Της Νίκης Καραχάλιου,
Ξυπνάς και –μηχανικά πια– απλώνεις αμέσως το χέρι σου στο διπλανό κομοδίνο. Το αναζητάς παθιασμένα. Πέρασαν αρκετές ώρες μακριά του και σίγουρα οι τσίμπλες στα μάτια σου δεν είναι ικανές να σε εμποδίζουν από το να το αγγίξεις και πάλι. Πέφτεις να κοιμηθείς και είσαι απίστευτα νευρικός. Στοιχίζει στην καρδιά σου η απουσία του! Ούτε η σωματική κούραση κατάφερε να κλονίσει τη «σχέση» σας. Ξεκινάς το διάβασμα και σε πέντε μόλις λεπτά αρχίζεις και πάλι να το ψάχνεις. Ασυνείδητα, θα εγκαταλείψεις το διάβασμα και θα «χαθείς» για πολλοστή φορά μαζί του στην άβυσσο. Μοιάζετε με ένα ερωτευμένο ζευγάρι που έχει σχέση αλληλεξάρτησης, αλλά δεν είστε. Στην πλασματική αυτή σχέση ανήκεις μόνο εσύ και το κινητό σου.
Κι αν υπάρχει ένα ψήγμα αλήθειας στην παραπάνω «ρομαντική» σχέση, αυτό είναι μονάχα η άρρωστη εξάρτηση. Εσύ, όπως έχεις πλέον διαμορφώσει τη ζωή σου, δεν μπορείς να ζήσεις χωρίς αυτό, κι αυτό αν δεν το πιάσεις εσύ στα χέρια σου, δεν έχει –προς το παρόν, τουλάχιστον– λόγο ύπαρξης. Το αστείο είναι ότι κατέληξες να είσαι εξαρτημένος, χωρίς να το καταλάβεις, παρέδωσες τα όπλα πριν καν πολεμήσεις. Μην ξεγελάς τον εαυτό σου ότι τάχα δεν είσαι εθισμένος. Κλείσε τα μάτια και φαντάσου: μία μέρα έξω στη φύση, μια μέρα χωρίς κινητό και ίντερνετ! Κατάλαβες τώρα πόσο εθισμένος είσαι; Ή μάλλον είμαστε!
Ωστόσο, κανείς πια δε μπαίνει στον κόπο να αρνηθεί ότι η γενιά μας είναι εθισμένη στο διαδίκτυο. Ούτε καν εμείς οι ίδιοι. Άλλωστε, μια βόλτα να κάνει κάποιος σε καφετέριες, θα δει νέους πάνω –σχεδόν το προσκυνούν– από το κινητό τους. Το παράλογο είναι ότι η γενιά μας, μεγαλώνοντας στο μεταίχμιο της προ-ιντερνετικής και μετα-ιντερνετικής εποχής, πέρασε ένα κομμάτι της, αυτό της παιδικής ηλικίας, έξω, στις γειτονιές, παίζοντας παιχνίδια με τους συνομηλίκους της. Το κινητό τηλέφωνο «έγινε μόδα», όταν ήμασταν προέφηβοι, το είδαμε σαν φίλο και η έλλειψη μέτρου, αλλά και ο ενθουσιασμός για το καινούργιο, μας έριξε για τα καλά στην παγίδα. Σαν τον αλκοολικό, που ξεκινάει δειλά δειλά το ποτό και καταλήγει μέθυσος εν μία νυκτί…
Βέβαια, όπως ο αλκοολικός αντιμετωπίζει προβλήματα που τον έκαναν αλκοολικό, έτσι κι ο νέος παλεύει με τους δικούς του δαίμονες που κατάφεραν να τον εξαρτήσουν στο διαδίκτυο. Απλώς, στην περίπτωσή μας, αντί για το «πίνει για να ξεχάσει», ισχύει το «παίζει για να ξεχάσει». Αναρωτιέμαι, παρόλα αυτά, αν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο νέος προϋπήρχαν ή «γεννήθηκαν» με την έλευση της τεχνολογίας στη ζωή μας. Στα ερωτήματα όπως «η κότα γέννησε το αυγό ή το αυγό την κότα;» δεν μπορείς ποτέ να δώσεις ξεκάθαρη απάντηση. Πάντως, είναι γεγονός ότι από τη μια, η χαλάρωση των οικογενειακών δεσμών και των προβλημάτων επικοινωνίας, κι από την άλλη, ο σύγχρονος τρόπος ζωής που έχει ως μότο την επιτυχία κι όχι την ευτυχία οδήγησαν τη γενιά μας να κλειστεί στον εαυτό της και έκαναν τους νέους περισσότερο μελαγχολικούς από όσο ήδη είναι.
Ως εκ τούτου, τα social media και το σερφάρισμα στο διαδίκτυο αποτέλεσαν για εμάς μια πόρτα διεξόδου που οδηγεί σε κόσμους φανταστικούς και πλασματικούς. Βρίσκουμε παρηγοριά στα social media, καλύπτουμε το κενό της κοινωνικής επαφής στην ψευδαίσθηση των likes και των follow. Ειδυλλιακοί κόσμοι, αλλά τι σημασία έχει όταν αυτή η ιντερνετική πραγματικότητα έχει καταφέρει να σου απομακρύνει, έστω και για ένα λεπτό, το άγχος; Θα συνεχίσουμε να ανανεώνουμε τη σελίδα μας, μέχρι να βρεθεί το επόμενο παράξενο, περίεργο, ποθητό, που θα μας διώξει μακριά το άγχος.
Είναι παράλληλα και κάποιοι ενδογενείς παράγοντες που έχουν μερτικό ευθύνης για την ψηφιακή νικοτίνη κι ένας από αυτούς δε θα μπορούσε να είναι άλλος από τη χαμηλή αυτοεκτίμηση των νέων. Η εφηβεία είναι το στάδιο μετάβασης από την παιδική ηλικία στην ενήλικη και κυρίως είναι το στάδιο που πλάθεται η προσωπικότητά μας. Κι όταν δεν έχεις προσωπικότητα, πολλές φορές πέφτεις σε μια άλλη παγίδα, που ονομάζεται «αυτομίσος» και το οποίο, φυσικά, μας οδηγεί να αισθανόμαστε ανασφάλεια για τον κοινωνικό μας εαυτό. Από την άλλη, στο διαδίκτυο έχουμε την ευκαιρία να φέρουμε πολλές και διαφορετικές προσωπικότητες, μπορούμε να φορέσουμε πολλά προσωπεία. Τι κι αν δεν μπορείς να τα βρεις με τον πραγματικό σου φίλο; Στο διαδίκτυο μπορείς να είσαι ταυτόχρονα καλός, αστείος, μάγκας.
Παρατηρώ και στον εαυτό μου ότι ξετυλίγω ευκολότερα την προσωπικότητά μου όταν επικοινωνώ με μηνύματα παρά δια ζώσης. Το κοινωνικό άγχος δεν μου επιτρέπει να ξεδιπλώσω τη σκέψη μου, να εκφράσω τις απόψεις μου. Από μακριά, έχοντας την προστασία της οθόνης μου, νιώθω ασφάλεια. Άλλωστε, ποτέ δεν ξέρεις τι βέλη μπορεί να σου πετάξει ο άλλος, κι ας μην γελιόμαστε, στην κοινωνία της επιτυχίας, της ταχύτητας, της στιγμιαίας χαράς, πάντα κάποιος θα είναι πρόθυμος να σου πετάξει βέλη και να σε καρφώσει. Εμείς είμαστε οι ταύροι κι ο άλλος, ο φίλος, ο γνωστός, ο συγγενής, ο γείτονας, είναι το κόκκινο πανί. Σ’ αυτήν την κοινωνία, μάθαμε να είμαστε μόνοι μας, εμείς και ο εγωισμός μας. Και ξαφνικά, βρεθήκαμε να ζούμε σε μία ζούγκλα ανθρωποφάγων όντων, και μέσα σ΄ αυτή τη ζούγκλα που διαμορφώσαμε είμαστε τα άγρια θηρία, που αν δεν κατασπαράξουμε το ένα το άλλο, δε θα μπορέσουμε να επιβιώσουμε…
