Της Ιωάννας Κουτσοτόλη,
Τα τελευταία χρόνια, έχει τοποθετηθεί έντονα στο προσκήνιο της παγκόσμιας επιστημονικής έρευνας μια κοινότητα μικροοργανισμών, η οποία κατοικεί μέσα μας και η συμβίωσή μας με αυτή κρίνεται απαραίτητη για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού. Αυτή η κοινότητα είναι φυσικά το μικροβίωμα, το οποίο χαρακτηρίζεται ως η μικροχλωρίδα του οργανισμού και περιλαμβάνει βακτήρια, μύκητες, πρωτόζωα, ιούς κ.ά. Αμέτρητοι μικροοργανισμοί κατοικούν στο σώμα μας και επωφελούνται από αυτό, ενώ, ταυτόχρονα, ο δικός μας οργανισμός αξιοποιεί θετικά την παρουσία τους. Αυτή η αμοιβαία επωφελούμενη σχέση χαρακτηρίζεται από μια ισορροπία, η οποία, όμως, υπό συγκεκριμένες συνθήκες μπορεί να διαταραχθεί και να προκαλέσει προβλήματα στον οργανισμό. Πόσο πιθανό είναι μία μεγάλη μάστιγα της σημερινής εποχής, ο καρκίνος, να είναι αποτέλεσμα ενός τέτοιου γεγονότος; Ο ερευνητικός κλάδος των βιοϊατρικών επιστημών έχει στρέψει το ενδιαφέρον του στον τρόπο με τον οποίο εμπλέκονται οι μύκητες σε κάποιους τύπους καρκίνων.
Καρκίνος παγκρέατος
Ο καρκίνος του παγκρέατος κατέχει μια θέση ανάμεσα στις πιο θανατηφόρες μορφές καρκίνου, γεγονός που εξηγείται από την αργή διάγνωση και χαμηλή πιθανότητα ανάρρωσης. Μάλιστα, είναι αξιοσημείωτο το αποτέλεσμα μιας έρευνας, με βάση το οποίο μέχρι το 2025 αναμένεται αύξηση 25% στον αριθμό των θανάτων, ξεπερνώντας το ποσοστό θνησιμότητας του καρκίνου του μαστού. Σύμφωνα με μια εικασία, οι μύκητες του εντέρου εισέρχονται στο πάγκρεας, κατέχοντας παράλληλα με το παγκρεατικό μικροβίωμα σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη του αδενοκαρκινώματος του παγκρεατικού πόρου. Σύμφωνα με έρευνες, έχει βρεθεί περίπου 3.000 φορές αύξηση της μυκητιακής πυκνότητας στους ιστούς του όγκου, με επικρατέστερα τα είδη Malassezia Globose, Saccharomyces και Aspergillus. Αυτό το γεγονός ερευνάται σχετικά με το αν επιδρά στην ανάπτυξη του όγκου. Επιπρόσθετα, το είδος Malassezia έχει συνδεθεί με μείωση του ποσοστού επιβίωσης σε περιπτώσεις καρκίνου του μαστού.
Καρκίνος στόματος
Μύκητες όπως τα είδη Candida υπάρχουν υπό φυσιολογικές συνθήκες στη στοματική κοιλότητα, όμως κάποιοι παράγοντες μπορεί να οδηγήσουν σε παθογόνο μορφή του μικροβίου, δημιουργώντας λοιμώξεις. Με βάση μια μελέτη στην Ταιβάν, αποδείχτηκε ότι άτομα που πάσχουν από λοίμωξη Candida κατέχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του στόματος. Το γεγονός αυτό εξηγείται με βάση τη δράση του μικροοργανισμού, αφού ο μύκητας του είδους Candida έχει την ικανότητα να μεταβολίζει την αλκοόλη σε ακεταλδεΰδη, η οποία είναι γνωστή καρκινογόνος ουσία. Η ακεταλδεΰδη, με τη σειρά της, προκαλεί οξειδωτικό στρες, κυτταρική βλάβη και φλεγμονή, παράγοντες που συμβάλλουν στη δημιουργία μεταλλάξεων στο γονιδίωμα και επακόλουθα στη δυσλειτουργία της κυτταρικής διαίρεσης. Αξίζει, επίσης, να σημειωθεί ότι τα είδη Candida, με την εισβολή τους στον ιστό του ξενιστή, παράγουν νιτροζαμίνες, ουσίες που έχει βρεθεί ότι προκαλούν καρκίνο, ενεργοποιώντας δυνητικά πρωτο-ογκογονίδια.
Καρκίνος παχέος εντέρου
Οι συχνότερες αιτίες που σχετίζονται με την ανάπτυξη καρκίνου του παχέος εντέρου είναι η βαριά πρόσληψη αλκοόλ, το κάπνισμα, η καθιστική ζωή και η παχυσαρκία. Μια έρευνα, στην οποία συμμετείχαν 274 ασθενείς με καρκίνο του παχέος εντέρου, 239 με αδένωμα και 270 υγιείς, πραγματοποιήθηκε με σκοπό την εξακρίβωση της σχέσης των μυκήτων που κατοικούν στο έντερο και της ανάπτυξης καρκίνου. Όπως αποδεικνύεται, αλλοίωση σε πτυχές του μυκητιακού μικροβιώματος σχετίζονται με μεταλλάξεις στα ανθρώπινα γονίδια, που εμπλέκονται στην ανοσολογική απόκριση. Επιπρόσθετα, η διατροφή κατέχει κεντρική θέση στο μικροβίωμα του εντέρου και το επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό, ενώ, ταυτόχρονα, τύποι μυκήτων τείνουν να συνυπάρχουν με ορισμένα βακτηριακά είδη.
Καρκίνος του δέρματος
Ο καρκίνος του δέρματος αποτελεί έναν συνήθη τύπο καρκίνου με χαμηλά ποσοστά θνησιμότητας, ενώ το ποσοστό νόσησης είναι μεγαλύτερο μεταξύ των αντρών. Κύριο αίτιο απόκτησης αυτού του είδους καρκίνου αποτελεί η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία, ενώ η χρήση αντηλιακού έχει αποδειχτεί ότι μειώνει κατά 40% τον κίνδυνο. Ο καρκίνος του δέρματος φαίνεται ότι είναι συχνά επακόλουθη συνέπεια μεταμοσχεύσεων, γεγονός που επιβεβαιώνουν πολλά περιστατικά, ιδιαίτερα μεταμόσχευσης πνεύμονα, εξαιτίας της αυξημένης ανοσοκαταστολής του ασθενούς. Αυτό το γεγονός οδηγεί συχνά σε αυξημένο κίνδυνο μυκητιάσεων, που οφείλονται κυρίως στα είδη Aspergillus, Candida και Cryptococcus. Υπό αυτές τις συνθήκες, χρησιμοποιείται συχνά σε ασθενείς μεταμοσχεύσεων αντιμυκητιακή αγωγή, που περιλαμβάνει φάρμακα όπως η βορικοναζόλη. Παρόλα αυτά, αυτή η θεραπευτική πορεία σχετίζεται με την ευαισθησία των κυττάρων στο υπεριώδες φως που προκαλεί βλάβη στο DNA και αναστέλλει τους μηχανισμούς επιδιόρθωσης, οδηγώντας σε καρκινογένεση.
Είναι φανερό ότι μελλοντικά, με την εξέλιξη της επιστημονικής έρευνας πάνω στο συγκεκριμένο θέμα, οι μύκητες μπορεί να φανούν χρήσιμοι για τη διάγνωση, την πρόβλεψη της πορείας, ακόμα και της θεραπείας του καρκίνου. Επισημαίνεται ότι οι έρευνες υποδεικνύουν κυρίως μια συσχέτιση μεταξύ αυτών των μικροοργανισμών και του καρκίνου, αλλά δε μαρτυρούν ότι είναι άμεσα υπεύθυνοι για την εξάπλωσή του. Επίσης, είναι απαραίτητη η διαλεύκανση του μυστηρίου που σχετίζεται με το αν οι μύκητες συμβάλλουν στην εξέλιξη της νόσου ή αν απλά οι καρκινικοί όγκοι δημιουργούν ένα κατοικήσιμο περιβάλλον για αυτούς. Όπως και να έχει, οι έρευνες βρίσκονται ακόμη σε εμβρυικά στάδια και ο δρόμος για την έκβαση συμπερασμάτων είναι μακρύς.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Do fungi lurking inside cancer speed their growth?, nature. Διαθέσιμο εδώ
- A review on association of fungi with the development and progression of carcinogenesis in the human body, pubmed. Διαθέσιμο εδώ
