Της Άννας Μαρίας Αλεξανιάν,
Η Σουηδία και η Φινλανδία υπέβαλαν αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η ένταξή τους χρήζει της έγκρισης όλων των κρατών–μελών, όπως και της Τουρκίας. Οι τελευταίες εξελίξεις, όμως, έχουν πυροδοτήσει τις εντάσεις σε τέτοιο βαθμό, που η έγκριση της Τουρκίας μοιάζει πλέον μακρινό όνειρο. Η καύση ενός αντιγράφου του Κορανίου από το ακροδεξιό πολιτικό κόμμα “Hard Line” και το κρέμασμα ενός ομοιώματος του Τούρκου Προέδρου από Κούρδους διαδηλωτές σε διαμαρτυρίες στη Στοκχόλμη, προκάλεσαν την οργή της Τουρκίας.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του Recep Tayyip Erdoğan, η Σουηδία δεν θα έπρεπε να περιμένει από εδώ και πέρα την Τουρκία να στηρίξει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. «Είναι ξεκάθαρο ότι αυτοί που επιτρέπουν μια τέτοια βλασφημία μπροστά στην πρεσβεία της χώρας μας, δεν μπορούν πλέον να περιμένουν καμία καλοσύνη από εμάς σχετικά με την αίτησή τους. Όταν λέμε κάτι, το λέμε με ειλικρίνεια, και όταν κάποιος μας ατιμάζει, τον βάζουμε στη θέση του». Συνέχισε, λέγοντας: «Αν αγαπάτε τόσο πολύ τα μέλη τρομοκρατικών οργανώσεων και τους εχθρούς του Ισλάμ και τους προστατεύετε, τότε σας συμβουλεύουμε να ζητήσετε την υποστήριξή τους για την ασφάλεια των χωρών σας». Πολλές αραβικές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας και του Κουβέιτ κατήγγειλαν και αυτές το περιστατικό της καύσης του Κορανίου.
Η σουηδική Κυβέρνηση επέκρινε, επίσης, τη διαμαρτυρία, κάτι το οποίο, όμως, δεν ήταν αρκετό για την Τουρκία. «Η Σουηδία είναι υπέρμαχος της ελευθερίας της έκφρασης, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι η Σουηδική Κυβέρνηση ή εγώ υποστηρίζουμε πάντα τις απόψεις που εκφράζονται», δήλωσε ο Σουηδός Υπουργός Εξωτερικών Tobias Billström. Μάλιστα, ο Σουηδός Πρωθυπουργός, Ulf Kristersson, επισήμανε πως οι Κούρδοι διαδηλωτές προσπαθούν να σαμποτάρουν την αίτηση της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με πράξεις δολιοφθοράς εξαιρετικά επικίνδυνες για την εθνική ασφάλεια της χώρας, με την Τουρκία, παράλληλα, να αποζητά την τιμωρία τους. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, Jens Stoltenberg, από την άλλη, δήλωσε ότι η ελευθερία της έκφρασης είναι ένα «πολύτιμο αγαθό» στις χώρες του ΝΑΤΟ και ότι αυτές οι πράξεις, αν και ακατάλληλες, δεν είναι «αυτόματα παράνομες».
Ως αποτέλεσμα των συμβάντων, ο Υπουργός Άμυνας ανακοίνωσε ότι η Τουρκία ακύρωσε την επίσκεψη του Σουηδού ομολόγου του, στην οποία η Σουηδία είχε εναποθέσει τις ελπίδες της για πρόοδο των συνομιλιών, αφού παρατήρησε ότι δεν ελήφθησαν μέτρα για τις «αποκρουστικές διαδηλώσεις». Ο Υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Mevlut Cavusoglu, είχε αναφέρει εν τω μεταξύ στα κρατικά μέσα ενημέρωσης ότι η Σουηδία είχε μια επιλογή: είτε να κάνει τα στραβά μάτια και να υποκύψει είτε να τηρήσει τις υποσχέσεις της και να αναλάβει δράση κατά των «τρομοκρατικών ομάδων». Πρόσθεσε ότι τα γεγονότα έδειξαν το «ανησυχητικό επίπεδο» της ισλαμοφοβίας και του ρατσισμού στην Ευρώπη. Ακόμα, σύμφωνα με τις τελευταίες του δηλώσεις, ενώ ο Σουηδός Πρωθυπουργός εξέφρασε την επιθυμία του να αποκαταστήσει τον διάλογο με την Τουρκία, εκείνος αρνήθηκε για την ώρα, λέγοντας πως η τριμερής συνάντηση με τη Σουηδία και τη Φινλανδία δεν έχει κανένα νόημα αυτή τη στιγμή.
Ο Υπουργός Εξωτερικών της Φινλανδίας, Pekka Haavisto, δήλωσε και αυτός ότι απαιτείται ένα διάλειμμα μερικών εβδομάδων στις τριμερείς συνομιλίες. Θεωρεί, ωστόσο, απίθανο η Άγκυρα να αποφασίσει εάν θα δεχτεί τις αιτήσεις της Φινλανδίας και της Σουηδίας, πριν τις τουρκικές εκλογές που θα γίνουν στα μέσα Μαΐου. Πάντως, στις πρόσφατες ανακοινώσεις του, μια ημέρα αφότου η Τουρκία δήλωσε ότι δε θα υποστηρίξει τη σουηδική υποψηφιότητα, ανέφερε πως η Φινλανδία πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ χωρίς τη Σουηδία. Η κοινή ένταξη παραμένει η προτεραιότητα της Φινλανδίας, αλλά ίσως χρειαστεί να την επανεξετάσει, εάν η περίπτωση της Σουηδίας φέρει περαιτέρω καθυστερήσεις. Παρόλα αυτά, η τελική απόφαση είναι πως οι διαδικασίες θα συνεχιστούν, όπως έχουν ήδη προγραμματίσει εξ αρχής.
Εν τω μεταξύ, στην Κωνσταντινούπολη, μια ομάδα περίπου 200 εθνικιστών διαδήλωσαν έξω από το σουηδικό Προξενείο, για να διαβάσουν το Κοράνι και να απαιτήσουν να αποτραπεί η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, καίγοντας μια σουηδική σημαία ως απάντηση στην καύση του Κορανίου.
Η Φινλανδία και η Σουηδία είχαν υπογράψει μια τριμερή συμφωνία με την Τουρκία το 2022, με στόχο να ξεπεραστούν οι αντιρρήσεις της Άγκυρας για την ένταξή τους στο ΝΑΤΟ. Η Άγκυρα έχει δηλώσει ότι η Σουηδία πρέπει πρώτα να λάβει μια πιο ξεκάθαρη στάση εναντίον Κούρδων μαχητών και μιας ομάδας που κατηγορεί για την απόπειρα πραξικοπήματος το 2016 στην Τουρκία. Η Σουηδία υποστηρίζει ότι έχει εκπληρώσει ένα μέρος του μνημονίου της, αλλά η Τουρκία απαιτεί περισσότερα, συμπεριλαμβανομένης της απέλασης 130 ατόμων που θεωρεί τρομοκράτες. Με βάση τα λεγόμενα του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας, η Σουηδία δε βρίσκεται καν στα «μισά» της εκπλήρωσης των δεσμεύσεων που ανέλαβε για να εξασφαλίσει την υποστήριξη της Άγκυρας, παρά την εκτίμηση για τα βήματα που έχουν γίνει μέχρι στιγμής.
Το Υπουργείο Εξωτερικών των Η.Π.Α. δήλωσε ότι η Φινλανδία και η Σουηδία είναι έτοιμες να ενταχθούν στη Βορειοατλαντική συμμαχία. Ο Antony Blinken υπογράμμισε ότι οι Η.Π.Α. προτρέπουν τα τελευταία εναπομείναντα μέλη του ΝΑΤΟ, Τουρκία και Ουγγαρία, να επικυρώσουν τις προσπάθειες των δύο χωρών.
Ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας, Viktor Orbán, υποσχέθηκε ότι το κοινοβούλιο θα εγκρίνει σύντομα τις υποψηφιότητες ένταξης, τόσο της Φινλανδίας όσο και της Σουηδίας, αφήνοντας την Τουρκία ως το μόνο εμπόδιο που πρέπει να ξεπεραστεί. Η τελευταία, ενώ έχει ήδη αρκετές απαιτήσεις, το πρόσφατο περιστατικό αποτέλεσε το «κερασάκι στην τούρτα» για την εμπόδιση ένταξής τους. Αναμένεται να φανεί η συνέχεια της υπόθεσης, αφότου καταλαγιάσουν για λίγο οι εντάσεις που προκάλεσαν οι διαδηλώσεις.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- “Erdogan tells Sweden not to expect Nato bid support”, BBC News, διαθέσιμο εδώ
- “U.S. says Finland, Sweden are ready to join NATO alliance”, Reuters, διαθέσιμο εδώ
- “Finland says time-out needed in talks with Turkey over NATO bid”, swissinfo.ch, διαθέσιμο εδώ
- “Sweden cannot expect Turkey’s support for Nato membership, Erdoğan warns”, The Guardian, διαθέσιμο εδώ
