Της Κωνσταντίνας Λέφα,
Σύμφωνα με την ψυχολογία, η αποστέρηση γεννά βία. Στα πανδημικά χρόνια, τα στατιστικά για τα περιστατικά κατά των γυναικείων βιασμών πολλαπλασιάστηκαν ραγδαία, με τον ΟΗΕ να τονίζει ότι σημειώθηκαν 15 περισσότερες περιπτώσεις για κάθε τρεις μήνες, καταλήγοντας ακόμα και σε γυναικοκτονίες. Αναμφίβολα, δεν υπάρχει καμία δικαιολογία για τέτοια φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας, έως και ειδεχθή εγκλήματα, των οποίων οι αιτίες και οι συνέπειες είναι το λιγότερο οδυνηρές και καταστροφικές. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η κοινωνία πια δεν σιωπά.
Διακεκριμένοι επιστήμονες ψυχικής υγείας επισημαίνουν ότι η σεξουαλική βία ως φαινόμενο έχει πολυπαραγοντική αιτιοπαθογένεια με βιολογικές, ψυχολογικές και κοινωνικές συνιστώσες. Ο αυτουργός της βίας, συνήθως, έχει το προφίλ κάποιου που βιώνει πόνο στη ζωή του σε τρυφερή ηλικία και τον προκαλεί στους άλλους. Έτσι, σε συνδυασμό με τις συνθήκες της πανδημίας, της απώλειας αυτονομίας, της οικονομικής δεινότητας, του φόβου εγκατάλειψης, μπαίνει εύκολα στη θέση του θύτη, πλανόμενος στην αίσθηση της παντοδυναμίας. Σαφώς, παίζουν ρόλο και τα κοινωνικοδημογραφικά στοιχεία, αν για παράδειγμα είναι άνεργος, άγαμος, με χαμηλό παιδευτικό και εκπαιδευτικό επίπεδο και νιώθει μειονεκτικά σε σχέση με το θύμα. Όσον αφορά στην ενδοοικογενειακή βία, ο εγκλεισμός αύξησε τις ώρες παραμονής στο σπίτι τόσο για τον κακοποιητή, όσο και για το θύμα, με αποτέλεσμα η επίθεση να είναι ακόμα πιο εύκολη, συχνή και έντονη.
Εννοείται ότι το «λαϊκό δικαστήριο», τα φεμινιστικά κινήματα και η συντηρητική πλευρά των ΜΜΕ –για ακόμα μια φορά– έσπευσαν να αποδώσουν ευθύνες, είτε στη γυναίκα-θύμα, είτε στους βιαστές-θύτες. Είναι άκαρπο να υπαγορεύεται σε μια γυναίκα το πώς θα ντύνεται, τι ώρα θα γυρνάει σπίτι και πού θα κυκλοφορεί, καθότι η ρίζα του προβλήματος –προφανώς– δε σχετίζεται καθόλου με τις στυλιστικές και προσωπικές επιλογές μιας γυναίκας. Αντίστοιχα, η κατάκριση του θύτη-βιαστή είναι αποδεκτή ως αντίδραση σε κάτι τόσο αποτρόπαιο, αλλά και πάλι δεν είναι αυτή που θα «λύσει» το ζήτημα, καθώς ο βιαστής υπολείπεται ούτως ή άλλως ενσυναίσθησης και κοινωνικής ευαισθησίας.
Ειδικότερα, στην Ελλάδα σημειώθηκαν πολλαπλά περιστατικά και σίγουρα πολλές διαμαρτυρίες για καθεμιά που βρέθηκε δολοφονημένη, ενώ ξέσπασε επιτέλους και το κίνημα #metoo που σίγουρα βοήθησε εξαιρετικά με τον τρόπο του ώστε να ακουστούν πλέον ηχηρά πολλά περιστατικά βίας, και μάλιστα μαζικά σε ορισμένους κλάδους, όπως αυτός της υποκριτικής. Φτάνοντας στο σήμερα, ωστόσο, η δικαιοσύνη δεν έχει αποδοθεί ακόμα ως προς τα θύματα, αφού πριν λίγο καιρό είδαμε γνωστό σκηνοθέτη-ηθοποιό, τον Πέτρο Φιλιππίδη, να αθωώνεται απέναντι σε μαζική καταγγελία γυναικών ηθοποιών.
Επομένως, η λύση θα δοθεί από την πολιτεία, που φαίνεται να κάνει κάποια βήματα μπροστά, αν και ο δρόμος είναι μακρύς ακόμα, αλλά και από όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους που μπορούν να αναγνωρίσουν ότι στις μέρες μας εκλείπουν αξίες από το ανθρώπινο είδος που διδάσκουν τον σεβασμό, το αίσθημα της ευθύνης, το θάρρος και το θράσος, να αντιδρά σε οποιαδήποτε σεξιστική κίνηση, αλλά και τη συνειδητοποίηση πως, στον πόνο που βιώνει κάποιος, οφείλει να «απαντά» με αγάπη και στοργή, πρωτίστως στον εαυτό του. Τα πατριαρχικά πρότυπα οικογενειών ευτυχώς αρχίζουν να εξαλείφονται, αλλά η κοινωνία ακόμα δεν διδάσκει ότι είμαστε ίσοι αλλά όχι ίδιοι. Να μαθαίνουμε στους γιους μας να λειτουργούν με σεβασμό.
Αποτελεί αδήριτη ανάγκη να λειτουργούμε ως μια κοινωνία που δε δέχεται κανένα περιστατικό βίας, ιδιαίτερα απέναντι στις γυναίκες. Από τη γειτόνισσά μας που μπορεί να τη χτυπάει ο σύντροφος της, μέχρι την κάθε γυναίκα που μαθαίνουμε πως δολοφονήθηκε από τον σύζυγό της, ας μας ταρακουνήσουν όλα αυτά τα περιστατικά, για να συνειδητοποιήσουμε ποια είναι η αιτία του κακού.
Για τη Γαρυφαλλιά, την Κωνσταντίνα, την Ελένη, την Καρολάιν, τη Σταυρούλα, τη Μόνικα, τη Ντόρα και για όσες δεν μάθαμε ποτέ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Πανδημία και γυναικοκτονία: Η έμφυλη βία στην Ελλάδα, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
- Μια πανδημία μέσα στην πανδημία, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- «Αόρατο έγκλημα» και μια «πανδημία που αποσιωπάται», η βία κατά των γυναικών, koinignomi.gr, διαθέσιμο εδώ
