετά το 2000. Μάλιστα, η όλη διαδικασία επιλογής του ΠΟΕ ήταν αντικείμενο που προκάλεσε διαμάχες με τις αναπτυσσόμενες χώρες-μέλη, που πιστεύουν πως το γεγονός ότι επιλέχτηκε από τις αναπτυγμένες χώρες τις υποβαθμίζει, μιας και στη Διεύθυνση του Οργανισμού δεν αντιπροσωπεύονται.
Όσον αφορά το σύστημα αποφάσεων που υιοθετείται στον ΠΟΕ, ακολουθείται ρητώς αυτό της GATT, που αναφέρεται στη μέθοδο της συναίνεσης. Ψηφοφορία γίνεται σε περίπτωση που δεν πραγματοποιηθεί. Στη διαδικασία αυτή, κάθε μέλος –εκτός από την Ευρωπαϊκή Ένωση– έχει μία ψήφο, αφού η τελευταία θα έχει τόσες ψήφους, όσες αντιστοιχούν στα εκάστοτε μέλη της. Η πλειοψηφία των μελών που ψηφίζουν καθορίζει τον αριθμό αποφάσεων που λαμβάνονται, εκτός αν αποφασίζεται διαφορετικά. Σχετικά με τις εξαιρέσεις στις υποχρεώσεις των Μελών, προβλέπεται το ίδιο ποσοστό. Για την τροποποίηση της Συμφωνίας τα ποσοστά ποικίλουν.
Καταληκτικά, ο ΠΟΕ στοχεύει στο να προωθήσει το ελεύθερο εμπόριο, έχοντας εξασφαλίσει πως οι διάφορες χώρες έχουν ακόμη δυναμική, ώστε να εξαλείψουν τα εμπόδια που υπάρχουν στο εμπόριο, όταν διαδραματίζονται εμπορικές συνομιλίες. Μάλιστα, ένα ποσοστό που κυμαίνεται στα δύο τρίτα των μελών του ΠΟΕ είναι αναπτυσσόμενες χώρες, επιτρέποντας, έτσι, στις μεταβατικές οικονομίες, με σκοπό να προωθήσουν τις αναπτυξιακές τους προσπάθειες, να χρησιμοποιήσουν το ανοικτό εμπόριο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Μπρεδήμας Αντώνης, Γουργουρίνης Αναστάσιος, Το Δίκαιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, Εκδόσεις Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα, 2018
- Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση, euraparl.europa.eu, διαθέσιμο εδώ
