Του Χαράλαμπου Νικολαΐδη,
Η αλήθεια είναι ότι οι ταινίες του Γιώργου Λάνθιμου και συγκεκριμένα οι ελληνόφωνες μπορεί να μη «λειτουργούν» για όλους. Τα ρεαλιστικά και σχεδόν ωμά χαρακτηριστικά των ταινιών είναι στοιχεία που διαμορφώνουν την κινηματογραφική ταυτότητα του Λάνθιμου. Στοιχεία τα οποία από την πρώτη όψη φαίνονται «άρρωστα», αλλά αποτελούν τα μέσα του σκηνοθέτη για την επικοινωνία νοημάτων με τον θεατή. Βασικό παράδειγμα αποτελεί ο Κυνόδοντας, που μάλιστα οδήγησε τον Λάνθιμο για πρώτη φορά στα Όσκαρ. Αυτή η ταινία απέκτησε πολλούς οπαδούς, οι οποίοι υπήρξαν συνεπαρμένοι από την παράνοια και το ασφυκτικό περιβάλλον της ταινίας. Από την άλλη μεριά, υπάρχουν και οι «αρνητές» της ταινίας ισχυριζόμενοι ότι ο σκηνοθέτης προβάλλει τέτοιες σκηνές μόνο και μόνο για να φανεί προκλητικός. Τουλάχιστον είναι κοινά αποδεκτό και από τις δύο πλευρές ότι η ιδέα και η υπόθεση της ταινίας ήταν πρωτότυπη αλλά και ευφυέστατη. Το δίδυμο Φιλίππου και Λάνθιμου αποτελεί μια επιτυχημένη συνεργασία που επαναλήφθηκε και αργότερα. Δύο χρόνια αργότερα, δηλαδή το 2011, κυκλοφορεί η ταινία Άλπεις, σε σκηνοθεσία Γιώργου Λάνθιμου και σενάριο Λάνθιμου και Ευθύμη Φιλίππου. Μάλιστα, για πολλούς κριτικούς οι Άλπεις χαρακτηρίστηκαν ως Κυνόδοντας 2.
Και σε αυτή την ταινία το πρωτότυπο story παίζει πρωταρχικό ρόλο: Ένας τραυματιοφορέας, μία νοσοκόμα, ένας προπονητής και μία αθλήτρια ρυθμικής γυμναστικής ιδρύουν μια εταιρεία αντικατάστασης νεκρών μελών οικογενειών με στόχο να απαλύνουν τον πόνο των ανθρώπων, με το όνομα «Άλπεις». Γρήγορα ο τραυματιοφορέας, ο αρχηγός της εταιρείας, θα καταλάβει ότι η νοσοκόμα έχει παραβιάσει τους αυστηρούς κανόνες. Η ταινία έκανε πρεμιέρα το 2011, δηλαδή δύο χρόνια μετά από την προβολή του Κυνόδοντα, και αμέσως τράβηξε το ενδιαφέρον του κοινού και των κριτικών.
Η ταινία εντάσσεται μέσα στο κινηματογραφικό σύμπαν του Λάνθιμου. Ένα μέρος στο οποίο οι άνθρωποί του χαρακτηρίζονται από κενά συναισθήματα. Οι πρωταγωνιστές της ταινίας συγκεκριμένα κινηματογραφούνται με τέτοιον περίεργο, άβολο και ουδέτερο τρόπο, σύμφωνα με τον οποίο άθελά τους μετατρέπονται σε ρεαλιστικούς χαρακτήρες. Το κενό στα πρόσωπά τους και οι άβολες –σχεδόν τρομακτικές– εκφράσεις τους λειτουργούν ως ένα μέσο για να εισβάλει ο θεατής στον κόσμο της ταινίας. Η αφοβία και οι αποκρυσταλλωμένες ουδέτερες εκφράσεις τους χαρακτηρίζουν τον ψυχικό τους κόσμο, που μέσα σε αυτόν το σεξ και η βία παίζουν πρωταρχικό ρόλο. Αντιμετωπίζουν τον θάνατο, απαλλαγμένοι από κάθε συναίσθημα, σε τέτοιο βαθμό που δεν αδιαφορούν για αυτόν απλά, αλλά ζουν και τρέφονται με αυτόν.
Όλα κινηματογραφούνται άβολα, ένα στοιχείο που υπάρχει σε όλες τις ταινίες του Λάνθιμου μέχρι και σήμερα. Ερωτικές σκηνές που οι πρωταγωνιστές υποδύονται σχεδόν ρομποτικά. Αλλά, για ποιον λόγο; Ίσως με αυτόν τον τρόπο ο σκηνοθέτης προσπαθεί να επηρεάσει τον θεατή σε τέτοιο βαθμό που να τον κάνει να νιώθει και αυτός το ίδιο συναίσθημα βάζοντάς να σκέφτεται υπό αυτούς τους όρους. Σαφέστερα λογικά, αλλά απαλλαγμένος από κάθε συναίσθημα φιλοφροσύνης και εμπάθειας, που ίσως είναι ο μόνος τρόπος κατανόησης της ταινίας στην ολότητά της. Ακόμα μπορεί να αποτελεί ένα στοιχείο της κινηματογραφικής ταυτότητας του Λάνθιμου που σε συνδυασμό με τα ανεστίαστα πλάνα του, τον κάνουν να ξεχωρίζει, επηρεασμένος βέβαια από πολλά παραδείγματα. Όλα αυτά τα στοιχεία μάλλον είναι κάποια χαρακτηριστικά της αποξένωσης. Η αποξένωση αυτή παρουσιάζεται ως το κύριο χαρακτηριστικό των πρωταγωνιστών. Ζουν μόνοι τους χαμένοι μέσα στις σκέψεις τους και παράνομοι, έχοντας πλήρη γνώση αυτού που κάνουν, μέσα σε μία τέλεια αποδομένη κινηματογραφικά ερημική Αθήνα.
Οι Άλπεις αποτελούν την τελευταία ελληνόφωνη ταινία του Λάνθιμου αλλά και το τελευταίο άξιο απομεινάρι του σκηνοθέτη στην Ελλάδα. Αποτελεί ένα ωραίο κλείσιμο μιας «σχολής», που αν και κομμάτια της υπάρχουν στο εξωτερικό, η ακμή της σημειώθηκε μέσα στα σύνορα της Ελλάδας, με μια τριλογία μεγάλου μήκους ταινιών του Λάνθιμου: Κινέτα, Κυνόδοντας και Άλπεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Alps, wikipedia.org, διαθέσιμο εδώ
